Το σκάνδαλο που συγκλονίζει το NBA και τον αθλητικό κόσμο των ΗΠΑ έχει τις ρίζες του στη σκοτεινή κληρονομιά της ιταλοαμερικανικής μαφίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του FBI, πίσω από το δίκτυο των στημένων αγώνων και των παράνομων στοιχημάτων βρίσκονται μέλη των διαβόητων οικογενειών της Νέας Υόρκης, που για δεκαετίες ελέγχουν την Cosa Nostra -την οργάνωση που αυτοαποκαλείται «η δική μας υπόθεση».
Η επιστροφή των «Πέντε Οικογενειών»
Η υπόθεση που αποκαλύφθηκε σήμερα αφορά μέλη των πιο γνωστών εγκληματικών οικογενειών της Νέας Υόρκης, όπως των Bonanno, Genovese και Gambino. Πρόκειται για τρεις από τις θρυλικές Five Families -μαζί με τις Colombo και Lucchese- που από το 1931 ελέγχουν τον ιταλοαμερικανικό υπόκοσμο της πόλης.
Στη δεκαετία του 1990, μεγάλες επιχειρήσεις της αστυνομίας και οι διατάξεις του νόμου RICO (Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act), σε συνδυασμό με την πολιτική βούληση της δημαρχίας Τζουλιάνι, μείωσαν θεαματικά τη δράση της μαφίας. Όμως, όπως δείχνουν οι σημερινές συλλήψεις, η μαφία ποτέ δεν εξαφανίστηκε -απλώς προσαρμόστηκε στη νέα εποχή του ψηφιακού εγκλήματος και των διαδικτυακών στοιχημάτων.
Οι «Πέντε Οικογένειες» παραμένουν κομμάτι του ευρύτερου αμερικανο-σισιλιάνικου δικτύου της La Cosa Nostra, που συνεργάζεται στενά με τα αντίστοιχα κυκλώματα στη Σικελία. «Για τους Ιταλούς μαφιόζους, η Νέα Υόρκη είναι το “γυμναστήριο” όπου σκληραγωγούνται τα νέα μέλη» έχει πει στο BBC η καθηγήτρια εγκληματολογίας Άννα Σέρτζι.
Οι συλλήψεις που σόκαραν το NBA
Σύμφωνα με το FBI, ο προπονητής των Μπλέιζερς, Τσόνσεϊ Μπίλαπς, ο γκαρντ των Μαϊάμι Χιτ Τέρι Ροζίερ και ο πρώην παίκτης του ΝΒΑ, Ντέιμον Τζόουνς συνελήφθησαν για εμπλοκή σε δύο παράλληλες υποθέσεις παράνομου στοιχηματισμού.
Η πρώτη υπόθεση, με την κωδική ονομασία «Operation Nothing But Bet», αφορά έξι κατηγορούμενους που φέρονται να χρησιμοποίησαν εσωτερική πληροφόρηση -και σε ορισμένες περιπτώσεις να αλλοίωσαν την απόδοσή τους- ώστε να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των στοιχημάτων.
Η δεύτερη υπόθεση περιλαμβάνει 31 κατηγορούμενους που συμμετείχαν σε στημένες παρτίδες πόκερ, με τεχνολογικά μέσα όπως φακούς επαφής και τραπέζια με ακτίνες Χ, τα οποία επέτρεπαν στους παίκτες να διαβάζουν τα χαρτιά των αντιπάλων τους.
Το NBA ανακοίνωσε ότι οι Μπίλαπς και Ροζίερ τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, έως ότου ολοκληρωθεί η έρευνα.
Πώς λειτουργούσε το στημένο στοίχημα – τα «player props»
Το κύκλωμα επικεντρωνόταν στα λεγόμενα player props, ένα είδος στοιχήματος που βασίζεται σε ατομικά στατιστικά ενός παίκτη (πόντοι, ριμπάουντ, ασίστ κ.ά.).
Οι bookmakers δίνουν πριν τον αγώνα προβλεπόμενες τιμές -για παράδειγμα, 20,5 πόντους για έναν παίκτη- και οι παίκτες στοιχηματίζουν αν θα σκοράρει πάνω ή κάτω από αυτό το όριο. Επειδή αυτές οι τιμές εξαρτώνται από τη φόρμα, τον αντίπαλο και την αγωνιστική κατάσταση, ακόμη και μικρές διαρροές πληροφοριών μπορούν να ανατρέψουν την ισορροπία.
