Επειδή τον τελευταίο καιρό άρχισε εκ νέου ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους η συζήτηση για το μέλλον της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ), θα πούμε κάποια πράγματα τα οποία κάποιοι σκόπιμα είτε τα αγνοούν, είτε τα υποβαθμίζουν.
Η λογική – επιχειρηματιών και πολιτικών δυνάμεων – που υποστηρίζει πως, την οικονομία την κατέστρεψαν οι μισθοί και η Αυτόματη Τιμαριθμική Αναπροσαρμογή (ΑΤΑ), είναι λάθος. Είναι ακραία τοποθέτηση που απορρίπτεται.
Στα τελευταία πρόσφατα χρόνια, η καταστροφή της κυπριακής οικονομίας προέκυψε κυρίως από την αλόγιστη επέκταση του τραπεζικού τομέα και από τα ψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα, τα οποία βεβαίως δεν δημιουργήθηκαν από τους μισθούς και τα ωφελήματα που απολαμβάνουν σ’ αυτό τον τόπο οι μισθωτοί πολίτες.
Αυτά τα δύο, σε συνδυασμό με την ατολμία και την αναβλητικότητα της τότε κυβέρνησης να λάβει έγκαιρα διορθωτικά μέτρα, οδήγησαν την Κύπρο στο χείλος της χρεοκοπίας. Ήταν την περίοδο 2008-2013, που έχει γραφτεί με μαύρα γράμματα.
Επανερχόμενοι στα ελλείμματα, αυτά αποτελούν προϊόντα του κράτους, που διαχρονικά και αποδεδειγμένα είναι σπάταλο, δυσκίνητο, γραφειοκρατικό, με πλήθος δαιδαλώδεις διαδικασίες που βραχυκυκλώνουν και τορπιλίζουν την πρόοδο και την ανάπτυξη.
Υπερασπιζόμενοι σήμερα εκ νέου τους μισθούς και την ΑΤΑ, επαναλαμβάνουμε για πολλοστή φορά πως η διάβρωση της ανταγωνιστικότητας της κυπριακής οικονομίας οφείλεται στη χαμηλή παραγωγικότητα, η οποία ακολουθεί διαρκή φθίνουσα πορεία. Οφείλεται επίσης στη σοβαρή βραδυδικία που παρατηρείται στην απονομή της δικαιοσύνης, όπως επίσης και στη διαφθορά.
Είμαστε περισσότερο από βέβαιοι πως το εργατικό κόστος και η ΑΤΑ είναι αθώα. Άλλωστε, με κυβερνητικές αποφάσεις τα περιορίσαμε, τα παγοποιήσαμε, τη δε ΑΤΑ την καταβάλλουν οι εργοδότες στο 66.7% της αξίας της. Από το 2012 έως το 2018 η ΑΤΑ ήταν παγοποιημένη με απόφαση της τρόικα, την οποία αποδέχθηκε η κυβέρνηση Χριστόφια, ενώ αργότερα και για πέντε χρόνια καταβαλλόταν μόνο στο 50% της αξίας της. Όμως βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας δεν είδαμε.
Αντίθετα, την περίοδο της χρηματοοικονομικής κρίσης, όταν όλα παγοποιήθηκαν, είδαμε αύξηση της επιχειρηματικής ρευστότητας και αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων. Αυτή η διαπίστωση ανήκει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τεκμηριώνεται απόλυτα από τους Εθνικούς Λογαριασμούς που εκδίδει η Στατιστική Υπηρεσία της Κύπρου.
Ο εκσυγχρονισμός
Σήμερα, η Κυβέρνηση λέει ότι θέλει να εκσυγχρονίσει τον θεσμό αλλά δεν έδωσε ως τώρα το περιεχόμενο του όρου εκσυγχρονισμός. Αφήνει δε να νοηθεί πως θέλει να την κάμει κοινωνικά δίκαιη, προχωρώντας στην κλιμακωτή καταβολή της.
Από τα όσα γίνονται δειλά – δειλά γνωστά, εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα πως η ΑΤΑ σήμερα κινδυνεύει από όσους προσπαθούν να της αλλάξουν τη φιλοσοφία, φορώντας της ένα δήθεν κοινωνικό μανδύα.
Η ΑΤΑ (την ιστορία της οποία παρακολουθώ προσωπικά από το 1987), δεν είναι μέσο άσκησης κοινωνικής πολιτικής. Τελεία και παύλα. Η κοινωνική πολιτική γίνεται διά μέσου του κρατικού προϋπολογισμού. Η ΑΤΑ έχει τη δική της ταυτότητα και συγκεκριμένη αποστολή από τη φιλοσοφία της, την οποία η α. Ζέτα Αιμιλιανίδου διαφύλαξε μέσα από τη σχετική ενυπόγραφη συμφωνία που πέτυχε ανάμεσα σε εργοδότες και συντεχνίες.
