Καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ετοιμάζεται να επανεξετάσει την πολιτική επιτοκίων της αυτό το φθινόπωρο, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στη Φρανκφούρτη. Μετά από πέντε μειώσεις στα επιτόκια που οδήγησαν το επιτόκιο αναφοράς στο 2.15%, η ΕΚΤ σηματοδότησε μια στροφή προς μια στάση «βλέποντας και πράττοντας», τουλάχιστον κατά τη συνεδρίασή της τον Ιούλιο. Όμως, το φθινόπωρο, αυτή η επιφυλακτικότητα, αναγκαστικά, θα δώσει τη θέση της σε μια πιο αποφασιστική στιγμή – η οποία θα επηρεαστεί από ένα περίπλοκο δίκτυο οικονομικών δεικτών, γεωπολιτικών εξελίξεων και διεθνών χρηματοοικονομικών τάσεων.
Στον πυρήνα της τρέχουσας στρατηγικής της ΕΚΤ βρίσκεται η επιδίωξη ενός λεγόμενου «ουδέτερου» επιτοκίου, το οποίο έχει καθορίσει στο 2%. Με τον πληθωρισμό στην ευρωζώνη να βρίσκεται στο 1,9%, λίγο κάτω από τον στόχο του 2%, η ΕΚΤ έχει επιτύχει, επιφανειακά τουλάχιστον, μια λεπτή ισορροπία μεταξύ της σταθερότητας των τιμών και της οικονομικής τόνωσης. Ωστόσο, η σταθερότητα είναι εύθραυστη και αρκετοί κρίσιμοι παράγοντες ενδεχομένως να επηρεάσουν την επόμενη κίνηση της.
- Τάσεις Πληθωρισμού και Ανάπτυξης
Ο πιο άμεσος οικονομικός δείκτης που εξετάζεται είναι ο πληθωρισμός. Τα τελευταία στοιχεία της Eurostat δείχνουν μείωση από 2,2% τον Απρίλιο σε 1,9% τον Μάιο, υποδηλώνοντας μια τροχιά παγιοποίησης. Ενώ αυτή η τάση δίνει στην ΕΚΤ λίγη ανάσα και δικαιολογεί μια προσωρινή παύση στις μειώσεις των επιτοκίων, η κεντρική τράπεζα θα πρέπει να παρακολουθεί τα σημάδια αποπληθωριστικής πίεσης καθώς και τους πιθανούς πληθωριστικούς παράγοντες από το εξωτερικό.
Η οικονομική ανάπτυξη στην ευρωζώνη δείχνει επίσης σημάδια ανάκαμψης. Μια επέκταση 0,6% το πρώτο τρίμηνο ξεπέρασε τις προσδοκίες, αλλά αυτή η δυναμική κάθε άλλο παρά ασφαλής είναι. Η περιοχή παραμένει ευάλωτη σε εξωτερικούς κραδασμούς, ιδιαίτερα με τη μορφή εμπορικών διαφορών και αυξανόμενης παγκόσμιας αβεβαιότητας. Εάν η ανάπτυξη υποχωρήσει, η ΕΚΤ ενδέχεται να αναγκαστεί να παράσχει περαιτέρω νομισματική στήριξη μέσω πρόσθετων μειώσεων επιτοκίων.
- Δασμοί ΗΠΑ-ΕΕ: Ένας Γεωπολιτικός Παράγοντας Κινδύνου
Ένας σημαντικός εξωτερική παράγοντας που θα μπορούσε να πιέσει την ΕΚΤ είναι η εξελισσόμενη εμπορική σχέση μεταξύ της ΕΈ και των ΗΠΑ. Επί του παρόντος βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις σχετικά με νέους δασμούς που απειλούνται από τις ΗΠΑ υπό τις προστατευτικές πολιτικές του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Εάν αυτοί οι δασμοί υλοποιηθούν, ειδικά στις βιομηχανικές ή γεωργικές εξαγωγές, θα μπορούσαν να έχουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες για την ήδη υποτονική ευρωπαϊκή οικονομία.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι μειώσεις επιτοκίων μπορεί να γίνουν ουσιαστικό εργαλείο της ΕΚΤ για να αντισταθμίσει τον αντίκτυπο των μειωμένων εξαγωγών, των μειωμένων εταιρικών κερδών και της πτώσης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών. Ως εκ τούτου, οι αποφάσεις της ΕΚΤ δεν εξαρτώνται μόνο από τα οικονομικά μοντέλα, αλλά και από τις γεωπολιτικές διαπραγματεύσεις που είναι απρόβλεπτες και πολιτικά φορτισμένες.
