Του Mark Temnycky
Στις 5 Νοεμβρίου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατέληξαν σε συμφωνία σχετικά με τις επενδύσεις στον τομέα άμυνας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο στόχος του σχεδίου είναι να καταστούν “τα υφιστάμενα ευρωπαϊκά προγράμματα έρευνας και καινοτομίας προσβάσιμα σε τεχνολογίες με διπλή χρήση σε στρατιωτικές εφαρμογές”. Επιπλέον, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανακοίνωσαν ότι οι ουκρανικές εταιρείες θα μπορούν να συμμετέχουν σε έργα που σχετίζονται με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (EDF), ένα πρόγραμμα που υποστηρίζει την έρευνα και την ανάπτυξη. Οι ουκρανικές επιχειρήσεις θα μπορούν επίσης να ενταχθούν στην ευρωπαϊκή αμυντική τεχνολογική και βιομηχανική βάση.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με την υποστήριξη της Κομισιόν, σηματοδοτεί την τελευταία εξέλιξη στις προσπάθειες των ευρωπαϊκών κρατών να διευκολύνουν πιο γρήγορες και καλύτερα συντονισμένες επενδύσεις στην ευρωπαϊκή άμυνα. Τα κράτη-μέλη της ΕΕ ελπίζουν ότι οι τελευταίες συζητήσεις θα τα βοηθήσουν να ενισχύσουν την εθνική τους ασφάλεια, καθώς επιδιώκουν να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες, να αποκλιμακώσουν τις πιέσεις που δέχεται η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική βάση και να ενισχύσουν τους στρατούς τους.
Ευρωπαϊκά εγχειρήματα στον τομέα της άμυνας κατά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία
Το EDF, που ιδρύθηκε το 2021, έχει ως στόχο την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ εταιρειών σε ολόκληρη την ΕΕ, την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας μέσω επενδύσεων και την υποστήριξη των επιχειρήσεων της ΕΕ στην ανάπτυξη τεχνολογιών και εξοπλισμού αιχμής στον τομέα της άμυνας. Η πρωτοβουλία απέκτησε μεγαλύτερη σημασία μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Από τότε, οι Ευρωπαίοι έχουν θέσει ως προτεραιότητα την εθνική ασφάλεια, καθώς τα κράτη-μέλη της ΕΕ ελπίζουν να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή ήπειρο. Η ΕΕ έχει επίσης δεσμευτεί να βοηθήσει την Ουκρανία στον πόλεμο κατά της Ρωσίας παρέχοντάς της μεταξύ άλλων όπλα, τεχνολογίες και αμυντικό εξοπλισμό.
Ωστόσο, έχουν προκύψει αρκετές προκλήσεις. Κατά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι Ευρωπαίοι συνειδητοποίησαν ότι δεν έχουν την ικανότητα να προμηθεύουν γρήγορα και αποτελεσματικά την Ουκρανία με εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας, ενώ παράλληλα πρέπει να ανανεώσουν και να αναβαθμίσουν τα δικά τους οπλοστάσια. Επιπλέον, έχει παρατηρηθεί άνιση συνεισφορά στην ευρωπαϊκή αμυντική προσπάθεια και στην παροχή βοήθειας προς την Ουκρανία μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο για την Παγκόσμια Οικονομία του Κιέλου, μέλη της ΕΕ όπως η Δανία, η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία έχουν συνεισφέρει σημαντική αμυντική βοήθεια στην Ουκρανία για να αντιμετωπίσει τους Ρώσους εισβολείς, ενώ έχουν επενδύσει και στις δικές τους άμυνες. Κράτη-μέλη της ΕΕ όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία δεν έχουν αυξήσει τις αμυντικές τους δαπάνες. Κι αυτό έχει ανοίξει τη συζήτηση για την “κατανομή των βαρών” εντός ΕΕ.
Συζητήσεις έχουν προκύψει και για το πώς θα πρέπει να παρέχει αμυντική βοήθεια η ΕΕ στην Ουκρανία. Καθώς οι Βρυξέλλες επιδιώκουν να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή εθνική ασφάλεια και να υποστηρίξουν την Ουκρανία, κράτη όπως η Ιταλία και η Ισπανία επικαλούνται οικονομικές δυσκολίες στην προσπάθεια να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες. Επιπλέον τα ίδια κράτη έχουν υποστηρίξει ότι η αποστολή αμυντικής βοήθειας στην Ουκρανία είναι δαπανηρή.
