«Επιστρέφει» στη θάλασσα, στην κυπριακή ΑΟΖ, και στις εντάσεις η κατοχική Τουρκία, επιχειρώντας να «σκοτώσει» από τη μια τους σχεδιασμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας και από την άλλη να προωθήσει και υλοποιήσει τους δικούς της. Παράλληλα, η Άγκυρα συνεχίζει την επιβολή τετελεσμένων επί του εδάφους, στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, στη νεκρή ζώνη ενώ ετοιμάζεται για «απαντήσεις» στις διώξεις σφετεριστών ελληνοκυπριακών περιουσιών στα κατεχόμενα.
Τα όσα διαδραματίζονται στην περιοχή, τις επιθέσεις του Ισραήλ στη Γάζα, στο Ιράν και με ρευστή κατάσταση στη Συρία, θεωρούνται από την Άγκυρα ως ευκαιρία για να επιβάλλει τετελεσμένα. Εκτιμά δε πως οι όποιες ενέργειες της θα περάσουν κάτω από τα… ραντάρ των τρίτων. Στην εξίσωση μπαίνει και το ειδύλλιο με Ουάσινγκτον, που αναθερμαίνεται και προσφέρει στην τουρκική πλευρά τη δυνατότητα κινήσεων, με τις ΗΠΑ να… κοιτάζουν αλλού.
Ενόψει τούτων δεν πρέπει να θεωρείται τυχαία η πρόσφατη διαρροή στον τουρκικό Τύπο (Yeni Şafak) ότι το κατοχικό καθεστώς θα καταθέσει χάρτη καθορίζοντας τα όρια που διεκδικεί στα θαλάσσια σύνορα. Η κίνηση αυτή θα αποτελεί απάντηση σε εκείνο που κατέθεσε η Κυπριακή Δημοκρατία, το 2023, εναρμονισμένη με τις οδηγίες της Ε.Ε. Είναι, όπως αναφέρθηκε, και απάντηση στις εξαγγελίες της Αθήνας για θαλάσσια πάρκα.
Είναι, ωστόσο, σαφές πως η κατάθεση χάρτη με συντεταγμένες από το κατοχικό καθεστώς δεν έχει νομικό βάρος καθώς προέρχεται από παράνομο μόρφωμα. Αυτό γίνεται προφανώς με στόχο την πρόκληση έντασης. Γίνεται, όμως, για να προχωρήσουν τουρκικοί ενεργειακοί σχεδιασμοί στην περιοχή, χρησιμοποιώντας και το ψευδοκράτος, το οποίο έχει «συμφωνίες» με την τουρκική εταιρεία ΤΡΑΟ. Τα γεωτρύπανα υπάρχουν και αναμένουν το πράσινο φως για να σταλούν στην Ανατολική Μεσόγειο. Όπως συναφώς σημειώνεται ο νέος χάρτης του κατοχικού καθεστώτος θα εναρμονιστεί με τη συμφωνία που υπέγραψε με την Τουρκία το 2011 για τα όρια των θαλάσσιων ζωνών, αλλά και με τις συντεταγμένες της τουρκικής υφαλοκρηπίδας που έχουν κατατεθεί στον ΟΗΕ από το 2020. Υπενθυμίζεται ότι με τη συμφωνία Τουρκίας-ψευδοκράτους, παράνομα «εκχωρήθηκε» θαλάσσια περιοχή στην κατοχική δύναμη βορείως του νησιού, που ανήκει στην Κύπρο.
Η όποια κίνηση από πλευράς του ψευδοκράτους είναι προδήλως παράνομη, θα μπορεί ωστόσο, το κατοχικό καθεστώς να ενημερώσει με επιστολές τα Ηνωμένα Έθνη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς αυτό να νομιμοποιεί τις πράξεις. Η τεχνική προεργασία έγινε από την Άγκυρα και τους ειδικούς του ΥΠΕΞ.
