Ενήμερο από την περασμένη άνοιξη είναι το υπουργείο Υγείας σχετικά με την περίπτωση του δότη σπέρματος που χωρίς να το γνωρίζει έφερε μια γενετική μετάλλαξη η οποία αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο καρκίνου και έχει γίνει πατέρας τουλάχιστον 197 παιδιών σε όλη την Ευρώπη. Όπως αποκάλυψε μεγάλη δημοσιογραφική έρευνα, το σπέρμα στάλθηκε σε 14 χώρες, ανάμεσά τους και η Κύπρος. Ωστόσο, όπως αναφέρουν πληροφορίες του philenews, στη χώρα μας δεν έχει γεννηθεί παιδί του συγκεκριμένου δότη.
Συγκεκριμένα, το υπουργείο Υγείας ενημερώθηκε για το συγκεκριμένο ζήτημα αμέσως μετά τον εντοπισμό των πρώτων 67 παιδιών που είχαν συλληφθεί από τον συγκεκριμένο δότη την περασμένη άνοιξη. Ακολούθησε διερεύνηση από την οποία προέκυψε ότι στην Κύπρο, δεν έχει γεννηθεί παιδί έπειτα από χρήση σπέρματος από τον συγκεκριμένο δότη. Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι στην Κύπρο η νομοθεσία προβλέπει ότι ένας δότης μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από μια οικογένεια.
Όπως αναφέρουν οι πληροφορίες του philenews, για το συγκεκριμένο ζήτημα ενημερώθηκε ήδη κατά τη διάρκεια της τελευταίας του συνεδρίασης το Συμβούλιο Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής. Όπως πληροφορούμαστε, με βάση τα δεδομένα που αυτή τη στιγμή έχει ενώπιον του το υπουργείο Υγείας, προς το παρόν δεν φαίνεται να προκύπτει το οποιοδήποτε ζήτημα για την Κύπρο.
Χρησιμοποιήθηκε για τη σύλληψη σχεδόν 200 παιδιών
Ο πρώτος συναγερμός σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σήμανε τον Απρίλιο του 2020, όταν ο δότης «Χ», αποκλείστηκε προσωρινά για πρώτη φορά από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος (ESB) αφού ένα παιδί που γεννήθηκε από αυτόν, διαγνώστηκε με καρκίνο. Το ESB ενημέρωσε τα κέντρα γονιμότητας, ωστόσο, αφού ανέλυσε ένα δείγμα του εν λόγω σπέρματος για την ανίχνευση της μετάλλαξης, ενημέρωσε ότι το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό και ο δότης εγκρίθηκε εκ νέου. Τον Οκτώβριο του 2023, το ESB έστειλε επιστολή σε όλα τα κέντρα γονιμότητας για να τα ενημερώσει ότι βρισκόταν σε εξέλιξη μια νέα ανάλυση και ότι ο δότης είχε αποκλειστεί οριστικά.
Η υπόθεση ήρθε στο φως τον περασμένο Ιούνιο, όταν δημοσίευμα της γαλλόφωνης εφημερίδας Le Soir, αποκάλυψε πως 52 παιδιά συνελήφθησαν από 37 γυναίκες στο Βέλγιο μεταξύ 2008 και 2017 με χρησιμοποίηση σπέρματος από δότη, ο οποίος έφερε γονίδιο που μπορεί να προκαλέσει καρκίνο. Ακολούθησε έρευνα της βρετανικής εφημερίδας The Guardian, σύμφωνα με την οποία ένας Δανός δότης που φέρει μια σπάνια μετάλλαξη που συνδέεται με υψηλό κίνδυνο καρκίνου πρώιμης έναρξης, οδήγησε στη σύλληψη και γέννηση 67 παιδιών στην Ευρώπη. Από τα 67 παιδιά, τα 52 συνελήφθησαν μέσω υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στο Βέλγιο.
Τότε το βελγικό υπουργείο Υγείας είχε προειδοποιήσει πως η υπόθεση αφορά ενδεχομένως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσά τους και η Κύπρος.
