Τριάντα τρία χρόνια λειτουργίας συμπληρώνει το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Στο διάστημα αυτό κατάφερε να εδραιωθεί ακαδημαϊκά, όπως δείχνει η συνεχής βελτίωση των κατατάξεών του στις διεθνείς μετρήσεις, αλλά και στη συνείδηση της κοινωνίας, με αποτέλεσμα να έχει καταστεί ένας αξιόπιστος θεσμός γνώσης και σταθερότητας. Στη συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο», ο Τάσος Αναστασίου, πρόεδρος του Συμβουλίου του Πανεπιστημίου Κύπρου μίλησε για τα επιτεύγματα του κορυφαίου πανεπιστημίου στον τόπο μας και για την πολύ θετική συνεισφορά του στον τομέα της οικονομίας και της κοινωνίας, δημιουργώντας ένα πολυδιάστατο αποτύπωμα που υπερβαίνει τον απλό ακαδημαϊκό ρόλο.
Σύμφωνα με τον κ. Τάσο Αναστασίου, μέσω της έρευνας, της καινοτομίας και της σύνδεσής του με την αγορά εργασίας, το Πανεπιστήμιο Κύπρου υποστηρίζει την ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος που απασχολεί άμεσα και έμμεσα πάνω από 12.000 άτομα και συμβάλλει στην αντιστροφή του brain drain, διατηρώντας πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό στη χώρα. «To Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι ένας κινητήριος μοχλός οικονομικής ανάπτυξης, διαμόρφωσης ανθρώπινου κεφαλαίου, με πρωτοπόρο ρόλο στην έρευνα και την καινοτομία, αλλά και ίσως ο κυριότερος θεσμός προστασίας και ενίσχυσης του κοινωνικού ιστού του νησιού», εξήγησε.
Παράλληλα, η αποτίμηση της επένδυσης του κράτους στο Πανεπιστήμιο Κύπρου δείχνει ότι η συμβολή του στην οικονομία είναι καθοριστική, δημιουργώντας σημαντικά πολλαπλασιαστικά οφέλη. Όπως ανέφερε, για κάθε ευρώ επένδυσης, παράγονται πολλαπλάσια ποσά στο ΑΕΠ και στο οικονομικό προϊόν της χώρας, ενώ παράλληλα υποστηρίζονται εκατοντάδες θέσεις εργασίας. Αυτό επιβεβαιώνει ότι το πανεπιστήμιο αποτελεί στρατηγική επένδυση που ωφελεί την κοινωνία, την οικονομία και το ανθρώπινο δυναμικό της Κύπρου.
Το Πανεπιστήμιο Κύπρου, όμως, δεν περιορίζεται σε όλα όσα έχει πετύχει μέχρι τώρα, αλλά εστιάζει σε όλα όσα μπορούν να γίνουν στο μέλλον. Στόχος του είναι να συνεχίσει να αναπτύσσεται και να καταστεί περιφερειακό κέντρο ανώτατης εκπαίδευσης. Οι προκλήσεις είναι μεγάλες, αναγνωρίζει ο Τάσος Αναστασίου, ωστόσο η ενίσχυση του ρόλου ως πυλώνα κοινωνικής και οικονομικής προόδου παραμένει πυρήνας της στρατηγικής όλων των ανθρώπων του Πανεπιστημίου Κύπρου.
