Έξι μήνες μετά την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία το διεθνές τοπίο είναι ρευστό ενώ κυριαρχεί μια μεγάλη αβεβαιότητα για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει o πλανήτης. Βρισκόμαστε σε μια γεωπολιτική ζούγκλα, ενώ οι ΗΠΑ έχουν μεταβληθεί, από πυλώνας σταθερότητας, σε μείζον παράγοντα αστάθειας. Η αβεβαιότητα αυτή προέρχεται από τη χαώδη πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ σε όλα τα θέματα με τα οποία η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη. Κανένας δεν μπορεί να είναι βέβαιος αν αυτό που λέει τη μια μέρα για ένα θέμα θα ισχύει και για την επομένη. Οι μεταλλάξεις και οι κωλοτούμπες του σε όλα τα μεγάλα διεθνή θέματα είναι πια παροιμιώδεις. Αυτή η νέα γεωπολιτική ζούγκλα επηρεάζει άμεσα τα συμφέροντα Ελλάδας και Κύπρου.
Από «ειρηνοποιος» ενισχύει τη γενοκτονία στη Γάζα όπου καθημερινά δολοφονούνται λιμοκτονούντα παιδιά και άμαχοι και υποχρεώνει τους Ευρωπαίους να αγοράζουν αμερικανικά όπλα για την Ουκρανία. Στο μέτωπο των δασμών οι μεταλλάξεις και οι κωλοτούμπες του δεν έχουν τέλος. Αν και οι αγορές δεν τον λαμβάνουν πια υπόψη, το αμερικανικό δολάριο έχει υποχωρήσει ενώ αναστατώθηκαν επικίνδυνα και οι δομές της διεθνούς οικονομίας,
Δεδομένου ότι η Ελλάδα και η Κύπρος αντιμετωπίζουν υπαρξιακά προβλήματα λόγω της τουρκικής επεκτατικής πολιτικής, ο ρόλος των ΗΠΑ στα ελληνοτουρκικά ήταν πάντα αποφασιστικός. Αυτός ο ρόλος έκλινε πάντα υπέρ των τουρκικών συμφερόντων αλλά σήμερα οι καλές σχέσεις Ερντογάν-Τραμπ και η γεωπολιτική αναβάθμιση της Τουρκίας, καθιστούν αυτό τον ρόλο ακόμη πιο επικίνδυνο για τα ελληνικά συμφέροντα. Σε αυτό προστίθεται και η κακή διαχείριση των ελληνοαμερικανικών σχέσεων από τον Μητσοτάκη που ταυτίστηκε προεκλογικά, ως μη όφειλε, με το σύστημα των Δημοκρατικών εκφέροντας αρνητικές κρίσεις για τον τραμπισμό. Έτσι μπορεί η Ελλάδα ολόκληρη να έχει μετατραπεί σε αμερικανική βάση από την Αλεξανδρούπολη ως τη Σούδα, αλλά η χώρα να μη έχει κανένα όφελος.
Απέναντι σε μια πολυδιάστατη τουρκική εξωτερική πολιτική, η ελληνική εξωτερική πολιτική κατάντησε ανυπόληπτη και οδηγεί τη χώρα σε περιπέτειες. Ψυχρές σχέσεις με τις ΗΠΑ, αντιρωσική υστερία παρόμοια της οποίας δεν υπήρξε ακόμη και μετά τον εμφύλιο πόλεμο, διπλωματική απομόνωση στα Βαλκάνια, άτακτη υποχώρηση στη Μέση Ανατολή με τη Λιβύη να εμποδίζει τους ελληνικούς ενεργειακούς σχεδιασμούς, ακόμη και με την Αίγυπτο να μη τηρεί τα συμφωνημένα για τη Μονή του Σινά. Ελλάδα και Κύπρος υπηρετούν τα συμφέροντα του Ισραήλ με μια μονομέρεια που τις εκθέτει διεθνώς.
Ενώ η ελλαδική και κυπριακή πολιτική ταυτίστηκαν με τις πιο ακραίες αντιρωσικές θέσεις στο Ουκρανικό, απέτυχαν οικτρά να τοποθετήσουν το Κυπριακό ως θέμα εισβολής και κατοχής, να ταυτίσουν την τουρκική εισβολή και κατοχή με την αντίστοιχη ρωσική στην Ουκρανία. Οι σύμμαχοι μας που σχίζονται για την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν βρήκαν μια λέξη να πουν για την Κύπρο. Ακούσατε μήπως αυτές τις μέρες κάποια επίσημη καταδίκη της τουρκικής κατοχής από την Ευρωπαϊκή Ένωση; Ακούσατε κάτι παρόμοιο από τους Αμερικανούς; Όχι βέβαια! Σχίζονται για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, σιωπούν για την τουρκική εισβολή και κατοχή της Κύπρου. Αλλά γι΄ αυτό δεν ευθύνονται μόνο οι σύμμαχοι μας. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της αποτυχίας της δικής μας εξωτερικής πολιτικής. Είναι η πολιτική της υποτέλειας των δεδομένων. Ελλάδα και Κύπρος ποτέ δεν επιδίωξαν ή δεν κατάφεραν να θέσουν το θέμα της τουρκικής εισβολής και κατοχής ως παράλληλο και ίδιο θέμα με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Κατέστρεψαν με φανατισμό τις σχέσεις τους με τη Μόσχα, χωρίς κανένα αντάλλαγμα από πλευράς ΗΠΑ και Ευρώπης.
