Ο πρώτος γύρος επαφών της Μαρία Άνχελα Ολγκίν έκλεισε με μια μακρά παραμονή στην Κύπρο και δύο γρήγορες συναντήσεις σε Τουρκία και Ελλάδα. Από τον πρώτο αυτό γύρο των επαφών δεν διαφάνηκε ότι η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών πέτυχε να δώσει κάποια περαιτέρω ώθηση στη διαδικασία. Οι πρώτες αυτές επαφές έδειξαν ότι από πλευράς προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών δεν υπάρχει καμιά απολύτως βιασύνη, αφού θα επανέλθει στο νησί αρχές Ιουλίου, παραμονές της επόμενης άτυπης πολυμερούς. Φαίνεται πως πρώτη έγνοια είναι η συντήρηση μιας μακράς διαδικασίας η οποία θα κρατήσει το Κυπριακό στις ράγες για τουλάχιστον ακόμα ένα χρόνο.
Μηδέν από μηδέν
Κατά την παραμονή της στο νησί, που κράτησε περίπου μια εβδομάδα, οι συναντήσεις επαφές της Ολγκίν μπορεί να χωριστούν σε τρεις φάσεις: με τους ηγέτες, με τους διαπραγματευτές και με διπλωμάτες. Ανάλωσε το χρόνο της ακούγοντας και όχι συζητώντας το Κυπριακό.
Συγκρίνοντας δε το αποτέλεσμα της μακράς επίσκεψης Ολγκίν στο νησί με το αποτέλεσμα μιας ολιγόωρης συζήτησης στη Γενεύη τον περασμένο Μάρτιο τότε δεν μπορεί κάποιος να βάλει κάποιο θετικό πρόσημο στην προσπάθεια της προσωπικής απεσταλμένης. Καθώς τα πράγματα δεν πήγαν ούτε μισό βήμα προς την κατεύθυνση που ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών είχε ζητήσει και ανακοινώσει τον Μάρτη.
- Η Ολγκίν είχε δύο χωριστές συναντήσεις με τους δύο ηγέτες: Ο μεν Πρόεδρος Χριστοδουλίδης, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες έδειξε ότι ήταν έτοιμος να συζητήσει και να προχωρήσει ο διάλογος. Ο δε Ερσίν Τατάρ θεώρησε ότι είχε ευκαιρία για ένα παιχνίδι επίρριψης ευθυνών με στόχο να μπλοκάρει τις διώξεις εναντίον σφετεριστών.
Κοινή συνάντηση με τους διαπραγματευτές: Ήταν μια συνάντηση που κράτησε τρεις ολόκληρες ώρες και από το μηδέν πήγε στο… μηδέν. Σημειώνεται ότι είναι η πρώτη φορά που θέλησε να κάτσει μαζί με τους διαπραγματευτές των δύο πλευρών. Αλλά μέσα στο τρίωρο άκουσε λεπτομερώς τι είχε να πει η κάθε πλευρά. Πέραν τούτου καμιά άλλη συζήτηση.
Σ’ ένα μήνα ξανά
Μέχρι στιγμής η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα δεν έδειξε ότι βιάζεται για ένα αποτέλεσμα στο Κυπριακό. Γι’ αυτό και στο νησί αναμένεται να επανέλθει αρχές Ιουλίου, δηλαδή σ’ ένα μήνα από τώρα. Ενώ αρχικά είχε δημιουργηθεί η εντύπωση ότι ο πρώτος κύκλος επαφών θα είναι με όλους τους εμπλεκόμενους, δηλαδή θα έρθει στην Κύπρο, θα πάει Τουρκία και Ελλάδα και ακολούθως Λονδίνο και Βρυξέλλες, τελικά δεν θα είναι έτσι τα πράγματα.
- Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας σε Βρυξέλλες και Λονδίνο προτίθεται να μεταβεί στα τέλη Ιουνίου και μετά θα έρθει εκ νέου στο νησί για ένα τελευταίο κύκλο επαφών πριν τη Νέα Υόρκη. Με αυτό το ρυθμό κανείς δεν αναμένει ότι η διαδικασία στο Κυπριακό θα κυλήσει με πιο γοργούς ρυθμούς από τους υφιστάμενους.
Μίνιμουμ δυνατό αποτέλεσμα
Εκ των πραγμάτων φαίνεται πως μέχρι την επόμενη άτυπη πενταμερή, στη Νέα Υόρκη, θα πάνε όλοι με το μίνιμουμ δυνατό αποτέλεσμα που έχει να κάνει με μικρή πρόοδο σε κάποια από τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που συμφωνήθηκαν τον περασμένο Μάρτιο στη Γενεύη.
Ουσιαστικά από τα όσα συμφωνήθηκαν το μόνο που υλοποιήθηκε και προχωρά (στο μέτρο του δυνατού) είναι η σύσταση της επιτροπής για τη νεολαία. Απ’ εκεί και πέρα ξεκίνησε η αποκατάσταση των κοιμητηρίων και στις δύο πλευρές, ενώ προχωρά κάπως και το θέμα της προστασίας του περιβάλλοντος.
