Με την ενεργοποίηση του Άρθρου 4 της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας αντέδρασε η Πολωνία στη μαζική επίθεση που δέχτηκε ο εναέριος χώρος της από ρωσικά drones, απαντώντας με τη συνδρομή των Συμμάχων για πρώτη φορά στη ρωσική επιθετικότητα, από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, το 2022.
Για τους καλά γνωρίζοντες, χωρίς να εξαιρούνται τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, η Πολωνία έχει γίνει στόχος των ρωσικών (ιρανικής κατασκευής στην πλειοψηφία τους) μη επανδρωμένων αεροχημάτων, κυρίως γιατί ένας μεγάλος όγκος τους εκτοξεύεται με κατάληξη την Ουκρανία (συνήθως από το Καλίνινγκραντ), αλλά καταλήγει στη διάρκεια της διαδρομής, σε πολωνικά εδάφη. Η κλιμάκωση αυτής της κατάστασης άρχισε να επιδεινώνεται από τον Αύγουστο του 2024 και κορυφώθηκε στις 20 Αυγούστου φέτος, όταν ρωσικό drone κατέπεσε σε αγροτική περιοχή της ανατολικής Πολωνίας.
Η δεσπόζουσα αλλαγή
Τι άλλαξε, ωστόσο, τα τελευταία εικοσιτετράωρα; Το γεγονός ότι η κατάληξη των ρωσικών drones στην Πολωνία υπήρξε μαζική και «εσκεμμένη» αυτή τη φορά, δηλαδή, στρατηγικός στόχος υπήρξε η προσβολή του εναέριου χώρου της Πολωνίας, η οποία εντάσσεται αυτόματα στους διακηρυγμένους στόχους του ρωσικού ηγεμονισμού και όχι κάποιο σημείο στην πορεία προς την ουκρανική επικράτεια.
Οι αιτίες
Η ακλόνητη στήριξη που παρέχει η Πολωνία στην Ουκρανία ως κέντρο μεταφοράς στρατιωτικού υλικού και ανθρωπιστικής βοήθειας από τη μια, άλλα και η χρονική συγκυρία εξηγούν την κίνηση της Μόσχας. Μετά την παρέλαση στο Πεκίνο και τη συνάθροιση -πρώτη φορά σε δημόσια θέα – των ηγετών των απανταχού αναθεωρητικών δυνάμεων, είναι προφανές ότι η Μόσχα εξέπεμψε ένα μήνυμα «αυτοπεποίθησης» απέναντι στο ενδεχόμενο κατάπαυσης του πυρός, καθώς το βασικά ζητούμενα για τη Ρωσία είναι η εξεύρεση οικονομικών και ανθρώπινων πόρων για την παραμονή της στο πεδίο της σύγκρουσης στην Ουκρανία, προϋποθέσεις που εύκολα θα μπορούσαν να τις εξασφαλίσουν οι αναθεωρητές – σύμμαχοί της.
Την ίδια ώρα, η επίδειξη ισχύος προς την Πολωνία συνιστά μια δραματική υπόμνηση των στρατηγικών στόχων της Ρωσίας, από τους οποίους δεν φαίνεται να υπαναχωρεί, δηλαδή:
- Απαγόρευση της περαιτέρω επέκτασης του ΝΑΤΟ στην ανατολική Ευρώπη
- Αντίδραση στη μεταφορά στρατιωτικού υλικού των ΗΠΑ, μέσω κρατών της Ευρώπης, στην Ουκρανία
- Μηδενική υποχώρηση από τις κατακτημένες εκτάσεις εντός της ουκρανικής επικράτειας.
Το Άρθρο 4 και οι… σειρήνες
Η κίνηση, ωστόσο, της Πολωνίας να αναχαιτίσει για πρώτη φορά τα ρωσικά drones με τη συνδρομή δυνάμεων του ΝΑΤΟ δεν υπήρξε μόνο αντανακλαστική, αλλά βαθιά πολιτική απέναντι στη «μεγάλη σκακιέρα» της Μόσχας, επιδεικνύοντας άμεσα αντανακλαστικά, αλλά και τον κίνδυνο γενικευμένης κλιμάκωσης Ρωσίας – ΝΑΤΟ με υπαιτιότητα του Κρεμλίνου, ενδεχόμενο που η Μόσχα έχει αποφύγει με κάθε πρόσφορο μέσο την τελευταία τριετία.
