Με φόντο τη σοβαρή περιβαλλοντική υποβάθμιση στην παραλιακή ζώνη της δυτικής Λεμεσού, η κοινοβουλευτική επιτροπή Περιβάλλοντος χτύπησε χθες καμπανάκι κινδύνου για το φαινόμενο της θαλάσσιας διάβρωσης και δη στην περιοχή του Κουρίου, εντός των Βρετανικών Βάσεων Επισκοπής.
Στο επίκεντρο της συζήτησης βρέθηκαν τόσο οι διαχρονικές επιπτώσεις από παρεμβάσεις ανθρώπινης δραστηριότητας, όσο και το νομικό καθεστώς που επικρατεί στις περιοχές εντός των Βάσεων, το οποίο, σύμφωνα με τα μέλη της επιτροπής, λειτουργεί αποτρεπτικά για την εφαρμογή μέτρων προστασίας.
Ο πρόεδρος της επιτροπής, βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, ανέφερε ότι η διάβρωση σε ορισμένα σημεία έχει φτάσει ακόμη και τα 27 μέτρα, επισημαίνοντας ότι οι ανθρώπινες παρεμβάσεις, όπως η αφαίρεση υλικών και πετρών από τις παραλίες, επιταχύνουν δραματικά την υποχώρηση της ακτογραμμής.
Ο κ. Θεοπέμπτου εξήγησε ότι σε αρκετές περιπτώσεις, κατασκευές έχουν παραμείνει στην αρχική τους θέση με κάθετα τοιχία στην ακτογραμμή, προκαλώντας εντονότερη διάβρωση από την πρόσκρουση των κυμάτων.
Ορισμένα από τα κέντρα αναψυχής, όπως αυτό στην περιοχή του Κουρίου, δέχονται ήδη την πίεση της θάλασσας, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια και τη βιωσιμότητά τους.
Το πρόβλημα περιπλέκεται περαιτέρω από το καθεστώς δικαιοδοσίας που ισχύει εντός των Βρετανικών Βάσεων.
Όπως υπενθύμισε ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής, με βάση τη συμφωνία του 2014 μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Ηνωμένου Βασιλείου, οι τελικές αποφάσεις για πολεοδομικές αναπτύξεις ανήκουν στον Διοικητή των Βάσεων.
Ο ίδιος σημείωσε πως οι Βάσεις δεν εκπροσωπήθηκαν στη συνεδρία παρά την πρόσκληση, ενώ αναμένεται γραπτή ενημέρωση.
Από το Τμήμα Περιβάλλοντος, ο Νεοκλής Αντωνίου ανέφερε ότι η Περιβαλλοντική Αρχή δεν είχε καμία γνώση ότι δόθηκε άδεια στο συγκεκριμένο έργο.
Πρόσθεσε ότι το Τμήμα αναμένει την ακτομηχανική μελέτη προκειμένου να γνωματεύσει ως προς τα προτεινόμενα έργα.
Από πλευράς του, ο Κώστας Αριστείδου εκ μέρους του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων ανέφερε ότι εξετάζεται κατά πόσο μπορεί να γίνει αναπλήρωση της παραλίας με ιζήματα από το φράγμα του Κούρη.
Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε από το Τμήμα Δημοσίων Έργων, υπάρχει ανησυχία κατά πόσο στο ίζημα που προέρχεται από το φράγμα του Κούρη υπάρχουν ίνες αμιάντου, σημειώνοντας ότι σε τέτοια περίπτωση είναι αποτρεπτικό να χρησιμοποιηθούν τέτοια υλικά.
Καταγγελίες για αυθαιρεσίες και πολιτικές πιέσεις
Αίσθηση προκάλεσαν οι αναφορές από το Τμήμα Πολεοδομίας για απειλές σε λειτουργούς από υποψήφιους βουλευτές, αναφορικά με πιέσεις που ασκούνται γύρω από την προώθηση πολεοδομικής πολιτικής στις Βάσεις.
Παράλληλα, χαρακτηρίστηκε ως «εκτός ελέγχου» η κατάσταση στην παραλία του Λέιντις Μάιλ, όπου φέρονται να λειτουργούν επιχειρήσεις χωρίς κανονιστική εποπτεία, με χρεώσεις που φτάνουν τα €100 για σετ ξαπλώστρας.
Σημειώνεται ότι αν και κλήθηκαν να παραστούν, οι Βρετανικές Βάσεις δεν εκπροσωπήθηκαν στη συνεδρίαση. Σύμφωνα με την εκπρόσωπο του Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, Ειρήνη Χατζησάββα, οι Βάσεις θα στείλουν γραπτό υπόμνημα στην επιτροπή Περιβάλλοντος για το ζήτημα της ανέγερσης του εστιατορίου.
