Κάτω από αυστηρά μέτρα προστασίας και υπό αυστηρή περιβαλλοντική επίβλεψη, προχωρούν οι διαδικασίες κατεδάφισης των πρώην εγκαταστάσεων του χυτηρίου της εταιρείας Νέμιτσας Λτδ στη Λεμεσό. Σύμφωνα με την Αιτιολογημένη Διαπίστωση της Περιβαλλοντικής Αρχής, το έργο εγκρίθηκε υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, κυρίως λόγω της παρουσίας επικίνδυνων αποβλήτων, με κυριότερο τον αμίαντο. Στις κτηριακές εγκαταστάσεις της βιομηχανίας Νέμιτσας που κτίστηκαν τη δεκαετία του 1960 στη βιομηχανική περιοχή των Τσιφλικουδιών, θα ανεγερθεί το υφυπουργείο Ναυτιλίας και άλλες χρήσεις. Αίτηση του υφυπουργείου Ναυτιλίας αφορά συνολικά τέσσερα προτεινόμενα έργα και ξεχωριστό χώρο στάθμευσης ανά έργο.
Το πρώτο έργο αφορά την ανέγερση νέου κτηριακού συγκροτήματος το οποίο θα ικανοποιεί τις στεγαστικές ανάγκες του υφυπουργείου Ναυτιλίας, το δεύτερο την ανέγερση συνεδριακού κέντρου το οποίο μεταξύ άλλων θα φιλοξενεί το Διεθνές Ναυτιλιακό Συνέδριο Maritime Cyprus, το τρίτο αφορά την ανέγερση Ναυτικού Μουσείου, το οποίο θα περιλαμβάνει μόνιμα εκθέματα που αφορούν στην ιστορία της κυπριακής ναυτιλίας και θα φιλοξενεί άλλα εκθέματα συναφή με τη ναυτιλία και το τέταρτο έργο αφορά χώρο φιλοξενίας μαθητών για προώθηση των «γαλάζιων» επαγγελμάτων. Το υπό αναφορά έργο θα περιλαμβάνει χώρο υποδοχής, χώρο παρουσιάσεων, χώρο διαδραστικών προγραμμάτων/ δραστηριοτήτων και χώρο καφετέριας.
Σήμερα, ο χώρος χρησιμοποιείται ως αποθηκευτικός χώρος πρώτων υλών, υλικών κατασκευών, αποθήκευσης αποβλήτων κα γραφείων όπου στεγάζονται διάφορες κρατικές Υπηρεσίες/ Τμήματα, όπως το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών, Τμήμα Δημοσίων Έργων και η Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού. Στους υπαίθριους χώρους πίσω από τα κτήρια και τις αποθήκες υπάρχουν αρκετές ποσότητες αποβλήτων που έχουν απορριφθεί στο έδαφος, που προκύπτουν από τα διάφορα κατασκευαστικά έργα στις οδικές αρτηρίες της πόλης και επαρχίας Λεμεσού (πινακίδες, κώνοι τροχαίας, πλαστικοί δείκτες εξόδων κ.λπ.).
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αποξήλωση των στεγών των κτηρίων του συγκροτήματος, οι οποίες είναι κατασκευασμένες από υλικά που περιέχουν αμίαντο και καλύπτουν συνολική έκταση περίπου 4.480 τετραγωνικών μέτρων. Η διαχείριση του επικίνδυνου αυτού υλικού θα πραγματοποιηθεί με εξειδικευμένο εξοπλισμό και τεχνικές, σε απόλυτα ελεγχόμενο περιβάλλον, ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε ρύπανση της ατμόσφαιρας από ίνες αμιάντου.
Όπως προβλέπεται από την Περιβαλλοντική Αρχή, πριν την έναρξη των εργασιών απομάκρυνσης θα γίνει πλήρης απομόνωση του χώρου, ενώ οι εργαζόμενοι θα είναι εφοδιασμένοι με εξοπλισμό ατομικής προστασίας. Τα υλικά θα υγραίνονται κατά την αποξήλωση για την αποφυγή διασποράς σκόνης και ινών αμιάντου, ενώ θα συσκευάζονται σε ειδικά ανθεκτικά και σφραγισμένα δοχεία, με κατάλληλη σήμανση. Τα απόβλητα θα μεταφερθούν αποκλειστικά σε αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις διάθεσης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Η Περιβαλλοντική Αρχή κατέληξε πως, υπό τις προϋποθέσεις που τέθηκαν, δεν απαιτείται πλήρης Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, καθώς οι επιπτώσεις από τις εργασίες κατεδάφισης –αν εφαρμοστούν τα προβλεπόμενα μέτρα– είναι διαχειρίσιμες. Το έργο αφορά αποκλειστικά την κατεδάφιση και όχι τη μελλοντική ανάπτυξη του χώρου, για την οποία θα απαιτηθούν νέες περιβαλλοντικές αξιολογήσεις.