Συνεργασία ΕΕ-Ουκρανίας στον τομέα της άμυνας
Για να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες σχετικά με την εθνική ασφάλεια και άμυνα, η ΕΕ έχει συνάψει συνεργασία με την Ουκρανία στον τομέα της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας όσον αφορά την άμυνα. Μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Γραφείου Καινοτομίας στον τομέα της Άμυνας (EUDIO) στο Κίεβο.
“Η ίδρυση του EUDIO στο Κίεβο ήταν μια σκόπιμη στρατηγική επιλογή”, μου είπε σε συνέντευξη η Δρ Justina Budginaite-Froehly, μη μόνιμη συνεργάτης του Atlantic Council. “Το γραφείο βοηθά τις ουκρανικές εταιρείες να έχουν πρόσβαση σε χρηματοδοτικά πλαίσια της ΕΕ, όπως η Δράση για την Ασφάλεια στην Ευρώπη και, μετά την πρόσφατη πολιτική έγκριση, στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας, διασφαλίζοντας ότι οι καινοτομίες της Ουκρανίας που έχουν δοκιμαστεί στο πεδίο της μάχης θα τροφοδοτούν άμεσα την αμυντική βιομηχανική βάση της Ευρώπης. Μετατρέποντας την ευρηματικότητα της πρώτης γραμμής σε λύσεις που διευρύνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το EUDIO υποστηρίζει τις αμυντικές προσπάθειες της Ουκρανίας και ενισχύει την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης. Τελικά, η παρουσία του EUDIO στο Κίεβο δηλώνει πως η ΕΕ αναγνωρίζει ότι η υποστήριξη της ουκρανικής άμυνας είναι καθοριστική για την προστασία της ίδιας της Ευρώπης. Μετατρέπει την καινοτομία σε αμοιβαία ανταλλαγή, με την Ευρώπη να κερδίζει από την εμπειρία της Ουκρανίας, ενώ και η Ουκρανία επωφελείται από την ενίσχυση των δεσμών της με την Ευρώπη”.
Το EUDIO, που δημιουργήθηκε το 2024, έχει ως στόχο να ενσωματώσει την αμυντική βιομηχανία της Ουκρανίας στο αμυντικό βιομηχανικό περιβάλλον της ΕΕ. Στο μεταξύ, οι Ουκρανοί είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν πτυχές της αμυντικής τους καινοτομίας στους Ευρωπαίους κατά τη διάρκεια του πολέμου με τη Ρωσία, καθώς οι Ουκρανοί ενημέρωναν τους Ευρωπαίους σχετικά με την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών. Αυτό οδήγησε επίσης στην ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δύο πλευρών.
“[Το EUDIO] είναι μια τεράστια νίκη για την Ευρώπη”, μου είπε σε συνέντευξη η Δρ. Alexandra Chinchilla, επίκουρη καθηγήτρια Διεθνών Σχέσεων στο Texas A&M University. “Κανείς δεν έχει περισσότερη εμπειρία στην αμυντική τεχνολογία επί του πεδίου, σε συνθήκες μάχης, από την Ουκρανία. Ιδίως ως προς τα drones και τον ηλεκτρονικό πόλεμο, η Ουκρανία βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της τεχνολογίας και διαθέτει απαράμιλλη γνώση σχετικά με το τι λειτουργεί εναντίον της Ρωσίας. Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία έχει πολλά να κερδίσει από τη στενότερη συνεργασία με ουκρανικές εταιρείες”.
Κατά τη διάρκεια της συνεργασίας μεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας μέσω του EUDIO, η ΕΕ έχει παράσχει στην Ουκρανία σύγχρονα μηχανήματα αποναρκοθέτησης και εξοπλισμό αποναρκοθέτησης. Αυτές οι συσκευές έχουν επιτρέψει στους Ουκρανούς να ανιχνεύουν και να απομακρύνουν νάρκες στην επικράτειά τους. Μόλις οι νάρκες απομακρυνθούν με ασφάλεια, οι Ουκρανοί χρησιμοποιούν αυτή τη γη για γεωργικούς σκοπούς και ανασυγκρότηση. Έχοντας αποκτήσει αυτόν τον εξοπλισμό και την τεχνολογία από την ΕΕ, οι Ουκρανοί έχουν πλέον αρχίσει να αναπτύσσουν τον δικό τους εξοπλισμό αποναρκοθέτησης.