Παρεμβάσεις από περιβαλλοντικούς φορείς
Εκπρόσωποι περιβαλλοντικών οργανώσεων κατήγγειλαν τις πρακτικές αφαίρεσης χονδρόκοκκων υλικών από τις παραλίες, αλλά και την αυθαίρετη κατασκευή εγκαταστάσεων σε προστατευόμενες περιοχές.
Εισηγήθηκαν την επανατοποθέτηση φυσικών υλικών και την εφαρμογή ήπιων παρεμβάσεων, απορρίπτοντας «σκληρές» λύσεις όπως κυματοθραύστες, που επιδεινώνουν τη διάβρωση.
Η Μυρούλα Χατζηχριστοφόρου από την Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ), αναφέρθηκε σε ανθρώπινες ενέργειες που προκάλεσαν τη διάβρωση στην περιοχή όπως η μετακίνηση χονδρόκοκκου υλικού και κροκάλων για δημιουργία αμμώδη παραλιών. Εισηγήθηκε ως πρώτο μέτρο να επιστρέψουν οι όγκοι με αμμοχάλικα που αφαιρέθηκαν στη θάλασσα.
Ο Κλείτος Παπαστυλιανού από την περιβαλλοντική οργάνωση Terra Cypria δήλωσε ότι τα κέντρα αναψυχής έχουν ανεγερθεί εντός προστατευόμενης περιοχής για τα πουλιά (ΖΕΠ), εντός ζώνης προστασίας της παραλίας, εντός ζώνης προστασίας αρχαιοτήτων, επηρεάζοντας την ακτογραμμή και εμποδίζοντας τη φυσική ιζηματομεταφορά. Χαρακτήρισε την απομάκρυνση κροκάλων χωρίς άδεια ως την «πιο επικίνδυνη πρακτική από επιστημονική άποψη».
Εκπρόσωπος της Επιτρόπου Περιβάλλοντος σημείωσε ότι η παρουσία κτισμάτων στις παραλίες και οι κατασκευές κοντά στο κύμα επηρεάζουν τον κυματισμό και αυξάνουν τα προβλήματα διάβρωσης.
Αντίστοιχα, η Οικολογική Κίνηση με την Έφη Ξάνθου κάλεσε τις αρμόδιες αρχές να εφαρμόσουν τις πρόνοιες των διεθνών πρωτοκόλλων που έχει υπογράψει η Κυπριακή Δημοκρατία.
«Η παραλία του Κουρίου κινδυνεύει να χαθεί»
Σε έντονο ύφος τοποθετήθηκε η βουλευτής του ΑΚΕΛ, Μαρίνα Νικολάου, χαρακτηρίζοντας τη θαλάσσια διάβρωση στην περιοχή ως «καταστροφική». Τόνισε πως, αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, η παραλία του Κουρίου μπορεί να χαθεί οριστικά, ενώ αναφέρθηκε και στην πολιτική διάσταση του θέματος: «Οι Βρετανικές Βάσεις είναι αποικιοκρατικό κατάλοιπο και επηρεάζουν αρνητικά την άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας».
Η κ. Νικολάου αποκάλυψε πως για συγκεκριμένο κέντρο αναψυχής δόθηκε άδεια ανακαίνισης στη διάρκεια της πανδημίας, χωρίς όμως να έχει εκδοθεί ακόμη τελική άδεια λειτουργίας, εκφράζοντας την ελπίδα να μην δοθεί ποτέ.
Τμήμα Δημοσίων Έργων: Κίνδυνοι για ασφάλεια από κατασκευές με υλικά του Ζαπάλο
Από την πλευρά του Τμήματος Δημοσίων Έργων, ο Γιώργος Πρωτοπαπάς ανέφερε ότι ορισμένα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την ανέγερση πολυκατοικιών στη Λεμεσό προέρχονται από το παλιό υποθαλάσσιο λατομείο Ζαπάλο, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται φαινόμενα αστοχίας σε κατασκευές. Το γεγονός, σε συνδυασμό με τη διακοπή της φυσικής ροής φερτών υλικών από το φράγμα του Κούρη, εντείνει τα φαινόμενα διάβρωσης στην ευρύτερη περιοχή.
Η συνεδρία της επιτροπής Περιβάλλοντος αποκάλυψε με σαφήνεια την έλλειψη ενιαίας στρατηγικής για την αντιμετώπιση της θαλάσσιας διάβρωσης, ιδίως σε περιοχές υπό μικτή κυριαρχία. Οι καταγγελίες για παρανομίες, η αδυναμία ελέγχου και η περιβαλλοντική υποβάθμιση δημιουργούν μια κρίση με βαθιές πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις.
Η επιτροπή αναμένεται να επανέλθει στο ζήτημα με νέα συζήτηση, καλώντας όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, κυπριακές Αρχές, Βρετανικές Βάσεις και περιβαλλοντικές οργανώσεις, να συνεργαστούν για την προστασία του φυσικού πλούτου της Κύπρου.