Ιστορική και αρχιτεκτονική αξία του συγκροτήματος
Το κτηριακό συγκρότημα του πρώην χυτηρίου, συνολικής έκτασης 17.737τ.μ., αποτελεί σημαντικό δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής και φέρει χαρακτηριστικά του μοντέρνου κινήματος. Μέρος των εγκαταστάσεων, όπως οι πτέρυγες παραγωγής και το κτήριο γραφείων, κρίθηκαν αξιόλογα υπό κήρυξη ως διατηρητέα από την Πολεοδομική Αρχή και αναμένεται να διατηρηθούν, μετά από σχετική συναίνεση του υπουργού Εσωτερικών. Ο θεμέλιος λίθος του εργοστασίου της βιομηχανίας Νέμιτσας κατατέθηκε στις 17 Ιουλίου 1965.
Σύμφωνα με το Τμήμα Πολεοδομίας, το σύμπλεγμα φέρει ιδιαίτερες αρχιτεκτονικές αξίες ως έργο σημαντικών αρχιτεκτόνων της εποχής. Το έργο υλοποιήθηκε από την εργοληπτική εταιρία Cyparco. Τα κύρια κτήρια του συμπλέγματος διατηρούνται σε μεγάλο βαθμό χωρίς μεγάλες επεμβάσεις οι οποίες να αλλοιώνουν τον χαρακτήρα του και αυτό συμβάλει στην αρχιτεκτονική του αξία.
Επίσημο ανακοινωθέν του Γραφείου Δημοσίων Πληροφοριών, με ημερομηνία 17 Ιουλίου 1965, το οποίο εκδόθηκε αναφορικά με τη τελετή θεμελίου λίθου της βιομηχανίας Νέμιτσας Λτδ αναδεικνύει τον ρόλο της βιομηχανίας κατά τη δεκαετία του ’60, ως σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας.
Στο ανακοινωθέν περιγράφεται η εθνική προσπάθεια για βελτίωση της βιομηχανικής παραγωγής ποιοτικά και ποσοτικά μέσω της παροχής εθνικών κίνητρων προς ιδιώτες για βιομηχανικές επενδύσεις όπως δασμολογική προστασία, χορήγηση μακροπρόθεσμων πιστοδοτήσεων μέσω της Τράπεζας Αναπτύξεως, εισαγωγή συστήματος Κρατικών Βιομηχανικών Ζωνών προς παραχώρησης στου βιομηχάνους μέσω μακροπρόθεσμης εκμίσθωσης και εξασφάλιση βασικών διευκολύνσεων όπως ηλεκτρισμού και υδατοπρομήθειας. Μέσω των κινήτρων αυτών επιδιώχθηκε η αύξηση βιομηχανικών μονάδων, εκσυγχρονισμός και επέκταση των εγκαταστάσεων, αύξηση της παραγωγής, βελτίωση της ποιότητας και διεύρυνση των δραστηριοτήτων με σκοπό την βιομηχανική πρόοδο της Κύπρου.
Δημοσιεύσεις του 1967, αναφέρουν ότι για πρώτη φορά μηχανήματα τα οποία κατασκευάστηκαν στην Κύπρο εξήχθησαν στο εξωτερικό. Τα μηχανήματα αυτά κατασκευάστηκαν στο νέο εργοστάσιο της βιομηχανίας Νέμιτσας Λτδ.
Εκτεταμένες δειγματοληψίες για ρύπανση
Παράλληλα με τις εργασίες κατεδάφισης, προβλέπεται εκτενές πρόγραμμα ελέγχου του εδάφους, του υπεδάφους και των υπόγειων υδάτων για πιθανή ρύπανση από βαρέα μέταλλα, πολυχλωριωμένες ενώσεις και άλλους επικίνδυνους ρύπους, ως κατάλοιπα της προηγούμενης χρήσης του χώρου. Οι αναλύσεις θα διενεργηθούν από διαπιστευμένα εργαστήρια και θα περιληφθούν σε ειδική Έκθεση Περιβαλλοντικής Αναφοράς (Environmental Baseline Survey – EBS). Με την εφαρμογή όλων των προδιαγραφών για ασφαλή αποξήλωση και διαχείριση επικίνδυνων υλικών, στόχος του έργου είναι να διασφαλιστεί η δημόσια υγεία και η προστασία του περιβάλλοντος, ενόψει της νέας χρήσης του χώρου, ο οποίος βρίσκεται σε κομβικό σημείο πλησίον του Νέου Λιμανιού Λεμεσού.
