Άλλαξε άρδην η πληθυσμιακή γεωγραφία των κυπριακών φυλακών τα τελευταία χρόνια, αφού πλέον τρία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους.
Οι πλείστοι κρατούνται για υποθέσεις που σχετίζονται με ναρκωτικά ή έχουν ως γενεσιουργό αιτία τα ναρκωτικά (κλοπές-διαρρήξεις), τα σεξουαλικά αδικήματα, κυρίως σε βάρος ανηλίκων και την μετανάστευση.
Παλαιότερα στις φυλακές κατέληγαν λιγότεροι για σεξουαλικά αδικήματα και περισσότεροι για απάτες και πλαστογραφίες, ενώ τα εγκλήματα για τα ναρκωτικά, ήταν μια από τις κύριες αιτίες που άτομα κατέληγαν διαχρονικά στο κελί.
Οι βιασμοί και οι απόπειρες ήταν παλαιότερα ένα από τα πιο συχνά εγκλήματα που άτομα στέλλονταν στη φυλακή, όπως και οι εκρήξεις βομβών και η καταστροφή περιουσίας με εκρηκτικές ύλες ή με εμπρησμούς.
Τώρα το έγκλημα άλλαξε και κυρίως λόγω του διαδικτύου υπάρχουν οι ηλεκτρονικές απάτες αλλά και τα σεξουαλικής φύσης αδικήματα μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών (παιδική πορνογραφία, σεξουαλικός εκβιασμός κ.ά.).
Ο «Φ» επιχειρεί μια ακτινογραφία των σημερινών Κεντρικών Φυλακών, με το προφίλ των καταδίκων να διαφοροποιείται με επίκεντρο τα ναρκωτικά. Πάνω από το 1/3 των κρατουμένων έχουν καταδικαστεί είτε για εγκλήματα που αφορούν την εμπορία ναρκωτικών, είτε για άλλα εγκλήματα με βασική αιτία τα ναρκωτικά. Δηλαδή, κάποιοι προβαίνουν σε εγκληματικές ενέργειες με σκοπό είτε την εξασφάλιση της δόσης τους (διαρρήξεις, κλοπές ή ληστείες), είτε για ξεκαθάρισμα λογαριασμών σε σχέση με το εμπόριο ναρκωτικών.
Ένας μεγάλος αριθμός προσώπων, δυσανάλογος με τον πληθυσμό της φυλακής, έχει καταδικαστεί για σεξουαλικά εγκλήματα, με την πλειοψηφία να αφορά θύματα νεαρούς. Επίσης το 1/8 της φυλακής είναι γεμάτο με άτομα σε σχέση με τη μετανάστευση. Η πλειοψηφία των καταδίκων αυτή τη στιγμή αφορά σε πρόσωπα που καταδικάστηκαν ή περιμένουν τη δίκη τους για αδικήματα κατά περιουσίας, δηλαδή για διαρρήξεις και κλοπές ή ληστείες. Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός προσώπων που είναι υπόδικοι για τέτοια αδικήματα και θα μπορούσε, όπως μας αναφέρθηκε από άτομα της διεύθυνσης των Φυλακών, να κρατούνται ή να βρίσκονται υπό περιορισμό με άλλους τρόπους χωρίς να επιβαρύνεται η φυλακή.
Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία, την περασμένη Τετάρτη στις φυλακές βρίσκονταν έγκλειστοι 803 κρατούμενοι και 331 υπόδικοι, με το σύνολο του πληθυσμού να φτάνει τα 1134 άτομα. Ο αριθμός των ατόμων που φυλακίζεται αλλάζει καθημερινά αφού είτε υπάρχουν νέες καταδίκες, είτε κάποιοι αποφυλακίζονται.
Όσον αφορά στα αδικήματα για τα οποία αυτά τα πρόσωπα βρίσκονται κλεισμένα στις φυλακές, προκύπτουν τα εξής στοιχεία:
Για ναρκωτικά έχουν καταδικαστεί 216, ενώ άλλοι 52 είναι υπόδικοι. Για σεξουαλικά αδικήματα κατά ανηλίκων βρίσκονται 88 κατάδικοι και 16 υπόδικοι, ενώ για τα ίδια εγκλήματα που στρέφονται κατά ενηλίκων, αυτή τη στιγμή κρατούνται στις φυλακές 32 πρόσωπα, ενώ άλλοι 10 είναι υπόδικοι. Το σύνολο των προσώπων που καταδικάστηκαν για σεξουαλικά αδικήματα ανέρχεται στα 146.
Για φόνο εκ προμελέτης κρατούνται 27 πρόσωπα που έχουν καταδικαστεί σε ισόβια, ενώ άλλα 12 είναι υπόδικοι. Την ίδια ώρα, για ανθρωποκτονία έχουν καταδικαστεί και κρατούνται 30 πρόσωπα και άλλοι εφτά είναι υπόδικοι. Οι πλείστοι κρατούμενοι βρίσκονται στις φυλακές για αδικήματα κατά περιουσίας και κατά προσώπου, για διαρρήξεις και κλοπές. Συνολικά κρατούνται 356 άτομα, εκ των οποία τα 190 είναι κατάδικοι και 166 είναι υπόδικοι.
