Η αμυντική βιομηχανία της κατοχικής Τουρκίας χρησιμοποιείται ως εργαλείο, που ενισχύει την επιρροή της Άγκυρας σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, δημιουργεί σχέσεις εξάρτησης τρίτων χωρών, αλλά και στρατιωτικό έλεγχο. Έλεγχος που δημιουργείται με πωλήσεις οπλικών συστημάτων, αλλά και στρατιωτική εκπαίδευση.
Είναι σαφές πως το καθεστώς Ερντογάν έχει επενδύσει στην αμυντική βιομηχανία για γεωπολιτικούς λόγους αλλά και οικονομικούς. Η τουρκική αμυντική βιομηχανία, που διανύει μια περίοδο ανάπτυξης, χρησιμοποιείται αλλά και λειτουργεί ως όχημα για την εφαρμογή των επεκτατικών σχεδιασμών της Άγκυρας. Παράλληλα και σε συνάρτηση με τα πιο πάνω, ενισχύει σημαντικά τη διπλωματική επιρροή της Τουρκίας. Ο χάρτης με τις χώρες, που έχει συναλλαγές σε αυτό το πεδίο, αλλά και η εμπλοκή της παράλληλα σε άλλους τομείς, επιβεβαιώνουν πως η κατοχική δύναμη βαδίζει στη βάση ενός σχεδίου, που θα την καταστήσει παγκόσμια δύναμη. Και επί τούτου φαίνεται από τις κινήσεις, ότι υπάρχει οδικός χάρτης.
Είναι προφανές πως έχοντας στόχο να αποκτήσει αμυντική αυτάρκεια, με την παραγωγή δικών της συστημάτων, επιδιώκει να μειώσει την εξάρτηση της από ξένες αγορές. Εγχείρημα που εξακολουθεί να είναι σήμερα δύσκολο καθώς ακόμη και δικά της οπλικά συστήματα «δανείζονται» κομμάτια από βιομηχανίες τρίτων κρατών.
Χορηγός η Ευρώπη;
Αυτή η συστηματική προσπάθεια ενίσχυσης και επέκτασης της για να συνεχισθεί και αναβαθμιστεί χρειάζεται «χορηγούς». Και γι΄ αυτό, πέραν από τις πωλήσεις σε άλλες χώρες, επιδιώκει και συμμετοχή στο ευρωπαϊκό SAFE. Δηλαδή, να επιχορηγεί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο η Ε.Ε. την τουρκική αμυντική βιομηχανία. Ένα αίτημα, που μπορεί να ενοχλεί για ευνόητους λόγους την Κύπρο και την Ελλάδα, αλλά βρίσκει άλλους εταίρους μας στην Ένωση, έτοιμους να το ικανοποιήσουν. Είναι σαφές πως Ευρωπαίοι, για δικά τους συμφέροντας, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη σε αυτή την εξίσωση και το ΝΑΤΟ, θέλουν την Τουρκία εντός της αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης, ως αγοραστές συστημάτων αλλά και συνεταίρους στην αμυντική βιομηχανία.
Υπενθυμίζεται η πρόσφατη αγορά των Eurofighter από την Τουρκία και οι συμφωνίες που επιτεύχθηκαν σε διμερές επίπεδο.
«Μεγάλη δύναμη»
Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν πως η κατοχική είναι σημαντική δύναμη στο πεδίο της άμυνας. Σύμφωνα με τον Al zazeera, η Τουρκία ελέγχει πλέον το 65% της παγκόσμιας αγοράς εξαγωγών μη επανδρωμένων αεροσκαφών, με την Baykar μόνη της να αντιπροσωπεύει το 60%, όπως ανακοίνωσε ο πρόεδρος της εταιρείας, Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ. Ο τελευταίος, που είναι γαμπρός του Ερντογάν, δηλώνει ότι η εταιρεία του εξάγει drones σε 37 χώρες και εξασφαλίζει το 90% των εσόδων της από διεθνείς πωλήσεις. «Η χώρα μας κατέχει το 65% του δείκτη εξαγωγών UAV. Η Baykar κατέχει το 60%», έχει αναφέρει.
Σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Έρευνας για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), οι εξαγωγές έχουν αυξηθεί και αποτελούν πλέον το 1,7% των παγκόσμιων εξαγωγών όπλων, κατατάσσοντας τη Τουρκία στην 11η θέση για την περίοδο από το 2020- 2024. Οι εξαγωγές της Τουρκίας έφτασαν σε 178 χώρες, σημειώνοντας αύξηση 103% σε σύγκριση με την περίοδο 2015-2019.
Σύμφωνα με την TRT GLOBAL, δεδομένα από το Κέντρο για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια (CNAS), σχετικά με την παγκόσμια αγορά στρατιωτικών UAV, υπογραμμίζουν την άνοδο της Τουρκίας στην κορυφή λόγω της ισχυρής απόδοσής της τα τελευταία χρόνια. Η έκθεση σημειώνει ότι η τεχνολογία των drones έχει γίνει ολοένα και πιο διαδεδομένη τα τελευταία 30 χρόνια, με αυξανόμενο αριθμό, κρατικών και μη κρατικών φορέων, να αποκτούν αυτές τις δυνατότητες.
«Διπλωματία των drones»
Σε ρεπορτάζ του BBC έχει σημειωθεί πως κάποιοι έχουν αναφερθεί στην πολιτική εξαγωγών της Τουρκίας ως «διπλωματία των drones», εξυπηρετώντας στρατηγικούς, οικονομικούς και διπλωματικούς σκοπούς στο εξωτερικό. Για παράδειγμα, αναφορές υποδηλώνουν ότι η συμφωνία της Baykar, τον Δεκέμβριο του 2024, για την αγορά της ιταλικής αεροπορικής εταιρείας Piaggio Aerospace στοχεύει εν μέρει στην εξασφάλιση πιθανών ευρωπαϊκών συμβάσεων προμηθειών στον τομέα της άμυνας. Αυτή η αγορά καθώς κι άλλες θα βοηθήσουν στη συμμετοχή της Άγκυρας στις διαδικασίες διαμόρφωσης για την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Ευρώπης. Θα είναι μια διέξοδος εάν δεν προχωρήσει με τον SAFE.
