Τα πάει καλά η Κύπρος στον δημοσιονομικό και στον χρηματοπιστωτικό τομέα, αλλά το ΔΝΤ δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό και στέλνει το μήνυμα στην Κυβέρνηση – για λόγους που εξηγεί – ότι τα περιθώρια δημοσιονομικής χαλάρωσης μεσοπρόθεσμα είναι περιορισμένα.
Η αποστολή του ΔΝΤ βρέθηκε στην Κύπρο 17–28 Μαρτίου 2025, για να συζητήσει τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις, τις προοπτικές, τους κινδύνους και τις προτεραιότητες πολιτικής. Χθες ο Άλεξ Πιενκόφσκι, επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ, παρουσίασε την έκθεση ευρημάτων, δίνοντας τα εύσημα για τη δημοσιονομική διαχείριση αλλά βάζοντας και αρκετά «πρέπει» στο τραπέζι.
«Τα τελευταία πέντε χρόνια, η κυπριακή οικονομία έχει σημειώσει μια εντυπωσιακή ανάπτυξη, της τάξης του 20%. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα σημαντικό επίτευγμα, δεδομένων των σοκ που επηρέασαν την οικονομία. Είχαμε την πανδημία, τις επιπτώσεις των κυρώσεων στη Ρωσία και την αύξηση του κόστους διαβίωσης», δήλωσε.
Παρόλο που η Κύπρος παρουσιάζει έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην ευρωζώνη – λόγω ξένων επενδύσεων, τουρισμού και του τομέα της τεχνολογία, σημείωσε ότι υπάρχουν ενδείξεις μέτριας οικονομικής υπερθέρμανσης. Ο πληθωρισμός, όπως είπε, αν και μειώνεται, παραμένει πάνω από το 2%, θέτοντας κινδύνους για τη σταθερότητα της οικονομίας.
Η έκθεση που παρουσιάστηκε και έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του ΔΝΤ περιέχει τα σημεία δημοσιονομικής προσοχής που δεν επιτρέπονται χαλαρώσεις, με έμφαση στην μείωση του δημόσιου χρέους και γενικότερα το κρατικό μισθολόγιο.
Η αποστολή του Ταμείου επισημαίνει ότι «η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να δώσει προτεραιότητα στη μείωση του χρέους. Δεδομένων των κινδύνων υπερθέρμανσης, θα πρέπει να αποφεύγονται νέα διακριτικά μέτρα που χαλαρώνουν τη δημοσιονομική πολιτική». Η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να στοχεύει στη μείωση του χρέους αρκετά κάτω από το 60% του ΑΕΠ και σημειώνει ότι η δέσμευση της Κύπρου για δημοσιονομικά πλεονάσματα έως το 2028 μέσω του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Σχεδίου συνάδει με αυτόν τον στόχο.
Λεφτά λόγω γήρανσης
Η επόμενη επισήμανση ήταν ότι οι αυξανόμενες δημοσιονομικές πιέσεις απαιτούν προσεκτική προστασία του δημοσιονομικού χώρου. «Η γήρανση του πληθυσμού θα απαιτήσει αυξημένες δαπάνες για συντάξεις και υγεία πέρα από άλλες πιθανές μακροπρόθεσμες ανάγκες. Ως εκ τούτου, τα περιθώρια χαλάρωσης μεσοπρόθεσμα είναι περιορισμένα».
Για το θέμα του κρατικού μισθολογίου, στην έκθεση του ΔΝΤ σημειώνεται ότι η αύξηση του δημόσιου μισθολογίου, η επέκταση των επιδοτήσεων ή η έναρξη μη στοχευμένων κοινωνικών μέτρων θα πρέπει να αποφευχθούν, για να διατηρηθεί η ευελιξία έναντι πιθανών νέων κραδασμών στην οικονομία.
Συγκεκριμένα, οι αρχές στην Κύπρο θα πρέπει να απέχουν από περαιτέρω αυξήσεις στην ΑΤΑ ή νέες αυξήσεις μισθών για να συγκρατήσουν το ήδη μεγάλο μισθολογικό χάσμα δημόσιου-ιδιωτικού τομέα και να αποφύγουν περαιτέρω πίεση στην αύξηση των πραγματικών μισθών, αναφέρεται στην έκθεση.
Ενεργειακές μεταρρυθμίσεις
To ΔΝΤ υποδεικνύει στην έκθεση του ότι «τα βασικά ενεργειακά έργα και οι μεταρρυθμίσεις πρέπει να επισπευσθούν για τη μείωση των τιμών της ενέργειας, τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας και την εκπλήρωση των δεσμεύσεων για το κλίμα. Η ολοκλήρωση του τερματικού σταθμού LNG στο Βασιλικό και του Great Sea Interconnector θα ήταν σημαντικά βήματα προς την επίτευξη αυτών των στόχων. Ομοίως, το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό θα συμβάλει στη μείωση του κόστους και των εκπομπών μέσω των μηχανισμών της αγοράς, υποστηρίζει.
Ερωτηθείς ο κ. Πιενκόφσκι, για το έργο του Great Sea Interconnector και κατά πόσο είναι όντως βιώσιμο και επωφελές για την Κύπρο, υπογράμμισε την ανάγκη διεξαγωγής μιας διεξοδικής ανάλυσης κόστους-οφέλους, δεδομένου του υψηλού κόστους του. Σημείωσε ωστόσο ότι η Κύπρος πρέπει να στοχεύει να γίνει κόμβος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και ότι οι αποφάσεις θα πρέπει να βασίζονται σε μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό παρά σε βραχυπρόθεσμες εκτιμήσεις.
Τα πάνε καλά οι τράπεζες, αλλά…
Για τον χρηματοπιστωτικό τομέα, το ΔΝΤ υποδεικνύει ότι η κερδοφορία των τραπεζών βρίσκεται σε επίπεδα ρεκόρ για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά, ενώ τα επίπεδα κεφαλαιοποίησης αυξήθηκαν και βρίσκονται στο ψηλότερο σημείο στην Ευρώπη.
«Παρά τα υψηλά επιτόκια, η ποιότητα του ενεργητικού βελτιώθηκε περαιτέρω καθώς τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μειώθηκαν, υποστηριζόμενα από την ισχυρή οικονομική ανάπτυξη. Ωστόσο, απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση, συμπεριλαμβανομένης της στενής παρακολούθησης του τομέα των ακινήτων», αναφέρει.
Το ΔΝΤ επισημαίνει την ανάγκη για εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στην απονομή δικαιοσύνης και την ενίσχυση της παραγωγικότητας στην αγορά εργασίας, ώστε να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον τομέα της δικαιοσύνης, όπου απαιτούνται παρεμβάσεις για την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου που διέπει τις διαδικασίες αφερεγγυότητας και τα δικαιώματα των πιστωτών, καθώς και για τη βελτίωση της αποδοτικότητας των δικαστηρίων.