Φρένο στους σχεδιασμούς
Η κατοχική Τουρκία επιχειρεί να σταματήσει όλους τους σχεδιασμούς της Ελλάδος και της Κύπρου, οι οποίοι θα τις αναβαθμίζει στρατηγικά. Σχεδιασμοί οι οποίοι θα τις καθιστά ενεργειακό κόμβο. Όπως είναι, για παράδειγμα, η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης- Κύπρου, που θα εντάξει στη συνέχεια και το Ισραήλ. Αλλά και το μεγαλεπήβολο έργο της οικονομικής διασύνδεσης Ευρώπης-Μέσης Ανατολής-Ινδίας με την επωνυμία «India–Middle East–Europe Economic Corridor» (IMEC) που όπως είναι γνωστό τυγχάνει της στήριξης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.
Οι δυο σχεδιασμοί, που προφανώς και θα αλληλοϋποστηριχτούν στην πορεία, ενοχλούν την κατοχική δύναμη. Η Άγκυρα έχει συστηματικά και μεθοδικά εργαστεί ώστε η ίδια να διαδραματίζει ρόλο ενεργειακού κόμβου. Και σε μεγάλο βαθμό το έχει καταφέρει. Γι’ αυτό και θέλει να αποτρέψει οτιδήποτε θα την επηρεάσει. Ή και θα ενισχύσει τους αντιπάλους της, στην προκειμένη περίπτωση την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και το Ισραήλ. Είναι γι αυτό που αντιδρά και εξαπολύει απειλές, στέλνει πολεμικά πλοία για να σταματήσει είτε έρευνες είτε πόντιση καλωδίου, για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδος και Κύπρου.
Όπως υπενθύμισε ο Άγγελος Μ. Συρίγος, καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής και βουλευτής, σε άρθρο του στην αθηναϊκή «Καθημερινή», το καλώδιο GSI έχει σοβαρά πλεονεκτήματα που ενισχύουν τη θέση μας, πέραν του προφανούς που είναι η διασύνδεση της Ελλάδας με Κύπρο και Ισραήλ. Υπάρχει άμεση εμπλοκή της Ε.Ε. που το χρηματοδοτεί από τον μηχανισμό «συνδέοντας την Ευρώπη» με 657.000.000 ευρώ, δηλαδή το 34% του συνολικού κόστους. Υπάρχει έμμεση εμπλοκή της Γαλλίας, καθ’ ότι εργολάβος είναι γαλλική εταιρεία, η NEXANS.
Παρόλα τα πιο πάνω η Τουρκία παρουσιάζεται αποφασισμένη να σταματήσει το σχεδιασμό αυτό. Ακόμη και τώρα, που είναι προφανείς οι επιδιώξεις της σε σχέση με την εμπλοκή της στη χρηματοδότηση αμυντικών προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν φαίνεται να κάνει πίσω.
Γνωρίζοντας, πάντως, πώς λειτουργεί η κατοχική δύναμη θα επιδιώξει το μέγιστο. Δηλαδή και να σταματήσει τους ενεργειακούς μας σχεδιασμούς αλλά και να επιβάλει δικούς της, που οδηγούν στον πλήρη έλεγχο.
Κινήσεις στην ΑΟΖ
Και ενώ η κατοχική πλευρά επιμένει με κινήσεις επιβολής, η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει την υλοποίηση των ενεργειακών της σχεδιασμών. Τις επόμενες λίγες εβδομάδες η Exxon Mobil θα ολοκληρώσει τη γεώτρηση στο θαλασσοτεμάχιο 10, στο στόχο «Πήγασο» και θα παρουσιασθούν τα αποτελέσματα. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως έχουν εντοπισθεί κοιτάσματα, δεν είναι μεγάλες ανακαλύψεις αλλά κρίνονται ικανοποιητικές οι ποσότητες. Την ίδια ώρα, η Chevron συνεχίζει επί τόπου τις έρευνες για τη σύνδεση της «Αφροδίτης» με την Αίγυπτο. Σύντομα έρευνες ξεκινά και η ΕΝΙ για τη σύνδεση Κρόνου με ΖΟΡ.
Η Κυπριακή Δημοκρατία και οι δυο… ορφανές ΑΟΖ
Η Κυπριακή Δημοκρατία θέλει, αλλά για διαφορετικούς λόγους, Ελλάδα και Τουρκία δεν αποδέχονται να μπουν σε μια διαδικασία καθορισμού μαζί της θαλάσσιων συνόρων. Είναι, όμως, ένα θέμα που χρονίζει και για πολιτικούς λόγους δεν προχωρεί. Κινήσεις έγιναν από τη Λευκωσία, δεν υπήρξε ωστόσο ανταπόκριση.