Αυτή η συμφωνία δεσμεύει και τους σημερινούς κυβερνώντες, οι οποίοι πρέπει επιτέλους να αντιληφθούν πως η ΑΤΑ είναι ένας αμυντικός μηχανισμός, που με καθυστέρηση ενός έτους αποκαθιστά την αγοραστική αξία των μισθών από τον πληθωρισμό. Έτσι απλά. Τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο. Και πρέπει να τη λαμβάνουν όλοι οι εργαζόμενοι στο 100% της αξίας της. Το να λένε κάποιοι σήμερα (κυβέρνηση και εργοδότες) ότι θα την κάνουν κοινωνικά δίκαιη μέσα από την κλιμακωτή καταβολή της, είναι αδόκιμο και επικίνδυνο.
Αυτό ήθελε να κάνει κάποτε και η Αριστερά αλλά και ο ΔΗΣΥ επί Αβέρωφ Νεοφύτου. Όταν όμως κυβέρνησαν, αντιλήφθηκαν πως η κλιμακωτή καταβολή δεν μπορούσε να εφαρμοστεί γιατί θα δημιουργούσε χιλιάδες προβλήματα, πέραν του ότι θα ξήλωνε και τις κλίμακες μισθοδοσίας των συλλογικών συμβάσεων, που κτίσθηκαν με πολύ κόπο και πολύωρες διαπραγματεύσεις.
Καλά κάνει η κυβέρνηση να μελετήσει εκ νέου και με σοβαρότητα την ιστορία του θεσμού της ΑΤΑ και να αφήσει τα εύηχα συνθήματα, γιατί στο τέλος της ημέρας κινδυνεύει να την πατήσει, όπως έπαθαν και άλλοι.
Υ.Γ.: Υποστηρίζει η εργοδοτική πλευρά πως, η ΑΤΑ πρέπει να συνδεθεί με την αύξηση της παραγωγικότητας. Δεν γίνεται. Αυτό το θέμα ξανασυζητήθηκε -π.χ. 1994 επί Γλαύκου Κληρίδη αλλά και αργότερα.
Αλήθεια, πώς θα μετρήσεις π.χ. την παραγωγικότητα ενός πυροσβέστη ή ενός δασοφύλακα; Τη μία χρονιά υπάρχουν πολλές φωτιές και πολλά περιστατικά και την άλλη λιγότερα ή καθόλου. Σε ποια παραγωγικότητα θα τους καταβάλλεται η ΑΤΑ;
Ο πληθωρισμός και ο ισχυρισμός για την ανατροφοδότησή του
Στο μεταξύ, σε μια άλλη εξέλιξη, επιβεβαιώθηκε εκ νέου πως «οι αυξήσεις των μισθών δεν ανατροφοδοτούν τον πληθωρισμό» όπως υποστηρίζουν αρκετοί εργοδότες, που υπό το πρόσχημα της ανατροφοδότησης του πληθωρισμού αρνούνται να δώσουν αυξήσεις.
Όπως αναφέρει η ελλαδική εφημερίδα «Το Βήμα», στην έκδοση της στις 20 Φεβρουαρίου 2022, «το σπιράλ της ανατροφοδότησης των μισθών και των τιμών αποτελεί ένα μύθο: ο πληθωρισμός ωθεί τους μισθούς προς τα κάτω και όχι προς τα πάνω», εξηγεί στη Wall Street Journal o Τζατζ Γκλοκ, πρώην καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια και νυν εκτελεστικός διευθυντής πολιτικής του Cicero Institute που εδρεύει στο Τέξας των Ηνωμένων Πολιτειών.
Όσοι επιμένουν στο αντίθετο, βρίσκονται σε λάθος πορεία, που στηρίζεται και εδράζεται σε μια οικονομική ιδέα και αντίληψη που οδηγεί σε λάθος πολιτικές, επισημαίνει ο Αμερικανός επιστήμονας.
Επείγει λοιπόν η προστασία της αγοραστικής αξίας των μισθών, μέσα από την πλήρη καταβολή της ΑΤΑ, ενώ θα πρέπει να δοθούν και αυξήσεις, (πάντα με τεκμηρίωση), ώστε να συνεχίσουν οι πολίτες να μπορούν να ζουν και να καταναλώνουν.
Άλλωστε είναι αποδεδειγμένο πως η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας κατά κανόνα γίνεται μέσα από την κατανάλωση, κυρίως την ιδιωτική.
*Οικονομολόγος – Δημοσιογράφος