Στο πλαίσιο αυτό, η Πολωνία έστειλε ένα καθαρό μήνυμα προς το Κρεμλίνο ενεργοποιώντας το Άρθρο 4 της συνθήκης της Βορειατλαντικής Συμμαχίας, το οποίο δίνει σε κάθε κράτος-μέλος το δικαίωμα να ζητήσει διαβουλεύσεις με τους συμμάχους, εφόσον θεωρεί ότι η εδαφική του ακεραιότητα, η πολιτική του ανεξαρτησία ή η ασφάλειά του απειλούνται. Δεν συνεπάγεται αυτόματη στρατιωτική εμπλοκή, αλλά θέτει το ζήτημα ενώπιον του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου, το οποίο μπορεί να λάβει αποφάσεις για διπλωματικές, στρατιωτικές ή αποτρεπτικές κινήσεις.
Ωστόσο, το Άρθρο 4 δεν συνεπάγεται ευθεία κλιμάκωση της σύγκρουσης ΝΑΤΟ – Ρωσίας, καθώς θα πρέπει να μεσολαβήσουν αρκετά βήματα, ενώ δεν δίνεται η δυνατότητα άμεσης ανάληψης στρατιωτικής δράσης με την ενεργοποίησή του. Στον αντίποδα, προτείνονται οι συμμαχικές διαβουλεύσεις, οι οποίες μπορεί να καταλήξουν είτε σε κοινή δήλωση, είτε σε σχέδιο δράσης. Στη δεύτερη περίπτωση, το σχέδιο δράσης θα πρέπει να εφαρμοστεί και να αξιολογηθούν σε ένα επίπεδο και τα αποτελέσματά του.
Στον αντίποδα, την ανάληψη άμεσης δράσης και μάλιστα επί του πεδίου συνεπάγεται με την ενεργοποίηση του Άρθρου 5 της Συμμαχίας περί Συλλογικής Άμυνας, με βάση το οποίο η επίθεση εναντίον ενός μέλους του ΝΑΤΟ λογίζεται ως επίθεση εναντίον όλων, κινητοποιώντας τους μηχανισμούς αντίδρασης της Συμμαχίας, σε άμεσο χρόνο. Και πάλι, όμως, θα πρέπει να ζητηθεί η ενεργοποίησή του από τη χώρα που δέχεται επίθεση, ενώ η μορφή αντίδρασης στα πλαίσια του Άρθρου 5 ενέχει μια ευελιξία ως προς το κάθε κράτος -μέλος, αφού το αν θα συμμετάσχει άμεσα σε μια στρατιωτική επιχείρηση αποφασίζεται σε εθνικό επίπεδο.
Ρούτε: Είμαστε έτοιμοι
Από πλευράς του, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε τόνισε χθες πως «μια πλήρης αξιολόγηση του περιστατικού» βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, συμπληρώνοντας ότι «αυτό που είναι σαφές είναι ότι η παραβίαση χθες το βράδυ δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό». Κατά τον κ. Ρούτε, «η αεράμυνά μας είναι συνεχώς σε ετοιμότητα», καταλήγοντας πως «το μήνυμά μου είναι σαφές: σταματήστε τον πόλεμο στην Ουκρανία… σταματήστε να παραβιάζετε τον συμμαχικό εναέριο χώρο και να ξέρετε ότι είμαστε έτοιμοι, ότι είμαστε σε εγρήγορση και ότι θα υπερασπιστούμε κάθε σπιθαμή του εδάφους του ΝΑΤΟ».
Στη μεγάλη εικόνα, πάντως, η Πολωνία και μέσω αυτής οι Σύμμαχοί της επιχείρησαν να αποστείλουν χθες ένα κατηγορηματικό μήνυμα απέναντι στον ρωσικό μαξιμαλισμό με την ακαριαία αντίδρασή τους, η οποία δοκίμασε τις αντοχές των μελών του ΝΑΤΟ και πρωτίστως τα όρια των ενεργειών, στις οποίες αυτά θα μπορούσαν να προβούν, όταν έκαναν με τη σειρά τους επίδειξη αεροπορικής ισχύος στην κατάρριψη των ρωσικών drones, στέλνοντας το μήνυμα της επαγρύπνησης και της ενεργοποίησης σε άμεσο χρόνο, σε περίπτωση που αυτό τους ζητηθεί στο εγγύς μέλλον.
protothema.gr