Παράλληλα, η Ουκρανία έχει συνεισφέρει τις δικές της γνώσεις στην ΕΕ. Έχοντας αναπτύξει και χρησιμοποιήσει με επιτυχία drones για να αποκρούσει τη ρωσική εισβολή ή για να επιτεθεί σε ρωσικούς στρατιωτικούς στόχους, όπως ο ρωσικός στόλος στη Μαύρη Θάλασσα, αποθήκες πυρομαχικών σε περιοχές της Ουκρανίας που βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή και ενεργειακές εγκαταστάσεις στο ρωσικό έδαφος, οι Ουκρανοί εκπαιδεύουν τους Ευρωπαίους στον πόλεμο με drones. Η ΕΕ έχει δεσμευτεί να δαπανήσει 2 δισ. δολάρια για ουκρανικά drones, καθώς οι Ευρωπαίοι επιδιώκουν να μάθουν περισσότερα από την Ουκρανία.
Η ανταλλαγή πληροφοριών και τεχνολογίας της ΕΕ σχετικά με τον αμυντικό εξοπλισμό θα επέτρεπε στους Ουκρανούς να κατασκευάζουν όπλα και εξοπλισμό στα δικά τους εργοστάσια, μειώνοντας έτσι τον χρόνο παραγωγής και τις καθυστερήσεις, καθώς ο εξοπλισμός αυτός θα παραγόταν στο εσωτερικό και δεν θα χρειαζόταν να παραληφθεί από διάφορα κράτη της Ευρώπης. Επιπλέον, οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να κατασκευάζουν τον αμυντικό εξοπλισμό με χαμηλότερο κόστος. Για παράδειγμα, η παραγωγή του ουκρανικής κατασκευής drone FP-1 “Fire Point” κοστίζει 55.000 δολάρια. Ενώ, ένα drone που κατασκευάζεται στην ΕΕ κοστίζει 700.000 δολάρια. Παρά τη τεράστια διαφορά στο κόστος, τα ουκρανικά drones έχουν αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικά.
Συμφωνώντας το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Κομισιόν να έχουν πρόσβαση στο EDF οι ουκρανικές επιχειρήσεις, ενισχύονται περαιτέρω οι δεσμοί ΕΕ και Ουκρανίας. Ειδικότερα, ενθαρρύνεται η διαλειτουργικότητα μεταξύ των δύο πλευρών, ενισχύοντας έτσι την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής και ουκρανικής άμυνας. Αυτή η συνεργασία θα επιτρέψει τόσο στην ΕΕ όσο και στην Ουκρανία να διαθέτουν πιο σύγχρονα όπλα, τεχνολογία και εξοπλισμό, ενισχύοντας έτσι την ασφάλεια της ευρωπαϊκής ηπείρου. Τέλος, θα επιβεβαιώσει τη δέσμευση της ΕΕ να συνεχίσει να υποστηρίζει την Ουκρανία.
“Με την εναρμόνιση των κανόνων προμηθειών, των δομών διακυβέρνησης και των μακροπρόθεσμων προτεραιοτήτων ασφάλειας, αυτές οι πρωτοβουλίες [μεταξύ ΕΕ και Ουκρανίας] προωθούν μια ευρύτερη νομική και στρατηγική ευθυγράμμιση μεταξύ των δύο πλευρών, υπερβαίνοντας έτσι τον προσωρινό χαρακτήρα της στρατιωτικής βοήθειας”, ανέφερε η Budginaite-Froehly σε συνέντευξή της. “Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι αυτή η ολοκλήρωση είναι αμοιβαία επωφελής: η Ουκρανία αποκτά σταθερή σχέση με την Ευρώπη και τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν πρόσβαση στην ουκρανική καινοτομία, στη στρατιωτική επιχειρησιακή εμπειρία και στα μαθήματα από την εμπειρία στο πεδίο της μάχης. Αυτές οι τρεις πτυχές –επιχειρησιακή, βιομηχανική και στρατηγική– αναδιαμορφώνουν την αμυντική αρχιτεκτονική της Ευρώπης σε ένα πιο ευέλικτο και προοδευτικό σύστημα με την Ουκρανία ως αναπόσπαστο μέρος του”.
Η συνεργασία με την Ουκρανία, μια χώρα που πολεμά και πειραματίζεται με διάφορες τεχνολογίες για την ενίσχυση της άμυνάς της, μπορεί να είναι η λύση που χρειάζεται η ΕΕ για να “χτίσει” μια ισχυρή και έτοιμη να αμυνθεί ευρωπαϊκή ήπειρο.
Forbes