-Εδώ και 33 χρόνια το Πανεπιστήμιο Κύπρου βρίσκεται στο επίκεντρο της ανώτατης εκπαίδευσης στον τόπο μας. Ποιες είναι κατά τη γνώμη σας οι μεγαλύτερες του επιτυχίες όλο αυτό το διάστημα;
-Αναμφίβολα, η καθιέρωση από πολύ νωρίς του Πανεπιστημίου Κύπρου στις διεθνείς κατατάξεις των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων είναι μια μεγάλη επιτυχία. Αυτή η καθιέρωση, όμως, δεν είναι μονοδιάστατη: το ίδρυμα έχει καθιερωθεί στη συνείδηση του συνόλου της κοινωνίας ως θεσμός αξιοπιστίας, γνώσης και σταθερότητας. Έχει καταξιωθεί, επίσης, σε μεγάλη μερίδα των φοιτητών ως η πρώτη επιλογή σπουδών, στους εργοδότες που βλέπουν στους απόφοιτούς μας την απαραίτητη επιστημονική κατάρτιση και στην Πολιτεία που αναζητά για πολιτικές αποφάσεις την επιστημονική τεκμηρίωση. Πέραν τούτου, και χωρίς να αναφερθώ σε συγκεκριμένες -που είναι πολλές- διεθνείς επιτυχίες ακαδημαϊκών και ερευνητών μας, μεγαλύτερη επιτυχία θεωρώ το ότι η λειτουργία του Πανεπιστημίου Κύπρου εμφύσησε μια διαφορετική κουλτούρα ακαδημίας και πολιτισμού ευρύτερα στην κυπριακή κοινωνία που τόσο την είχε ανάγκη. Η μελέτη του Κέντρου Οικονομικών Ερευνών που παρουσιάσαμε πρόσφατα αναδεικνύει αυτόν ακριβώς τον πολυδιάστατο χαρακτήρα του Πανεπιστημίου Κύπρου: Την οικονομική και κοινωνική του επίδραση στη χώρα μας, ένα αποτύπωμα που υπερβαίνει κατά πολύ τον στενό ακαδημαϊκό του ρόλο.
– Το Πανεπιστήμιο Κύπρου δεν είναι μόνο ένας φορέας εκπαιδευτικός. Πώς αποτιμάτε, ποια είναι η συνεισφορά του στην οικονομία της Κύπρου;
-Έχετε απόλυτο δίκαιο ότι η εκπαιδευτική πτυχή, την οποία χαρακτηρίζει η αριστεία, και για την οποία είμαστε πολύ περήφανοι, είναι μόνο ένα μέρος της συνεισφοράς του εκπαιδευτικού μας ιδρύματος. To Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι συνάμα ένας κινητήριος μοχλός οικονομικής ανάπτυξης, διαμόρφωσης ανθρώπινου κεφαλαίου, με πρωτοπόρο ρόλο στην έρευνα και την καινοτομία, αλλά και ίσως ο κυριότερος θεσμός προστασίας και ενίσχυσης του κοινωνικού ιστού του νησιού.
-Ειδικά, όμως ας σταθούμε στην συνεισφορά του Πανεπιστημίου Κύπρου στον τομέα της εργασίας. Μπορείτε να μας μιλήσετε για αυτό;
-Με την ιδιότητά μου ως πρώην εργοδότης τριψήφιου αριθμού αποφοίτων του ΠΚ, μπορώ να καταθέσω τη μαρτυρία μου για την επιτυχή διασύνδεση του Πανεπιστημίου με την αγορά εργασίας. Οι 35.000 απόφοιτοι μας πλαισιώνουν ιδιωτικούς και δημόσιους οργανισμούς με εξαιρετικού επιπέδου ανθρώπινο κεφάλαιο. Από εκεί και πέρα, το ΠΚ υποστηρίζει ένα οικοσύστημα που απασχολεί άμεσα και έμμεσα πέραν των 12.000 ατόμων και έχει τεράστια συνεισφορά στην αντιστροφή του brain drain. Σύμφωνα με τη μελέτη που διενεργήθηκε από το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών, περίπου 1.000 θέσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας που υπό άλλες συνθήκες θα δραστηριοποιούνταν στο εξωτερικό, υπάρχουν στην Κύπρο λόγω της λειτουργίας του Πανεπιστημίου Κύπρου.
–Πώς απαντάτε σε αυτούς που συχνά γκρινιάζουν και σχολιάζουν ότι το ύψος των κρατικών επενδύσεων προς το Πανεπιστήμιο Κύπρου είναι πολύ μεγάλο; Υπάρχουν καθόλου στοιχεία για την ανταποδοτική αξία αυτών των επενδύσεων;
-Θέλω να τονίσω απερίφραστα ότι θέλουμε και επιδιώκουμε τον έλεγχο και την αυστηρή αξιολόγηση. Αυτή, όμως, πρέπει να γίνεται στη σωστή βάση, με τα ανάλογα κριτήρια. Να αναφέρω κάποια από τα συμπεράσματα της πρόσφατης μελέτης που εκπονήθηκε από το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών για την προστιθέμενη αξία του ΠΚ: για κάθε ένα εκατομμύριο ευρώ που επενδύεται στο ΠΚ, αυξάνεται το Οικονομικό Προϊόν της χώρας κατά 7 εκατομμύρια, το ΑΕΠ κατά 3,42 εκατομμύρια ευρώ και στηρίζονται 80 θέσεις εργασίας. Για το 2024, η συνεισφορά του ΠΚ αντιστοιχεί σε 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ στο Οικονομικό Προϊόν, 574 εκατομμύρια ευρώ στο ΑΕΠ και στήριξη πέραν των 12.000 θέσεων εργασίας. Όσον αφορά τη συνεισφορά του ΠΚ στην αντιστροφή του brain drain, αυτή για το 2024 προσμετράται σε 118 εκατομμύρια ευρώ στο Οικονομικό Προϊόν, 51 εκατομμύρια ευρώ στο ΑΕΠ και 1.000 περίπου θέσεις εργασίας.
