Μπορεί το ποσοστό τους, τόσο στην Κύπρο όσο και ανά το παγκόσμιο, να είναι μικρό, ωστόσο, δεν παύουν να είναι μέλη της σχολικής κοινότητας και θα πρέπει να αξιοποιηθούν αλλά και να ενισχυθούν προς την κατεύθυνση που έχουν τις δυνατότητες, τις ικανότητες αλλά και την κλίση. Ο λόγος για τα χαρισματικά παιδιά, ένας όρος που ερμηνεύεται ως τα παιδιά που παρουσιάζουν εξαιρετικές ικανότητες σε έναν ή περισσότερους τομείς πολύ υψηλότερο από τον μέσο όρο για την ηλικία τους.
Πολλές φορές ακούμε από εκπαιδευτικούς για τα παιδιά αυτά, αλλά σπάνια μπαίνουμε σε βάθος για τα χαρακτηριστικά τους αλλά και τις συμπεριφορές τους μέσα στα σχολεία και τις αίθουσες. Και σύμφωνα με ειδικούς, αν αυτά τα παιδιά δεν τα εντοπίσεις νωρίς και δεν τα αξιοποιήσεις όπως πρέπει, δεν είναι απίθανο η εικόνα να αντιστραφεί προς το χειρότερο.
Διότι, εάν ένα χαρισματικό παιδί δεν μπορεί να είναι διαχειρίσιμο μέσα στην τάξη του με τον σωστό τρόπο και προσέγγιση από τον εκπαιδευτικό και κατ’ επέκταση από το σχολείο, εύκολα μπορεί να εκδηλώσει συμπεριφορά παρενόχλησης στο μάθημα, ίσως και παραβατική συμπεριφορά.
Το θέμα των χαρισματικών παιδιών, τα οποία φοιτούν στα σχολεία της Κύπρου, προτίθεται να ανοίξει ουσιαστικά το υπουργείο Παιδείας, το οποίο αναγνωρίζει μεν πως πρόκειται για μικρό ποσοστό, ωστόσο, επιθυμεί να δώσει όλα εκείνα τα εργαλεία και κίνητρα ούτως ώστε να εντοπίζονται από τους εκπαιδευτικούς τους αλλά και να τους δίνονται οι δυνατότητες να προοδεύσουν και όχι να καθηλωθούν.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, το υπουργείο Παιδείας εργάζεται αυτή την περίοδο για την ετοιμασία μιας στρατηγικής για τα χαρισματικά παιδιά, η οποία υπολογίζεται να είναι έτοιμη γύρω στον ερχόμενο Οκτώβριο.
Ερωτηθείσα σχετικά, η υπουργός Παιδείας, Αθηνά Μιχαηλίδου, ανέφερε στον «Φ» πως βασικές πτυχές αυτής της στρατηγικής θα είναι το κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό, οι υποδομές, διαδικασίες αλλά και η σχετική επιμόρφωση του εκπαιδευτικού προσωπικού των σχολείων μας, τόσο για τον εντοπισμό όσο και για την ορθή διαχείριση αυτών των πολύ ικανών παιδιών. Όσον αφορά στις ικανότητες που έχουν τα χαρισματικά παιδιά, η κ. Μιχαηλίδου σημείωσε πως αυτές μπορεί να είναι γενικές, όπως ένας ιδιαίτερα υψηλός δείκτης νοημοσύνης ή η ικανότητα για δημιουργική και σύνθετη σκέψη, ή/και ειδικές, επικεντρωμένες σε συγκεκριμένους τομείς όπως τα μαθηματικά, η γλώσσα, οι φυσικές επιστήμες κ.ά.
Επί της ουσίας, πρόκειται για παιδιά που έχουν ανάγκη από εκπαιδευτικά προγράμματα και υποστηρικτικές υπηρεσίες πέραν από όσα παρέχονται από το συνηθισμένο σχολικό πρόγραμμα, όπως είναι οι εμπλουτισμένες μαθησιακές εμπειρίες, οι γνωστικές προκλήσεις ανάλογες με το δυναμικό τους, η επιτάχυνση της διδασκαλίας αν αυτό κριθεί απαραίτητο και κατάλληλο. «Η αναγνώριση και κατάλληλη υποστήριξη αυτών των παιδιών είναι κρίσιμη όχι μόνο για τη γνωστική τους ανάπτυξη, αλλά και για την ψυχοκοινωνική τους ισορροπία», ανέφερε χαρακτηριστικά η αρμόδια Υπουργός.