- Απ’ εκεί και πέρα στα άλλα πιο δύσκολα ΜΟΕ δεν έχει προκύψει έως τώρα κάποια εξέλιξη: δηλαδή για το άνοιγμα νέων οδοφραγμάτων, για την αποναρκοθέτηση και το φωτοβολταϊκό πάρκο. Και λαμβάνοντας υπόψη ότι στα κατεχόμενα βρίσκονται ήδη σε προεκλογική περίοδο θεωρείται δύσκολο, με τα σημερινά δεδομένα, να προκύψει κάποια θεαματική εξέλιξη σε κάποιο από αυτά τα τρία.
Γι’ αυτό και μέχρι την επόμενη άτυπη πενταμερή, ενώπιον του Γενικού Γραμματέα θα επιδιωχθεί ένα μίνιμουμ δυνατό αποτέλεσμα προκειμένου να έχει κάτι προς ανακοίνωση ο Αντόνιο Γκουτέρες, όταν θα ολοκληρωθεί η συνάντηση με τους πέντε εμπλεκόμενους.
Ίσως τότε διαφανεί κάτι
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η τουρκική πλευρά δεν αλλάζει την τακτική της και θέλει να παζαρεύει μέχρι και την τελευταία στιγμή, εκτιμάται πως πριν από την άτυπη του Ιουλίου δεν θα κάνει κάποια κίνηση. Θα κρατά με την όλη διαδικασία ζωντανή ως έχει και σήμερα και θα αναμένει να βρεθούν όλοι ενώπιον του Γκουτέρες.
Για παράδειγμα, τον περασμένο Μάρτιο ήταν σε όλα αρνητική μέχρι που βρέθηκε ενώπιον του ΓΓ και τότε το έπαιξε διαλλακτική αποδεχόμενη τη σύσταση της επιτροπής για τη νεολαία. Όλα τα άλλα που συμφωνήθηκαν είτε είχαν μια προδιαγεγραμμένη πορεία είτε προέκυψαν από την πλευρά των Ηνωμένων Εθνών και ως εκ τούτου δεν μπορούσαν απορρίψουν κάτι προερχόμενο από τον ίδιο το Γενικό Γραμματέα.
Γι’ αυτό και εκεί που αναμένεται ενδεχομένως να διαφανεί κάτι μέχρι τα τέλη Ιουλίου θα είναι στα ΜΟΕ, αλλά και πάλι όχι κάτι πολύ σημαντικό. Και ό,τι προκύψει εκτιμάται ότι θα φανεί στη συνάντηση με το Γενικό Γραμματέα και όχι πριν. Για να φανεί εκεί ότι υπάρχει από τουρκικής πλευράς καλή πρόθεση και διαλλακτικότητα.
Θα συνεχίσει το πρεσάρισμα
Αυτή τη στιγμή η μόνη εκ των εμπλεκομένων που έχει πρόθεση αλλά και διάθεση να καθίσει σε μια εφ’ όλης της ύλης συζήτηση του Κυπριακού είναι η ελληνοκυπριακή. Το έδειξε στη Γενεύη και φάνηκε και στη διάρκεια της επίσκεψης Ολγκίν στο νησί.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας η ελληνοκυπριακή πλευρά παρά το ότι δεν διαφαίνεται κάτι πολύ σημαντικό (από πλευράς αποτελέσματος) δείχνει πως θα συνεχίσει το πρεσάρισμα προς κάθε κατεύθυνση επιδιώκοντας το μάξιμουμ δυνατό. Γι’ αυτό και σε πρόσφατες δηλώσεις του ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης φρόντισε να παραπέμψει στα όσα προηγήθηκαν της Γενεύης όπου και εκείνο ήταν αποτέλεσμα των πολλών ενεργειών της Λευκωσίας παρά προέκυψε λόγω αλλαγής στάσης της τουρκικής πλευράς.
- Με ανάλογο τρόπο φαίνεται ότι θα κινηθεί και στο επόμενο στάδιο ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης προκειμένου να πετύχει στη Νέα Υόρκη να βγει κάτι περισσότερο και να μην είναι μια απλή συνάντηση των πέντε με το Γενικό Γραμματέα.
Εξάλλου, φάνηκε και κατά την προηγούμενη άτυπη διάσκεψη πως Χριστοδουλίδης και Γκουτέρες δεν επιθυμούν να γίνονται συναντήσεις για χάρη των συναντήσεων αλλά θέλουν μέσα από αυτές να βγαίνει ένα αποτέλεσμα και να γίνεται ένα, έστω και μικρό, βήμα προς τα εμπρός.
Τα επόμενα ραντεβού
Το μόνο που υπάρχει ως δεδομένο αυτή τη στιγμή (πέραν από τη δραστηριότητα Ολγκίν) είναι η επόμενη άτυπη πενταμερής το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου.