Αποδεικνύεται λοιπόν ότι το Πανεπιστήμιο Κύπρου αποτελεί μια διαρκή επένδυση με πολλαπλασιαστικά οφέλη για την οικονομία, την κοινωνία και το ανθρώπινο δυναμικό της χώρας και ως τέτοια πρέπει να κρίνεται και να αξιολογείται, και όχι, όπως δυστυχώς βλέπουμε σε κάποιες περιπτώσεις, ως ένα απλό κέντρο κόστους. Οι δραστηριότητες πέραν της διδακτικής, όπως αυτές της έρευνας, της διάχυσης γνώσης στην κοινωνία, της συμβολής σε χάραξη πολιτικής και άλλες, δεν μπορούν να αγνοούνται χάρη σε υπεραπλουστευμένες και στρεβλωτικές αναλύσεις διαίρεσης του συνόλου του προϋπολογισμού με τον αριθμό φοιτητών.
–Μιλήστε μας, όμως και για τον κοινωνικό ρόλο του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ποιο κοινωνικό αποτύπωμα αφήνει το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα του τόπου μας;
-Το κοινωνικό αποτύπωμα του Πανεπιστημίου Κύπρου αποτελεί ίσως το επιστέγασμα της όλης συνεισφοράς του στον τόπο μας. Η γνώση και επιστημονικότητα που αναπτύσσονται δεν παραμένουν κλειστές στα στενά όρια της Πανεπιστημιούπολης, αλλά διαχέονται στην κοινωνία της Κύπρου μέσω εκατοντάδων ετήσιων δράσεων, τοποθετήσεων, εκδηλώσεων, παρεμβάσεων και διαλέξεων σε ένα τεράστιο εύρος θεμάτων. Σε συνεργασία με δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς μεταφέρεται τεχνογνωσία, τεκμηριώνονται πολιτικές, προσφέρονται εκπαιδευτικά έργα και προγράμματα κοινωνικής στήριξης, ενίσχυσης δεξιοτήτων, προώθησης επιχειρηματικότητας, πολυγλωσσίας και πολλά άλλα. Να αναφέρω ακόμα τη συμβολή του Ιδρύματος στη διαφύλαξη των πηγών της ιστορίας και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, καθώς και την προώθηση της φιλαναγνωσίας.
Πέραν των πιο πάνω, υπάρχει και μια άλλη διάσταση του κοινωνικού αποτυπώματος του Πανεπιστημίου Κύπρου, αυτή του θεσμού ενίσχυσης του κοινωνικού ιστού. Αν στην Κύπρο είμαστε ικανοποιημένοι σε μεγάλο βαθμό για την κοινωνική κινητικότητα, δηλαδή το να μην καθορίζει η οικονομική τάξη στην οποία γεννήθηκε κάποιος τη μετέπειτα εξέλιξη και ανέλιξή του, αυτό οφείλεται μεταξύ άλλων και στον θεσμό του Πανεπιστημίου Κύπρου.