Επίμονα, τελειομανή και με απορίες για… ασυνήθιστα θέματα
Πέραν της στρατηγικής που ετοιμάζεται από ειδικούς στο υπουργείο Παιδείας και η οποία θα μας απασχολήσει όταν ετοιμαστεί, γιατί ομολογουμένως αναμένεται να έχει ενδιαφέρον, σημαντικό είναι να κατανοήσουμε και ποια χαρακτηριστικά έχουν αυτά τα παιδιά και να δούμε και πως συμπεριφέρονται.
Για το θέμα αυτό επικοινωνήσαμε με την εκπαιδευτική ψυχολόγο στην Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Δέσποινα Χατζηγεωργίου, η οποία ασχολείται με χαρισματικά παιδιά και προβαίνει και σε αξιολογήσεις.
Περιγράφοντάς μας τα παιδιά αυτά, μας έδωσε ένα πλαίσιο χαρακτηριστικών τους το οποίο, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει:
>> Έχουν υψηλό επίπεδο αντίληψης και ευφυΐας σε σχέση με άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
>> Εμφανίζουν προχωρημένη ικανότητα σε έναν τομέα ή σε αρκετούς (για παράδειγμα μπορεί να είναι πολύ καλά στα Μαθηματικά ή σε άλλο γνωστικό αντικείμενο ή και να συνδυάζουν προχωρημένη ικανότητα και σε τέχνες κ.λπ.).
>> Μαθαίνουν πολύ πιο γρήγορα.
>> Έχουν την ικανότητα να συγκρατούν μεγάλη ποσότητα γνώσης και πληροφορίας, ιδιαίτερα για θέματα που τους ενδιαφέρουν.
>> Έχουν ευέλικτο τρόπο σκέψης.
>> Εάν δεν έχουν ενδιαφέρον και πρόκληση στο να μάθουν και να απασχοληθούν, βαριούνται εύκολα και ίσως αφαιρούνται.
>> Έχουν αυξημένη περιέργεια για κάτι, καθώς επίσης και επιμονή.
>> Έχουν αίσθηση του χιούμορ.
>> Ακόμη κι αν δεν έχουν αυξημένες γνώσεις μπορούν να έχουν απίστευτες ηγετικές ικανότητες.
>> Συζητούν για θέματα που δεν περιμένεις από ένα παιδί της ηλικίας τους να τα προβληματίζουν, όπως για παράδειγμα ο θάνατος, η μεταθανάτια ζωή κ.ά.
Σύμφωνα με την κ. Χατζηγεωργίου, πρόκειται για παιδιά που χρειάζονται βοήθεια στην τάξη κι αυτό διότι εάν δεν αναγνωριστούν έγκαιρα και δεν τους διαφοροποιηθεί ο τρόπος διδασκαλίας τότε υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να εκδηλώσουν άλλες συμπεριφορές. Μεταξύ των οποίων, να βαριούνται και ίσως να ενοχλούν, να έχουν πιο παραβατική συμπεριφορά, να χάνουν τη συγκέντρωση τους ή ακόμη και να προσπαθούν να «κρυφτούν» όσον αφορά σε αυτές τους τις ικανότητες, καθώς πιστεύουν ότι λόγω αυτών δεν θα μπορούν να συναναστραφούν με άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
Ποιες οι συνήθεις πρακτικές
Όσον αφορά στις πιο συνήθεις πρακτικές που ακολουθούνται στο εξωτερικό για την ενίσχυση των χαρισματικών παιδιών, αυτές είναι κυρίως η επιτάχυνση στη διδασκαλία, η συμμετοχή σε ενδιαφέροντα πρότζεκτ ακόμα και οι επισκέψεις σε χώρους που τους ενδιαφέρουν, μεταξύ των οποίων μουσεία.
Ερωτηθείσα η κ. Χατζηγεωργίου για την πρακτική που ακούμε κάποιες φορές να ισχύει σε χώρες του εξωτερικού με την τοποθέτηση παιδιών σε μεγαλύτερες τάξεις από την κανονική της ηλικίας τους, ανέφερε ότι κάτι τέτοιο δεν προκρίνεται, καθώς τα παιδιά με αυτό τον τρόπο, χάνουν ένα κομμάτι της παιδικότητάς τους. Για αυτό και η πρακτική που ακολουθείται εδώ είναι να βρίσκονται στην κανονική τους τάξη και να τους παρέχονται τα κίνητρα που χρειάζονται.
Πέραν όμως από τις κατευθυντήριες γραμμές στα σχολεία για το πως θα πρέπει να διαχειριστούν ένα χαρισματικό παιδί, συμβουλές δίνονται και στους γονείς, ούτως ώστε να μπορούν και αυτοί με τη σειρά τους να το στηρίξουν και να το εξελίξουν.