Σε μία χαρακτηριστική περίπτωση, στις 23 Μαρτίου 2023, ο Τέρι Ροζίερ -τότε στους Charlotte Hornets- φέρεται να ενημέρωσε άτομα του κύκλου του ότι θα αποχωρούσε πρόωρα από τον αγώνα λόγω «τραυματισμού». Το κύκλωμα φέρεται να εκμεταλλεύτηκε αυτή την πληροφορία, εξασφαλίζοντας δεκάδες χιλιάδες δολάρια σε κέρδη.
«Καθώς η νέα σεζόν ξεκινά, η καριέρα του έχει ήδη “παγώσει” -όχι λόγω τραυματισμού, αλλά λόγω ακεραιότητας» σχολίασε η αστυνομική διευθύντρια της Νέας Υόρκης, Τζέσικα Τις.
Η ακτινογραφία της απάτης
Οι αρχές εντόπισαν τουλάχιστον επτά αγώνες του NBA, μεταξύ Φεβρουαρίου 2023 και Μαρτίου 2024, που θεωρούνται ύποπτοι. Οι βασικές τακτικές του κυκλώματος περιελάμβαναν:
Εικονικούς τραυματισμούς, με παίκτες να αποσύρονται πρόωρα από αγώνες για να αλλοιώσουν το αποτέλεσμα.
Στημένα παιχνίδια πόκερ, όπου πρώην επαγγελματίες αθλητές προσκαλούσαν ανυποψίαστους παίκτες σε «τραπέζια-παγίδες» όπου όλοι, ακόμη και ο dealer, ήταν συνεργοί.
Ειδικό εξοπλισμό-φακούς επαφής με ενσωματωμένες ενδείξεις, προσημειωμένες τράπουλες και τραπέζια με ακτίνες Χ.
Ξέπλυμα χρημάτων, μέσω στοιχημάτων σε πλατφόρμες που λειτουργούσαν με κρυπτονομίσματα και ψεύτικες εταιρείες.
Πράξεις βίας, ακόμη και ένοπλη ληστεία για την απόκτηση μηχανής ανακατέματος φύλλων, αλλά και εκβιασμούς θυμάτων που αρνούνταν να πληρώσουν.
Όπως σημείωσε το FBI, τα κέρδη από το σύστημα αυτό έφτασαν δεκάδες εκατομμύρια δολάρια.
Η εσωτερική πληροφόρηση ως «όπλο»
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι κρίσιμο ρόλο έπαιξαν πληροφορίες για τη διαχείριση των παικτών: πότε θα ξεκουραστούν, ποιοι είναι τραυματίες ή πότε μια ομάδα θα αποσύρει βασικούς παίκτες σε αγώνα που έχει ήδη κριθεί.
Σε ένα πρωτάθλημα με αγώνες σχεδόν κάθε μέρα, ακόμη και μια μικρή διαρροή τέτοιας πληροφορίας μπορεί να επηρεάσει τεράστια χρηματικά ποσά στις στοιχηματικές αγορές.
Ο ΛεΜπρόν Τζέιμς και ο αγώνας των Μπακς του Αντετοκούνμπο
Ένα από τα παραδείγματα εσωτερικών πληροφοριών που φέρεται να χρησιμοποιήθηκαν για να βοηθήσουν τους παίκτες στοιχημάτων αφορά τον πρώην παίκτη του NBA Ντέιμον Τζόουνς, ο οποίος διέρρευσε πληροφορίες σχετικά με τραυματισμό που δεν ήταν δημόσιες κατά τη διάρκεια ενός αγώνα τον Φεβρουάριο του 2023.
Σύμφωνα με την κατηγορία, οι εισαγγελείς ισχυρίζονται ότι το πρωί της 9ης Φεβρουαρίου 2023, πριν από έναν αγώνα των Λος Άντζελες Λέικερς εναντίον των Μιλγουόκι Μπακς, ο Τζόουνς έστειλε ένα μήνυμα σε έναν συνεργό του που έλεγε: «Βάλε ένα μεγάλο στοίχημα στο Μιλγουόκι απόψε πριν βγει η πληροφορία! Ο [Παίκτης 3] δεν παίζει απόψε. Βάλε αρκετά στοιχήματα ώστε ο Τζόουνς να μπορεί να φάει τώρα!!!».