–Σε ποιους τομείς θεωρείτε πως το Πανεπιστήμιο Κύπρου διακρίνεται περισσότερο;
-Η ακαδημαϊκή αριστεία αλλά και οι ερευνητικές επιτυχίες μέσω εξασφάλισης κονδυλίων πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, αφορούν όλα ανεξαιρέτως τα επιστημονικά πεδία τα οποία εμπίπτουν στις υφιστάμενες Σχολές του Πανεπιστημίου Κύπρου. Βέβαια, ίσως και λόγω της πιο στενής σύνδεσης με την αγορά εργασίας, κάποια πεδία ελκύουν εντονότερο ενδιαφέρον όπως η ιατρική, τα χρηματοοικονομικά, η νομική, οι θετικές επιστήμες κλπ. Είχαμε πρόσφατα για παράδειγμα την επιτυχία εξασφάλισης εξωτερικής ιδιωτικής χρηματοδότησης για δημιουργία έδρας στο γνωστικό αντικείμενο της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η αποστολή, όμως, του δημόσιου πανεπιστημίου είναι να προσφέρει σπουδές και σε τομείς όπως οι ανθρωπιστικές σπουδές, η αρχαιολογία, η φιλοσοφική, τις οποίες μια σύγχρονη ανεπτυγμένη κοινωνία, επίσης, έχει ανάγκη, ούτως ώστε να υπάρχει μια πιο ολοκληρωμένη οπτική και προσέγγιση.
Μόνο οφέλη μπορεί να αποφέρει η συνεργασία με την Πολιτεία
-Πώς αξιολογείτε τη συνεργασία σας με την κυπριακή Πολιτεία; Η στήριξη που παρέχεται σας ικανοποιεί ή περιμένετε περισσότερα;
-Η προσωπική μου εμπειρία είναι ότι υπάρχει μια πολύ καλή συνεργασία με τους αρμόδιους για το Πανεπιστήμιο φορείς της Πολιτείας, και βλέπω διάθεση και από τις δύο πλευρές αυτή η συνεργασία να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο. Σαφώς και υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω στήριξης από την Πολιτεία, αλλά από την άλλη θέλω να είμαι αντικειμενικός και να πω ότι αυτή η ζητούμενη στήριξη πρέπει να είναι στοιχειοθετημένη με κατάλληλο και κατανοητό τρόπο.
Θεωρώ ότι η εκπόνηση της μελέτης για το αποτύπωμα του Πανεπιστημίου Κύπρου, εκτός από τις ανάγκες της διαφάνειας, εξυπηρετεί και αυτό τον σκοπό: να θέσει τις βάσεις για τα κριτήρια με τα οποία θα πρέπει να κρίνεται η ενίσχυση που δίνεται. Από την άλλη, η στήριξη θα πρέπει να είναι και αμφίδρομη: το Πανεπιστήμιο Κύπρου έχει κύριο ρόλο να διαδραματίσει σε κύριες στρατηγικές επιδιώξεις της Πολιτείας όπως την καθιέρωση της Κύπρου ως περιφερειακό κέντρο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, την αξιοποίηση της τεχνολογίας, έρευνας και καινοτομίας ως κύριους μοχλούς οικονομικής ανάπτυξης, την αντιστροφή του brain drain και την ενίσχυση του κοινωνικού ιστού. Περαιτέρω ενδυνάμωση λοιπόν αυτής της συνεργασίας, μόνο οφέλη έχει να προσφέρει και στις δύο πλευρές.
Στόχος η διεθνοποίηση και η προσέλκυση ξένων φοιτητών
–Ποιο είναι το όραμά σας για το Πανεπιστήμιο Κύπρου τα επόμενα χρόνια;
-Θεωρώ ότι συμπληρώνεται ένας κύκλος που αφορούσε την εδραίωση του Πανεπιστημίου Κύπρου σε ακαδημαϊκό επίπεδο, αλλά και σε κύρια έργα υποδομής όπως τα κτίρια της Πολυτεχνικής Σχολής, Ιατρικής και Βιολογίας. Η επόμενη εποχή δεν μπορεί παρά να αφορά την περαιτέρω διεθνοποίηση του Ιδρύματος ώστε να ελκύσει φοιτητές και προσωπικό από το εξωτερικό, κάτι που θα του επιτρέψει να συνεχίσει την ανοδική πορεία τόσο στις κατατάξεις αλλά και στην ουσία αφού μόνο μέσα από σύνθεση και συνεύρεση ανθρώπων και ιδεών από διαφορετικά υπόβαθρα θα μπορέσει να υπάρξει συνεχής αναμόρφωση ιδεών. Δεν είναι τυχαίο που η διεθνοποίηση των πανεπιστημίων έχει βαρύνουσα βαθμολογία σε όλους τους δείκτες κατάταξης. Η διεύρυνση της βάσης δυνητικών φοιτητών και συνεπώς του αριθμού των φοιτητών που φοιτούν στο Πανεπιστήμιο Κύπρου θα επιτρέψει την καλύτερη αξιοποίηση των νέων υποδομών κι έτσι θα μεγιστοποιήσει την απόδοση της επένδυσης στο Πανεπιστήμιο. Άλλωστε, δε μπορούμε να μιλούμε για την καθιέρωση της Κύπρου ως κέντρο περιφερειακής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και να απουσιάζει το πρώτο δημόσιο ακαδημαϊκό Ίδρυμα.