Στις φυλακές για τροχαία αδικήματα βρίσκονται 33 καταδικασθέντες, ενώ ένα σημαντικό μερίδιο στην πίτα με τον πληθυσμό της φυλακής, αφορά στην μετανάστευση. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία των φυλακών, κρατούνται για υποβοήθηση μεταναστών, ένα αδίκημα που άρχισε να απασχολεί τις αρχές τα τελευταία χρόνια, 66 πρόσωπα και άλλα 10 αναμένουν τη δίκη τους. Παράλληλα, για παράνομη μετανάστευση κρατούνται 40 πρόσωπα ενώ άλλα οκτώ είναι στην αναμονή μέχρι τη δίκη τους. Θα μπορούσαν, όπως μας ειπώθηκε, να εφαρμοστούν άλλες πρακτικές ώστε τα άτομα αυτά να επιστρέφουν στη χώρα τους αντί να φυλακίζονται και να μην επιβαρύνεται το σύστημα του υπερπληθυσμού.
16 έγκλειστοι για οφειλές
Στις κυπριακές φυλακές είναι σήμερα φυλακισμένα 16 πρόσωπα για χρηματικές οφειλές. Είναι ένα ζήτημα που έπρεπε να απασχολήσει τις αρχές, γιατί σήμερα να φυλακίζονται άτομα με μόνο αδίκημα που διέπραξαν να χρωστούν χρήματα.
Όπως μας αναφέρθηκε από τις φυλακές, είναι άλλο ένας πατέρας να μην καταβάλλει τις διατροφές για τα παιδιά του και είναι άλλο να αδυνατεί να πληρώσει ένα πρόστιμο προς το κράτος κυρίως, όπως οι Κοινωνικές Ασφαλίσεις, ο Φόρος Εισοδήματος ή για κάποιο πρόστιμο μετά από καταδίκη για τροχαίο αδίκημα ή άλλο παράπτωμα. Το θέμα είχε απασχολήσει την πολιτεία πριν πολλά χρόνια και αφέθηκε να εκκρεμεί.
Μπορεί να γίνεται διευθέτηση με τον Γενικό Εισαγγελέα για καταβολή των οφειλών με δόσεις, αλλά κάποιοι αδυνατούν να πληρώνουν γι’ αυτό και καταλήγουν στο κελί. Στο παρελθόν έγιναν διάφορες συζητήσεις για το θέμα ωστόσο αφέθηκε χωρίς να ασχοληθεί ξανά κανείς.
331 έγκλειστοι σε ξεχωριστή πτέρυγα σε αναμονή της δίκης τους
Μεγάλος αριθμός κρατουμένων είναι υπόδικοι, γεγονός που δημιουργεί πολλαπλά προβλήματα στις φυλακές αφού αυξάνει τον πληθυσμό σε μη διαχειρίσιμη κατάσταση.
Αυτή τη στιγμή 331 πρόσωπα κρατούνται σε ξεχωριστή πτέρυγα στις Κεντρικές Φυλακές περιμένοντας τη δίκη τους. Σύμφωνα με στοιχεία που συγκεντρώσαμε, πάνω από το 50% των ατόμων αυτών τελικά αθωώνονται από τα δικαστήρια ή η ποινική τους δίωξη αναστέλλεται με αποτέλεσμα να στερούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα την ελευθερία τους, να επιβαρύνεται το σωφρονιστικό ίδρυμα, ενώ θα μπορούσαν να εφαρμοστούν άλλες πιο ανώδυνες λύσεις.
Την περίοδο που βρισκόταν στο Υπουργείο Δικαιοσύνης η Έμιλυ Γιολίτη, είχε κατατεθεί στη Βουλή νομοσχέδιο που διεύρυνε τις κατηγορίες ατόμων τα οποία θα μπορούσαν να κρατούνται υπό περιορισμό με ηλεκτρονική παρακολούθηση (βραχιολάκι) στο σπίτι τους.
Ωστόσο κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου στη Βουλή, προέκυψαν διαφωνίες μεταξύ των βουλευτών και αντιδράσεων κυρίως από τον δικηγορικό κόσμο, για το ποιες κατηγορίες υποδίκων θα μπορούσαν να βρίσκονται υπό περιορισμό εκτός φυλακής. Τελικά το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε με αποτέλεσμα σήμερα 331 άνθρωποι να βρίσκονται υπόδικοι, κάποιοι για πάνω από ένα χρόνο, μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεση για την οποία κατηγορούνται.
14% μπαινοβγαίνει στις φυλακές
Σύμφωνα με τα στοιχεία των φυλακών, προκύπτει και το εξής ενδιαφέρον στοιχείο. Το 14% των κρατουμένων μπαινοβγαίνει στις φυλακές. Δηλαδή υπάρχει μια σημαντική μερίδα προσώπων που είναι υπότροποι και όταν αποφυλακιστούν επιστρέφουν στη συνέχεια στη φυλακή επειδή διέπραξαν άλλα εγκλήματα.
Αυτό, όπως μας αναφέρθηκε, σχετίζεται και με το γεγονός ότι δεν υπάρχει υποστηριχτικό περιβάλλον για αποκατάσταση και αποδοχή αυτών των ατόμων που καταφεύγουν σε άλλα εγκλήματα. Δεν μιλάμε για άτομα που είναι αναμεμειγμένα στον υπόκοσμο αλλά για πρόσωπα που δεν έχουν στον ήλιο μοίρα με αποτέλεσμα να καταφεύγουν κυρίως σε διαρρήξεις και κλοπές ή στα ναρκωτικά.