Σημερινό ρεπορτάζ του BBC αποκάλυψε πως ο συγκριμένος δότης έχει γίνει πατέρας σε τουλάχιστον 197 παιδιά σε όλη την Ευρώπη. Μάλιστα, το σπέρμα του έχει σταλεί σε 14 χώρες ανάμεσά τους και η Κύπρος. Όπως μεταδίδει το BBC, μερικά παιδιά έχουν ήδη πεθάνει και μόνο μια μειοψηφία όσων κληρονομούν τη μετάλλαξη θα αποφύγουν τον καρκίνο στη διάρκεια της ζωής τους.
Γιατροί που παρακολουθούσαν παιδιά με καρκίνο συνδεόμενο με τη δωρεά σπέρματος εξέφρασαν ανησυχίες στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο Ανθρώπινης Γενετικής φέτος. Ανέφεραν ότι είχαν εντοπίσει 23 με τη γενετική παραλλαγή από τα 67 παιδιά που ήταν τότε γνωστά. Δέκα είχαν ήδη διαγνωσθεί με καρκίνο. Μέσω αιτημάτων πρόσβασης σε πληροφορίες και συνεντεύξεων με γιατρούς και ασθενείς, διαπιστώθηκε ότι γεννήθηκαν πολύ περισσότερα παιδιά από τις δωρεές του δότη. Συγκεκριμένα, ο αριθμός ανέρχεται τουλάχιστον στα 197 παιδιά, αλλά ενδέχεται να μην είναι ο τελικός, καθώς δεν έχουν ληφθεί στοιχεία από όλες τις χώρες. Δεν είναι επίσης γνωστό πόσα από αυτά κληρονόμησαν την επικίνδυνη παραλλαγή.
Η Δρ Edwige Kasper, γενετίστρια καρκίνου στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Ρουέν στη Γαλλία, που παρουσίασε τα αρχικά στοιχεία, δήλωσε πως «έχουμε πολλά παιδιά που έχουν ήδη αναπτύξει καρκίνο. Έχουμε κάποια παιδιά που έχουν εμφανίσει ήδη δύο διαφορετικούς καρκίνους και ορισμένα έχουν ήδη πεθάνει σε πολύ μικρή ηλικία».
Η επιστημονική εξήγηση
Το σπέρμα προερχόταν από έναν ανώνυμο άνδρα που πληρωνόταν για τις δωρεές του ως φοιτητής, ξεκινώντας από το 2005. Το σπέρμα του χρησιμοποιήθηκε κατόπιν από γυναίκες για περίπου 17 χρόνια. Είναι υγιής και πέρασε τους ελέγχους διαλογής δοτών. Ωστόσο, το DNA σε ορισμένα από τα κύτταρά του είχε μεταλλαχθεί πριν ακόμη γεννηθεί. Η μετάλλαξη έπληξε το γονίδιο TP53 – το οποίο έχει ζωτικό ρόλο στην αποτροπή μετατροπής των κυττάρων του σώματος σε καρκινικά. Το μεγαλύτερο μέρος του σώματος του δότη δεν φέρει την επικίνδυνη μορφή του TP53, αλλά έως και το 20% των σπερματοζωαρίων του τη φέρουν. Ωστόσο, οποιοδήποτε παιδί προκύψει από επηρεασμένο σπέρμα θα έχει τη μετάλλαξη σε κάθε κύτταρο του σώματός του. Αυτό είναι γνωστό ως σύνδρομο Li Fraumeni και συνοδεύεται από έως και 90% πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία, καθώς και καρκίνου του μαστού αργότερα στη ζωή.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος ανέφερε ότι «ο ίδιος ο δότης και τα μέλη της οικογένειάς του δεν είναι άρρωστοι» και ότι μια τέτοια μετάλλαξη «δεν ανιχνεύεται προληπτικά με γενετικό έλεγχο». Είπαν ότι «μπλόκαραν άμεσα» τον δότη μόλις ανακαλύφθηκε το πρόβλημα με το σπέρμα του.