–Ποιες είναι οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει το Πανεπιστήμιου Κύπρου αλλά και γενικά η ανώτατη εκπαίδευση στον τόπο μας;
-Κύριες προκλήσεις προς την κατεύθυνση που ανέφερα προηγουμένως είναι βεβαίως ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας που θα επιτρέπει την προσφορά ξενόγλωσσων προγραμμάτων αλλά και άλλα νομοθετήματα όπως αυτά που αφορούν τους τεχνοβλαστούς καθώς και τις πανεπιστημιακές κλινικές. Πρέπει επίσης να γίνουν και εσωτερικές αλλαγές που να μπορούν να δώσουν λύσεις στις νέες προκλήσεις όπως για παράδειγμα η αναδιάταξη του οργανισμού, ώστε να μπορεί να διαχειριστεί επιτυχώς την ανάγκη προσέλκυσης ξένων ποιοτικών φοιτητών, αλλά και να εξευρεθούν λύσεις για φοιτητικές εστίες. Η ανώτατη εκπαίδευση στον τόπο μας, γενικά, πρέπει να οδηγηθεί μέσα από συνθήκες καθοδήγησης, συνεννόησης και αλληλοσυμπλήρωσης στο να επιτύχει το μεγαλεπήβολο στόχο του να καταστεί η οικονομία της γνώσης η κινητήρια δύναμη της κυπριακής οικονομίας. Πρέπει να σταματήσουμε να έχουμε μια στατική οπτική όπου το κέρδος του ενός να είναι η ζημιά του άλλου και αντίστροφα. Πρέπει να πιστέψουμε ότι ως χώρα έχουμε όλα τα φόντα να πολλαπλασιάσουμε την «πίτα», ας μου επιτραπεί η έκφραση, της αγοράς της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης κάτι που θα ωφελήσει τόσο τα δημόσια και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά και τον τόπο μας γενικότερα.
–Το τελευταίο διάστημα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους να ιδρύσουν παραρτήματα στην Κύπρο. Κατά πόσο σας ανησυχεί το ενδεχόμενο πως το Πανεπιστήμιο Κύπρου ίσως να μην αποτελεί πλέον την πρώτη επιλογή των φοιτητών, κάτι που σημαίνει πως θα χάνει τους καλύτερους μαθητές όπως γίνεται σήμερα;
-Είμαι ένθερμος υποστηρικτής της φιλοσοφίας του ελεύθερου ανταγωνισμού, νοουμένου ότι αυτός γίνεται με σαφείς κανόνες που ισχύουν για όλους τους συμμετέχοντες. Με αυτή την προϋπόθεση, η οποία σήμερα δεν ισχύει λόγω της απουσίας των νομοθετημάτων που ανέφερα προηγουμένως, η κάθοδος των παραρτημάτων των ελληνικών πανεπιστημίων θα ενισχύσει το εκπαιδευτικό προϊόν και θα αναγκάσει όλους να βελτιώσουν εκείνο που προσφέρουν. Το κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα, θεωρώ πως είτε με βάση επιστημονικά πεδία είτε στη βάση του προφίλ των φοιτητών που απευθύνεται, έχει κάποια χαρακτηριστικά που το καταστούν την πρώτη επιλογή για κάποιους φοιτητές. Θεωρώ ότι οι μαθητές που επιλέγουν σήμερα το Πανεπιστήμιο Κύπρου θα συνεχίσουν να το έχουν ως πρώτη επιλογή και μετά την κάθοδο των ελληνικών πανεπιστημίων, νοουμένου ότι οι στρεβλώσεις που ανέφερα απαλειφθούν.