Στο Κυπριακό είχαμε ακόμη μια διάσκεψη που δεν απέδωσε κανένα αποτέλεσμα αφού κατέληξε σε συζήτηση ΜΟΕ και ειδικά για άνοιγμα οδοφραγμάτων και άλλα φαιδρά. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης και ο περίγυρος του, οι ελίτ και τα πλείστα κόμματα, όλοι ικανοποιημένοι γιατί υπήρξε, λέει, κινητικότητα… Ο Μητσοτάκης έχει προ πολλού εγκαταλείψει την Κύπρο, 51 χρόνια μετά το πραξικόπημα και την εισβολή, ακολουθούμε μια αδιέξοδη πολιτική.
Όσοι νομίζουν ότι το Κυπριακό είναι μια διαφορά ανάμεσα σε Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους και δεν υπολογίζουν τον ξενοδόχο που είναι η Τουρκία, είναι βαθιά νυχτωμένοι! Αν οι διαφορές ήταν στο επίπεδο αυτό, το Κυπριακό θα είχε λυθεί από καιρό.Το Κυπριακό όμως δεν θα λυθεί ποτέ όσο η Τουρκία θα έχει σαν στόχο τον έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου. Και αν υπάρξει λύση θα είναι τουρκικών προδιαγραφών με σφραγίδα του αγγλοαμερικάνικου παράγοντα και του ΝΑΤΟ των οποίων θα εξυπηρετεί επίσης τα συμφέροντα. Το επόμενο βήμα θα είναι η αλεξανδρετοποίηση της Κύπρου και το οριστικό ξερίζωμα.
Με τέσσερις Προέδρους “λύσης” που κυβέρνησαν τα τελευταία τριάντα χρόνια, με δυο “συντρόφους” στα κατεχόμενα, τον Ταλάτ και τον Ακιντζί, με πρόθυμη την Αθήνα, γιατί δεν βρέθηκε λύση παρ’ όλες τις οδυνηρές υποχωρήσεις της ελληνικής πλευράς; Γιατί η Τουρκία δεν θέλει λύση! Θέλει παράδοση χωρίς όρους και εξουδετέρωση της ελληνικής παρουσίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Το παιχνίδι παίζεται με όρους γεωπολιτικούς και κάποιοι αδυνατούν να το καταλάβουν!
Στη σημερινή γεωπολιτική ζούγκλα τραμπικής κοπής, χωρίς κανόνες πια, η επίκληση του διεθνούς δικαίου δεν αρκεί. Χρειαζόμαστε μια νέα στρατηγική στο Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά. Χρειαζόμαστε ανατροπές! Και μια νέα δυναμική πολιτική ανόρθωσης. Χρειαζόμαστε μια αναγεννητική στρατηγική επιβίωσης. Μια στρατηγική που να μας επιτρέψει να εξέλθουμε από την πολιτική, την πολιτισμική και την ηθική παρακμή. Χρειαζόμαστε ένα ριζικό αναπροσανατολισμό που θα μας επιτρέψει να αφήσουμε πίσω μας τη διαφθορά και τη διαπλοκή προς όφελος μιας μικρής ολιγαρχίας. Που θα μας επιτρέψει να ξεφύγουμε από την χρεοκοπία που δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και πολιτική, πολιτισμική, ηθική, πνευματική, αξιακή και ταυτοτική. Και να δημιουργήσουμε μια δίκαιη κοινωνία ισοπολιτείας και κοινωνικής δικαιοσύνης.
Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να γίνουν σοβαρά κράτη αν θέλουν να έχουν και σοβαρή παρουσία στη διεθνή σκηνή με μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Και να ισχυροποιήσουν το σπίτι τους για να μπορεί να αντέχει στους ανέμους και τις καταιγίδες. Κανένας δεν θα μας σώσει αν εμείς δεν θέλουμε να σώσουμε τον εαυτό μας. Οι συμμαχίες, όταν υπάρχουν, ενισχύουν τη θέση μας αλλά δεν αντικαθιστούν τις δικές μας ευθύνες.
Συνήθως όταν γράφονται αυτά, ακολουθεί και το γνωστό ερώτημα τί προτείνετε; Από αυτή τη στήλη μιλάμε συνεχώς για μια νέα στρατηγική, αφού για πενήντα χρόνια αυτή που υιοθετήσαμε δεν είχε αποτελέσματα, η οποία ασφαλώς θα πρέπει να διαμορφωθεί από τους πολίτες και τις πολιτικές δυνάμεις, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους και η οποία θα οδηγεί σε ένα κανονικό κράτος με εγγυημένα τα δικαιώματα όλων, ένα κράτος δημοκρατικό χωρίς φυλετικές δομές. Αυτό θα πρέπει να προβάλουμε προς τα έξω και Αθήνα και Λευκωσία έχουν υποχρέωση να εκμεταλλευτούν τις νέες γεωπολιτικές ισορροπίες που δημιουργούνται και τη δική τους γεωπολιτική αξία, όπως και την αξιοποίηση των διαφορετικών συμφερόντων για να υποχρεωθεί η Τουρκία να αποδεχτεί ένα κανονικό κράτος στην Ανατολική Μεσόγειο, το οποίο ασφαλώς θα μπορούσε να είχε καλές σχέσεις μαζί της όπως και με τους άλλους λαούς της περιοχής, αλλά χωρίς να είναι προτεκτοράτο της.
Ζούμε σε μια επικίνδυνη εποχή αβεβαιότητας, η ελληνική εξωτερική πολιτική βρίσκεται σε μια δύσκολη καμπή,τη χειρότερη των τελευταίων δεκαετιών και το Κυπριακό σε αδιέξοδο. Χρειάζονται τολμηρά βήματα και αναστοχαστικές προσαρμογές.
*Πανεπιστημιακός,συγγραφέας stephanos.constantinides@gmail