- Στο τέλος εκείνης της συνάντησης ο ΓΓ ΟΗΕ αναμένεται ότι θα κλείσει και το επόμενο ραντεβού με τους δύο ηγέτες. Κατά πάσα πιθανότητα θα είναι το Σεπτέμβρη και πάλι στη Νέα Υόρκη, αλλά εκεί μάλλον θα αναλωθεί ιδιαίτερος χρόνος καθώς από τη μια ο ΓΓ θα τρέχει με τη Γενική Συνέλευση και από την άλλη ο Ερσίν Τατάρ θα είναι μερικές μέρες πριν από τις «εκλογές».
- Χρονολογικά θα πρέπει να αναμένεται συνάντηση μετά τις «εκλογές» το συντομότερο εντός Νοεμβρίου, εάν η πλευρά των Ηνωμένων Εθνών θέλει να κρατήσει το μομέντουμ. Θα εξαρτηθεί βεβαίως και το ποιος θα είναι ο επόμενος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων, αλλά φαίνεται πως ο Ερσίν Τατάρ δύσκολα θα χάσει τις «εκλογές» εκτός εάν το θελήσει η Άγκυρα.
- Στην καλύτερη των περιπτώσεων θα πρέπει να αναμένεται μια νέα πολυμερής περί τα τέλη του χρόνου και πριν μπούμε στο 2026 το οποίο έχει σημασία και σε σχέση με την Προεδρία της ΕΕ από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ξεκαθάρισε ήδη τη θέση της
Λαμβανομένου υπόψη ότι στο παρελθόν η τουρκική πλευρά χρησιμοποίησε την κυπριακή προεδρία της ΕΕ ως άλλοθι για να αποφύγει τις συνομιλίες στο Κυπριακό, η Λευκωσία έχει ήδη ξεκαθαρίσει τη θέση της και προς την πλευρά των Ηνωμένων Εθνών ότι τα δύο (προεδρία και συνομιλίες) μπορούν να διεξάγονται ταυτόχρονα. Σημειώνοντας παράλληλα πως υπάρχουν σε αμφότερες οι πλευρές οι διαπραγματευτές οι οποίοι μπορεί να εργαστούν και να δώσουν αποτέλεσμα. Ενώ ξεκαθάρισε επίσης ότι οι βουλευτικές εκλογές δεν θα επηρεάσουν αρνητικά τη συνέχιση του διαλόγου.
Με όλα αυτά το Κυπριακό πάει σε βάθος ενός ολόκληρου χρόνου, μέχρι να μπορεί να δώσει ενδεχομένως μια ουσιαστική συζήτηση του Κυπριακού. Η Λευκωσία εκτιμά πως εάν το διάστημα αυτό χρησιμοποιηθεί παραγωγικά τότε εντός του 2026 μπορεί να επανέλθουν οι ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.
Κομβικό το ταξίδι στις Βρυξέλλες
Η Λευκωσία είχε σταθμίσει ως σημαντικές τις επαφές Ολγκίν σε Τουρκία και Βρυξέλλες και αυτό όχι τυχαία. Όσον αφορά το κεφάλαιο Τουρκία είναι γνωστός ο ρόλος που παίζει η Άγκυρα στο Κυπριακό και κυρίως όλοι συμφωνούν ότι εκεί είναι που λαμβάνονται οι αποφάσεις. Κάτι εξάλλου που φάνηκε για άλλη μια φορά στο τραπέζι όταν βρέθηκαν στη Γενεύη Φιντάν και Τατάρ, με τον Τούρκο ΥΠΕΞ να έχει τον πρώτο λόγο. Όπως ήταν εμφανές και το 2017 στο Κραν Μοντανά με Τσαβούσογλου και Ακιντζί.
- Ωστόσο, το ταξίδι της Ολγκίν στις Βρυξέλλες και οι επαφές που θα έχει τόσο με θεσμικούς αξιωματούχους όσο και με τον απεσταλμένο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Κυπριακό θεωρείται κομβικό. Θα διαφανεί εάν η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών είναι έτοιμη να συνεργαστεί και να «κάνει παιχνίδι» με τον Γιοχάνες Χαν προκειμένου να σπάσει το αδιέξοδο στο Κυπριακό και να προχωρήσουν σε διαπραγματεύσεις ουσίας.
Εκεί θα διαφανεί εάν η πλευρά των Ηνωμένων Εθνών έχει πρόθεση να αλλάξει προσέγγιση έναντι της ΕΕ σ’ ό,τι αφορά το Κυπριακό. Γιατί οι εκπρόσωποι του διεθνούς οργανισμού που ανέλαβαν έως και σήμερα να εργαστούν εκ μέρους του ΓΓ έδειξαν πως δεν θέλουν την ΕΕ στα πόδια τους. Η Ολγκίν μέχρι στιγμής δεν έδειξε κάτι διαφορετικό, ενδεχομένως στην πορεία να θελήσει να έχει μια πιο στενή συνεργασία στοχεύοντας σε αποτέλεσμα. Αυτό όμως θα διαφανεί σε κατοπινό στάδιο.
Μετά τη συνάντηση των Βρυξελλών αναμένεται ότι θα καθοριστούν και οι επόμενες κινήσεις του Γιοχάνες Χαν. Κινήσεις οι οποίες θα είναι προς όλες τις κατευθύνσεις και προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.