Είναι σαφές πως η τουρκική αμυντική βιομηχανία βρισκόμενη σε μια συνεχή διαδικασία ενίσχυσης και αναβάθμισης δημιουργεί νέα δεδομένα. Κυρίως επειδή η Άγκυρα χρησιμοποιεί αυτό το όπλο και γεωπολιτικά. Το ανησυχητικό είναι πως το καθεστώς της Άγκυρας λειτουργεί χωρίς όρια. Εξίσου ανησυχητικό είναι πως Ευρωπαίοι εταίροι μας θεωρούν ως κομμάτι της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της Ε.Ε. την Τουρκία και είναι έτοιμοι να κάνουν τα πάντα για να το πετύχουν.
Είναι προφανές ότι η Άγκυρα έχει αντιληφθεί τις αδυναμίες των Ευρωπαίων και δηλώνει έτοιμη να αναπληρώσει τα κενά. Παράλληλα, είναι προφανές πως το διεθνές σύστημα, πολιτικό και αμυντικό, αλλάζει και η ισχύς ανακατανέμεται και η Τουρκία δηλώνει παρούσα.
Μοντέλο ΟΑΣΕ στην περιοχή μας με έδρα την Λευκωσία
Η δημιουργία ενός Περιφερειακού Οργανισμού Ασφάλειας και Συνεργασίας, επανέρχεται- μετά τη συμφωνία για τη Γάζα- και θα δρομολογηθεί παράλληλα με προσπάθειες για σταθερότητα στην περιοχή. Η ιδέα αυτή είχε τύχει επεξεργασίας από τον Νίκο Χριστοδουλίδη, όταν ήταν υπουργός Εξωτερικών. Η ιδέα δεν εγκαταλείφθηκε, την φρέναραν, ωστόσο, οι εξελίξεις στη Γάζα και τώρα τίθεται εκ νέου.
Υπενθυμίζεται ότι αναφορά έκανε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, πρόσφατα, στη διάρκεια της ομιλίας του στο 21st Annual Economist Cyprus Summit, που πραγματοποιήθηκε στην Λευκωσία. Είπε ότι «εργαζόμαστε- και μπορεί να ακούγεται μεγαλεπήβολος ο στόχος- προς την κατεύθυνση ωρίμανσης των αναγκαίων πολιτικών συνθηκών για τη σύσταση ενός περιφερειακού οργανισμού ασφάλειας και συνεργασίας ενός αν θέλετε ΟΑΣΕ ή ΝΑΤΟ της ευρύτερης Μέσης Ανατολής που θα αναδεικνύει τα οφέλη μέσα από την συνεργασία όλων μας μέσα από την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας».
Πρόκειται για ένα σχεδιασμό, που αφορά την περιοχή μας, πλην όμως, είναι προφανές ότι υπάρχει ενδιαφέρον και από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με τη Λευκωσία, η ιδέα αυτή, αφορά τη συγκρότηση, «ενός χωρίς αποκλεισμούς και εξαιρέσεις, υπό την προϋπόθεση του σεβασμού των αρχών του Διεθνούς Δικαίου, των σχέσεων καλής γειτονίας, καθώς και της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας κάθε χώρας.»
Σημειώνεται ότι, στη λογική αυτή, έχει συγκροτηθεί στην περιοχή το Ενεργειακό Φόρουμ, με συμμετοχή Αιγύπτου, Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ, Παλαιστίνης, Ιορδανίας και Ιταλίας. Πρόκειται για ένα Φόρουμ, που απέδειξε πως μπορούν να λειτουργήσουν υπό την ίδια σκεπή, κράτη με διαφορετικά συμφέροντα.
Για τη Λευκωσία, η δημιουργία ενός Περιφερειακού Οργανισμού Ασφάλειας και Συνεργασίας, μπορεί να λειτουργήσει υποβοηθητικά στην αντιμετώπιση περιφερειακών προβλημάτων και προκλήσεων, ενισχύοντας τις προοπτικές αξιοποίησης των ευκαιριών που υπάρχουν στην περιοχή.
Η Λευκωσία διαμορφώνοντας την ιδέα αυτή και δεδομένου ότι διατηρεί καλές σχέσεις με όλα τα κράτη της περιοχής, θα αναλάβει πρωτοβουλίες για την προώθηση του εγχειρήματος.
Είναι σαφές πως ο σχεδιασμός αυτός δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί ανεξάρτητα από τα τριμερή σχήματα συνεργασίας χωρών της περιοχής. Οι τριμερείς, με σταθερή παρουσία Ελλάδος και Κύπρου, συν μιας τρίτης χώρας της περιοχής, παραμένουν- παρά τις δυσκολίες που προκάλεσε ο πόλεμος στη Γάζα– «σταθερή αξία».
Η πρόταση για τη συγκρότηση ενός περιφερειακού Οργανισμού, όπως ο ΟΑΣΕ, μπορεί να αναπτύξει τη συνεργασία, αν και ως εγχείρημα είναι δύσκολο. Η Λευκωσία, πάντως, θα μπορούσε να φιλοξενήσει έναν Οργανισμό, έχοντας την έδρα του στην Κύπρο, ως η μόνη χώρα, που έχει καλές σχέσεις με τις υπόλοιπες στην περιοχή.