Αν και η κατηγορία δεν κατονομάζει τον Παίκτη 3, ο σταρ των Lakers, Λεμπρόν Τζέιμς, δεν έπαιξε σε εκείνο τον αγώνα.
Η κατηγορία ισχυρίζεται ότι η πληροφορία που έδωσε ο Τζόουνς δεν ήταν δημόσια όταν την αποκάλυψε. Εκείνη την εποχή εργαζόταν ως ανεπίσημος βοηθός προπονητή των Lakers, είχε εργαστεί ως βοηθός προπονητή των Cleveland Cavaliers κατά τη δεύτερη θητεία του Τζέιμς σε εκείνη την ομάδα και είχε παίξει με τον «βασιλιά» στους Cavs από το 2005 έως το 2008.
«Κανείς δεν είναι υπεράνω»
Ο διευθυντής του FBI, Κας Πατέλ, χαρακτήρισε την απάτη «mind-boggling» — δηλαδή ασύλληπτη σε έκταση και οργάνωση — τονίζοντας ότι η έρευνα καλύπτει όχι μόνο παράνομο στοιχηματισμό, αλλά και ξέπλυμα χρήματος και απάτες με κρυπτονομίσματα.
«Οι κατηγορούμενοι κρύφτηκαν πίσω από πολυπλοκότητα, χρήμα και επιρροή, πιστεύοντας ότι αυτό θα τους προστατεύσει από τη δικαιοσύνη», είπε ο Patel, προσθέτοντας πως «υπό την ηγεσία του Προέδρου Τραμπ, δεν θα υπάρξει καμία ανοχή σε τέτοια φαινόμενα».
Όπως σημείωσε, «όλοι οι εμπλεκόμενοι θα λογοδοτήσουν στο δικαστήριο, όπου θα παρουσιαστούν τα αποδεικτικά στοιχεία».
Το σκάνδαλο φέρνει ξανά στο προσκήνιο τη διαχρονική ικανότητα της μαφίας να εξελίσσεται: από τους παράνομους τζόγους και την πορνεία της δεκαετίας του ’50, στα ψηφιακά στησίματα του σήμερα.
Οι ανακριτές του FBI εκτιμούν ότι η σύμπραξη αθλητών, επιχειρηματιών και οργανωμένου εγκλήματος δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό, αλλά μέρος ενός νέου «οικονομικού υποκόσμου», όπου η παρανομία κρύβεται πίσω από την οθόνη ενός κινητού.
Η πιο γνωστή από τις οικογένειες είναι εκείνη των Gambino, που πήρε το όνομά της από τον Κάρλο Γκαμπίνο, Σικελό γκάνγκστερ που έφτασε στη Νέα Υόρκη το 1921. Αφού ξεκίνησε να εργάζεται για μερικές άλλες εγκληματικές οργανώσεις, ο Gambino τελικά έγινε ιδρυτικό μέλος μιας από τις Πέντε Οικογένειες, αρχικά γνωστή ως συμμορία του Vincent Mangano, αλλά αργότερα πήρε το όνομά της από τον ίδιο τον Gambino. Λέγεται ότι ενέπνευσε τον ομώνυμο χαρακτήρα της ταινίας «Ο Νονός» και πέθανε το 1976.
Μία από τις πιο διάσημες διώξεις της μαφίας της Νέας Υόρκης τις τελευταίες δεκαετίες αφορούσε την οικογένεια Gambino και τον διαβόητο ηγέτη της, John Gotti, γνωστό ως «Teflon Don».
Ο Gotti, ο οποίος είχε καταλάβει τον έλεγχο της οικογένειας δολοφονώντας τον προκάτοχό του, καταδικάστηκε το 1992 για μια σειρά κατηγοριών, συμπεριλαμβανομένης της εκβίασης και της δολοφονίας. Καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη και πέθανε το 2002.
Στη συνέχεια, το 2019, ο φημισμένος ηγέτης της οικογένειας Gambino, Frank Cali, δολοφονήθηκε έξω από το σπίτι του στο Staten Island, στην πρώτη στοχευμένη δολοφονία ενός αφεντικού της μαφίας της Νέας Υόρκης από τότε που ο Gotti διέταξε τη δολοφονία του προηγούμενου αφεντικού του.