Το 2019 η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε στην κατάθεση συντεταγμένων για καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) για τη θάλασσα απέναντι από τις ακτές της κατοχικής Τουρκίας και πρότεινε στην Άγκυρα να αρχίσουν συζητήσεις επί του θέματος. Μετά την κατάθεση των συντεταγμένων, που έγινε επί υπουργίας Νίκου Χριστοδουλίδη, στάλθηκε ρηματική διακοίνωση προς την Τουρκία με πρόταση για έναρξη διαπραγματεύσεων οριοθέτησης διά συμφωνίας ή με απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης. Η ρηματική διακοίνωση απορρίφθηκε αμέσως από την κατοχική δύναμη καθώς ως γνωστό η Άγκυρα χαρακτηρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία ως εκλιπούσα. Δεν ήταν, πάντως, από πλευράς της Λευκωσίας μια κίνηση τακτικής, γνωρίζοντας ότι η Τουρκία απέρριπτε την πρόταση. Ήταν μια κίνηση άσκησης κυριαρχικού δικαιώματος, που ετοιμάσθηκε με πολύ προσοχή σε δυο επίπεδα. Τεχνικά- μέσα από το Κτηματολόγιο κι άλλες συναφείς υπηρεσίες του κράτους- και νομικά ( Γενική Εισαγγελία). Η κατάθεση έγινε στη Διεύθυνση Ωκεανικών Υποθέσεων και Δικαίου της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών. Υπενθυμίζεται πως η εξαγγελία για την κατάθεση συντεταγμένων έγινε τον Οκτώβριο του 2017 από τον τότε υπουργό Εξωτερικών, Γιαννάκη Κασουλίδη και θεωρήθηκε μονομερή απάντηση στις εξαγγελίες της Άγκυρας για την έναρξη παράνομων γεωτρήσεων στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Δεν προχώρησε τότε η εξαγγελία, ήταν και παραμονές προεδρικών εκλογών, κατατέθηκε ωστόσο, αργότερα, το 2019.
Ο δεύτερος άξονας είναι αυτός του καθορισμού ΑΟΖ Ελλάδος και Κύπρου. Είναι ένα θέμα ταμπού, το οποίο θα πρέπει να ξεπερασθεί. Χρειάζεται πολιτική βούληση και αποφασιστικότητα. Η Λευκωσία είναι έτοιμη και κατ΄ επανάληψη από την περίοδο της προεδρίας Τάσσου Παπαδόπουλου εγείρει το ζήτημα τούτο στην Αθήνα. Η ελλαδική πλευρά φοβάται την αντίδραση της Τουρκίας. Κι αυτό το ξέρουν οι Τούρκοι και επενδύουν σε αυτό. Υπενθυμίζεται ότι στις 8 Νοεμβρίου 2014 υπεγράφη στο Κάιρο, τριμερής συμφωνία, γνωστή ως «Διακήρυξη του Καΐρου», μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας, της Αιγύπτου και της Ελληνικής Δημοκρατία, η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων δέσμευση για την καταβολή των απαραίτητων προσπαθειών προς την κατεύθυνση της επίσπευσης των διαπραγματεύσεων για καθορισμό της κοινής μέσης γραμμής που θα οριοθετεί την ΑΟΖ Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου. Οι διακηρύξεις υπάρχουν, δεν έχουν προχωρήσει λόγω της Αθήνας.
Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ιστορία με τις οριοθετήσεις. Από το 2003 μέχρι το 2010 υπογράφηκαν συμφωνίες με την Αίγυπτο, τον Λίβανο και το Ισραήλ. Με τον Λίβανο εκκρεμεί η από μέρους της χώρας αυτής επικύρωσης. Αλλά υπάρχουν κανάλια επικοινωνίας, που δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης των συμφωνηθέντων. Συζητήσεις υπάρχουν και με άλλες χώρες της περιοχής.
