Τα κοινωνικά μέτρα στην Ευρώπη δεν είναι αρκετά για να εξαλείψουν τον κίνδυνο φτώχειας των εργαζομένων ή γενικά τον κίνδυνο φτώχειας μεταξύ του πληθυσμού και επιπλέον η κατάσταση παρουσιάζει μεγάλη ανομοιομορφία στα κράτη – μέλη.
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τίτλο «Social Protection Committee Annual Report 2025», η οποία δημοσιεύθηκε πριν λίγες μέρες, αναφέρει ότι περίπου τα μισά κράτη κατέγραψαν αισθητή μείωση του πληθυσμού που αντιμετωπίζει κίνδυνο φτώχειας αλλά το ένα τρίτο κατέγραψε αισθητή αύξηση αυτών των πολιτών.
Μείωση επιδομάτων ανεργίας
Ο αριθμός των δικαιούχων επιδόματος ανεργίας έχει αυξηθεί περίπου στα μισά κράτη μέλη και ιδιαίτερα (σε σχετικούς όρους) στην Αυστρία, την Κροατία και την Ολλανδία. Ο αριθμός μειώθηκε σε 7 χώρες, κυρίως στην Κύπρο, την Εσθονία, τη Λετονία και την Ισπανία, και παρέμεινε σε γενικές γραμμές αμετάβλητος σε 3 κράτη μέλη.
Ο αριθμός των δικαιούχων παροχών κοινωνικής πρόνοιας έχει μειωθεί σχεδόν στα μισά κράτη μέλη, με ιδιαίτερα σημαντικές μειώσεις στην Εσθονία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και τη Σλοβακία. Αντίθετα, σημειώθηκαν αυξήσεις στον αριθμό των δικαιούχων παροχών κοινωνικής πρόνοιας σε ορισμένες χώρες (περίπου το ένα τρίτο), με ιδιαίτερα έντονες αυξήσεις στη Βουλγαρία και την Ισπανία.
Υπήρχαν εννέα χώρες όπου περισσότερο από το ήμισυ των συνολικών δαπανών τους για παροχές κοινωνικής προστασίας κατευθύνθηκε προς την παροχή επιδόματος γήρατος, με κορύφωση 59,2% στην Ιταλία, ακολουθούμενη από την Πορτογαλία (54,8%), τη Ρουμανία (53,2%) και την Πολωνία (52,7%).
Σε ορισμένες περιπτώσεις, σχετικά υψηλά μερίδια δαπανών μπορεί να συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού. Εκτός από την Ιρλανδία, όπου η παροχή ασθένειας/υγειονομικής περίθαλψης ήταν η μεγαλύτερη, το δεύτερο υψηλότερο επίπεδο δαπανών για παροχές κοινωνικής προστασίας σε όλες τις χώρες ήταν για την παροχή ασθένειας/υγειονομικής περίθαλψης. Το μερίδιό του κυμαινόταν από 45,0% στην Ιρλανδία και 37,8% στην Κύπρο, έως χαμηλά 23,1% στη Φινλανδία, 22,2% στη Δανία και 22,1% στην Ιταλία.
Βελτίωση και στην Κύπρο
Άλλα μέτρα στοχεύουν ειδικά στους εργαζόμενους σε ορισμένους τομείς. Για παράδειγμα, το Βέλγιο, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Κύπρος έχουν βελτιώσει το καθεστώς ή/και την κάλυψη κοινωνικής προστασίας των καλλιτεχνών και άλλων επαγγελματιών του πολιτιστικού τομέα. Η Πολωνία προετοιμάζει νομοθεσία που θα επιτρέψει στους επαγγελματίες καλλιτέχνες να εισέλθουν στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, με δημόσια χρηματοδότηση για την υποστήριξη των εισφορών τους.
Όσον αφορά τους αυτοαπασχολούμενους, αρκετά πρόσφατα μέτρα, που επεκτείνουν την επίσημη κάλυψη έχουν επικεντρωθεί στις άδειες που σχετίζονται με την οικογένεια. Το δικαίωμα άδειας μητρότητας για τις αυτοαπασχολούμενες γυναίκες χορηγήθηκε από την Ελλάδα και τη Γερμανία, ακολουθώντας το παράδειγμα της Ιταλίας το 2022.
Η Μάλτα επέκτεινε το δικαίωμα άδειας πατρότητας στους αυτοαπασχολούμενους. Άλλες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, περιλαμβάνουν την επέκταση των παροχών που σχετίζονται με εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες στους αυτοαπασχολούμενους στην Κύπρο, και στους αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους σε πλατφόρμες στο Βέλγιο, όπου οι πλατφόρμες θα πρέπει να τους ασφαλίσουν για ατυχήματα στο χώρο εργασίας.
Τέλος, ορισμένα μέτρα που ανακοινώθηκαν στο παρελθόν, ιδίως στο πλαίσιο των RRP (Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας), έχουν καθυστερήσει. Για παράδειγμα, η Κύπρος αποφάσισε να μην επεκτείνει, σε αυτό το στάδιο, τα επιδόματα ανεργίας στους αυτοαπασχολούμενους, ενώ η Πολωνία δεν έχει ακόμη υιοθετήσει την προγραμματισμένη μεταρρύθμισή της για την παροχή ολοκληρωμένης κοινωνικής προστασίας σε όλους τους εργαζόμενους που υπόκεινται σε συμβάσεις αστικού δικαίου.
