Το συνταξιοδοτικό σύστημα κάθε κράτους αποτελεί βασικό πυλώνα της κοινωνικής συνοχής και μηχανισμό εξασφάλισης αξιοπρεπούς διαβίωσης για τους πολίτες κατά τη συνταξιοδότηση.
Στην Κύπρο, όπως και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, το σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων λειτουργεί εδώ και δεκαετίες, ωστόσο η ανάγκη εκσυγχρονισμού του καθίσταται επιτακτική, εξαιτίας δημογραφικών μεταβολών όπως τη γήρανση του πληθυσμού, των εξελίξεων στην αγορά εργασίας και της ανάγκης για αποδοτικότητα με παράλληλη διασφάλιση της μακροπρόθεσμη δημοσιονομικής ισορροπίας.
Η Κυβέρνηση έχει θέσει το συνταξιοδοτικό ψηλά στη μεταρρυθμιστική της ατζέντα και γι’ αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη μια συστηματική διαδικασία τεχνικής και κοινωνικής διαβούλευσης. Συγκεκριμένα, έχει ήδη πραγματοποιηθεί αριθμός τεχνικών συναντήσεων με τη συμμετοχή των Κοινωνικών Εταίρων, στο πλαίσιο των οποίων παρουσιάστηκε ένα προκαταρκτικό μοντέλο, το οποίο αφορά κυρίως τη φιλοσοφία και τις βασικές κατευθυντήριες αρχές της μεταρρύθμισης.
Τα τεχνικά χαρακτηριστικά και οι λεπτομερείς παράμετροι του συστήματος αναμένεται να συζητηθούν σε μεταγενέστερο στάδιο της διαδικασίας.
Η Κυβέρνηση έχει θέσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, με στόχο την ολοκλήρωση της διαδικασίας μέχρι το τέλος του 2025, ώστε να κατατεθούν οι προτάσεις πολιτικής και να ξεκινήσει η απαραίτητη νομοθετική προετοιμασία.
Σημαντικό στοιχείο αυτής της προσπάθειας είναι η συνδρομή διεθνών εμπειρογνωμόνων με εμπειρία και εξειδίκευση σε θέματα συνταξιοδοτικών μεταρρυθμίσεων και κοινωνικής ασφάλισης, μέσω της συνεργασίας της χώρας μας με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (ILO).
Προσφέρεται έτσι, η αναγκαία τεχνογνωσία, αξιοποιώντας βέλτιστες πρακτικές και εμπειρίες άλλων χωρών. Η συμμετοχή του ILO διασφαλίζει ότι η μεταρρύθμιση δεν θα είναι μια εσωστρεφής διαδικασία, αλλά θα εδράζεται σε διεθνή πρότυπα κοινωνικής ασφάλειας και χρηματοοικονομικής βιωσιμότητας.
Η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) συμμετέχει ενεργά στη διαδικασία, αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα του ζητήματος για το σύνολο της κυπριακής κοινωνίας και οικονομίας. Ο εκσυγχρονισμός του συστήματος είναι μια μεγάλη πρόκληση, την οποία οφείλουμε να αντιμετωπίσουμε με προσοχή, μεθοδικότητα και υπευθυνότητα.
Η ΟΕΒ θεωρεί ότι η μεταρρύθμιση πρέπει να διασφαλίζει την μακροχρόνια βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος, διατηρώντας την ικανότητά του να προσφέρει αξιοπρεπείς συντάξεις στους μελλοντικούς δικαιούχους, χωρίς να υπονομεύεται η ανταγωνιστικότητα της οικονομίας ή η σταθερότητα της αγοράς εργασίας.
Η ΟΕΒ επισημαίνει κατηγορηματικά ότι οποιαδήποτε απόφαση ληφθεί στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης, δεν θα πρέπει να επιφέρει επιπρόσθετο κόστος, είτε μέσω νέων εισφορών είτε μέσω αυξήσεων στις υφιστάμενες, πέραν αυτού που έχει ήδη συμφωνηθεί και προνοείται από τη νομοθεσία. Η αύξηση του κόστους απασχόλησης έχει σοβαρό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις και θα πρέπει να αποφεύγεται, εκτός αν υπάρξει πλήρης τεκμηρίωση της αναγκαιότητάς της και παράλληλη παροχή επαρκών αντισταθμιστικών μηχανισμών.
Ταυτόχρονα, η ΟΕΒ τονίζει την ανάγκη για ενίσχυση των κινήτρων για συμμετοχή στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα στις μεγαλύτερες ηλικίες, καθώς και για ισχυρά αντικίνητρα που να αποθαρρύνουν την αδήλωτη εργασία. Η πάταξη της αδήλωτης απασχόλησης δεν επιτυγχάνεται μόνο με ελέγχους, αλλά και μέσω δημιουργίας θετικού περιβάλλοντος που ενισχύει τη νομιμότητα, τόσο για εργοδότες όσο και για εργαζόμενους. Το συνταξιοδοτικό σύστημα πρέπει να είναι τέτοιο που να καθιστά συμφέρουσα και ελκυστική την δηλωμένη εργασία σε κάθε στάδιο του επαγγελματικού βίου.
Τέλος, εξαιρετικά σημαντική είναι και η διαφύλαξη του υφιστάμενου ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, το οποίο δεν θα πρέπει να μειωθεί, ούτε άμεσα ούτε έμμεσα. Τέτοιου είδους παρεμβάσεις ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για τη δημοσιονομική σταθερότητα, ενώ στερούν από την οικονομία πολύτιμο και έμπειρο ανθρώπινο δυναμικό και επιβαρύνουν το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Καλός σχεδιασμός και ουσιαστική συνεργασία
Η ΟΕΒ προσεγγίζει το ζήτημα του συνταξιοδοτικού με μεγάλη σοβαρότητα, συμμετέχοντας ενεργά στον διάλογο με εποικοδομητικό πνεύμα και τεκμηριωμένες θέσεις, που βασίζονται στη γνώση της αγοράς και στην εμπειρία των μελών της.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη μεταρρύθμιση από την εισαγωγή του αναλογικού συστήματος το 1980, η οποία θα έχει αντίκτυπο στο σύνολο της κοινωνίας και πρέπει να προχωρήσει με νηφαλιότητα, στρατηγική σκέψη και χωρίς βεβιασμένες αποφάσεις.
Απαιτείται χρόνος, καλός σχεδιασμός και ουσιαστική συνεργασία, ώστε να διαμορφωθεί ένα σύστημα που θα είναι λειτουργικό, σταθερό και ανθεκτικό στον χρόνο και που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες τόσο των σημερινών όσο και των αυριανών δικαιούχων.
Είναι καθοριστικό να βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα και να λαμβάνουμε αποφάσεις που να στηρίζουν την κοινωνία και την οικονομία, όχι μόνο στο παρόν αλλά και μακροπρόθεσμα.
* Ανώτερος Λειτουργός, Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων & Κοινωνικής Πολιτικής (ΟΕΒ)