- Παγκόσμιες αγορές Ομολόγων
Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας που επηρεάζει την κρίση της ΕΚΤ είναι η συμπεριφορά των παγκόσμιων αγορών ομολόγων. Υπήρξε μια αξιοσημείωτη μετατόπιση μεγάλων επενδυτικών κεφαλαίων από τους τίτλους του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ προς τα ευρωπαϊκά περιουσιακά στοιχεία, κυρίως λόγω των αυξανόμενων ανησυχιών για τη βιωσιμότητα της δημοσιονομικής πορείας των ΗΠΑ. Το αυξανόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα της Αμερικής, που κυμαίνεται γύρω στο 6,5% του ΑΕΠ, και το αυξανόμενο εθνικό της χρέος ωθούν τους επενδυτές να αναζητήσουν ασφαλέστερες, πιο σταθερές εναλλακτικές λύσεις.
Αυτή η τάση θα μπορούσε να ενισχύσει τη ζήτηση για ευρωπαϊκά ομόλογα, δυνητικά μειώνοντας τις αποδόσεις και χαλαρώνοντας τις χρηματοοικονομικές συνθήκες χωρίς περαιτέρω παρέμβαση της ΕΚΤ. Ωστόσο, εάν η αστάθεια στις παγκόσμιες αγορές ομολόγων ενταθεί ή εξαπλωθεί ή μεταδοθεί, η ΕΚΤ μπορεί να αναγκαστεί να ενεργήσει πιο επιθετικά για να σταθεροποιήσει το χρηματοοικονομικό περιβάλλον της ευρωζώνης.
Συνοπτικά, η επικείμενη αναθεώρηση των επιτοκίων από την ΕΚΤ το φθινόπωρο θα εξαρτηθεί από την αλληλεπίδραση των τάσεων του πληθωρισμού, τις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης, τη δυναμική του διεθνούς εμπορίου και τη συμπεριφορά της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής αγοράς. Η ΕΚΤ βαδίζει σε τεντωμένο σκοινί: ενεργήστε πολύ γρήγορα και κινδυνεύετε να υπερθερμάνετε ή να αποσταθεροποιήσετε το χρηματοπιστωτικό σύστημα. περιμένετε πάρα πολύ και κινδυνεύετε να υπονομεύσετε τα εύθραυστα οικονομικά κέρδη.
Σε αυτόν τον όλο και πιο διασυνδεδεμένο κόσμο, οι αποφάσεις που λαμβάνονται στις Βρυξέλλες ή στην Ουάσιγκτον θα αντηχούν μέσω της Φρανκφούρτης. Ως εκ τούτου, το μικροσκόπιο πολιτικής της ΕΚΤ πρέπει να επικεντρωθεί όχι μόνο εσωτερικά στον πληθωρισμό και την ανάπτυξη, αλλά και εξωτερικά, στις δυνάμεις που απειλούν να αναδιαμορφώσουν την παγκόσμια οικονομία. Το αν τα επιτόκια θα μειωθούν ξανά φέτος θα εξαρτηθεί τόσο από τη διπλωματία και το συναίσθημα των επενδυτών όσο και από τα στοιχεία και τις προβλέψεις.
Του Χρ. Χριστοδούλου-Βόλου Αναπληρωτή Καθηγητή Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών και Προέδρου του Τμήματος Οικονομικών και Διοίκησης του Πανεπιστήμιου Νεάπολις Πάφος
