Στην τελική ευθεία μπαίνει η κοινοβουλευτική διερεύνηση της φονικής πυρκαγιάς που ξέσπασε στη Λεμεσό στις 23 Ιουλίου, με τις αρμόδιες επιτροπές (Εσωτερικών, Γεωργίας και Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος) της Βουλής να συγκαλούν κοινή συνεδρίαση την ερχόμενη Πέμπτη, 18 Σεπτεμβρίου. Στο επίκεντρο της συνεδρίασης βρίσκονται δεκάδες κρίσιμα ερωτήματα, που ξεπερνούν τα 100, με τους βουλευτές να αναμένουν επίσημες απαντήσεις από όλα τα εμπλεκόμενα υπουργεία και Αρχές.
Η φωτιά άφησε πίσω της δύο νεκρούς πολίτες, ανυπολόγιστες περιβαλλοντικές καταστροφές, κατεστραμμένες περιουσίες και σοβαρά ερωτήματα για την επιχειρησιακή ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού.
Από το σύνολο των ερωτήσεων που έχουν κατατεθεί προς τα υπουργεία Εσωτερικών, Δικαιοσύνης, Γεωργίας, Οικονομικών, Εργασίας, Τουρισμού, στην Πυροσβεστική, την Αστυνομία, το ΓΕΕΦ, τον ΟΚΥΠΥ και άλλους φορείς όπως τον ΧΥΤΑ Λεμεσού, αναδεικνύονται 10 κρίσιμα ζητήματα, τα οποία συνιστούν τον πυρήνα της κοινωνικής και πολιτικής απαίτησης για διαφάνεια, απόδοση ευθυνών και λήψη ουσιαστικών μέτρων πρόληψης.
1. Ποιος φέρει την ευθύνη για τον θάνατο του ζεύγους πολιτών; Το τραγικό τέλος του ζεύγους που εντοπίστηκαν στο καμένο όχημα στον δρόμο Μονάγρι προς Άλασσα, παραμένει ανεξιχνίαστο ως προς τις συνθήκες που το προκάλεσαν. Η Αστυνομία ισχυρίζεται ότι οι πολίτες αγνόησαν προειδοποιήσεις. Υπάρχουν, όμως, ερωτήματα: Είχαν πράγματι αποκλειστεί οι δρόμοι διαφυγής εγκαίρως; Ποιος ήταν υπεύθυνος για τη λήψη και εφαρμογή αυτών των αποφάσεων; Οι μαρτυρίες είναι αντικρουόμενες και η κοινωνία απαιτεί απαντήσεις.
2. Χρησιμοποιήθηκαν τεχνολογίες έγκαιρου εντοπισμού της πυρκαγιάς; Υπάρχει εθνικός σχεδιασμός για χρήση τεχνολογιών όπως δορυφορική παρακολούθηση, συστήματα Copernicus και αυτόματους αισθητήρες καπνού; Αν όχι, ποιο είναι το κόστος εφαρμογής τέτοιων λύσεων και γιατί δεν έχουν αξιοποιηθεί;
3. Πού βρίσκεται ο σχεδιασμός για υφυπουργείο Πολιτικής Προστασίας; Μετά από αλλεπάλληλες τραγωδίες και χρόνια αναφορών στη θεσμική σύγχυση αρμοδιοτήτων, το ερώτημα επανέρχεται: Θα δημιουργηθεί υφυπουργείο Πολιτικής Προστασίας για κεντρικό συντονισμό; Ποιες είναι οι προθέσεις της κυβέρνησης;
4. Έχει προχωρήσει η διερεύνηση για ενδεχόμενο εμπρησμό; Σύμφωνα με καταγγελίες, πρόσωπα κινούνταν ύποπτα στην περιοχή πριν την πυρκαγιά. Εντοπίστηκαν αποτσίγαρα, τα οποία, όπως καταγγέλλεται, είτε δεν συλλέχθηκαν για DNA είτε συλλέχθηκαν με καθυστέρηση. Έχει γίνει γενετικός έλεγχος; Πόσα αποτσίγαρα εντοπίστηκαν τελικά και πού βρίσκονται;
5. Τι αναφέρει το πόρισμα των Αμερικανών εμπειρογνωμόνων και ποιος το αξιολογεί; Η κυβέρνηση ανέθεσε τη σύνταξη πορίσματος σε ομάδα Αμερικανών ειδικών. Επιβεβαιώνουν οι ίδιοι ότι πρόκειται για εμπρησμό; Τι λένε για τον χρόνο αντίδρασης, τα πτητικά μέσα και τα επιχειρησιακά λάθη; Έχει μελετηθεί το πόρισμα από τις αρμόδιες Υπηρεσίες; Υπάρχουν ενστάσεις;
6. Ποια ήταν τα επιχειρησιακά λάθη και ποιος τα αναλαμβάνει; Απουσία συντονιστή, καθυστερήσεις πτητικών μέσων, ελλιπής εκκένωση, κενά στην επικοινωνία με τους πολίτες, αλληλεπικαλυπτόμενες ευθύνες. Ποια υπηρεσία έκανε λάθος και ποιος το παραδέχεται; Θα αποδοθούν ευθύνες;
7. Τι μέτρα θα ληφθούν για την περιβαλλοντική αποκατάσταση; Πόσα κονδύλια έχουν προβλεφθεί για αναδασώσεις και αποκατάσταση καλλιεργειών; Υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο δράσης ή πρόκειται για αποσπασματικές ενέργειες; Ποιες Υπηρεσίες το υλοποιούν και ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα;
8. Υπάρχει πρόθεση για αυστηροποίηση των ποινών για πρόκληση πυρκαγιών; Η Βουλή καλείται να εξετάσει το ενδεχόμενο αύξησης των ποινών για πράξεις που οδηγούν σε πυρκαγιές όπως ρίψη αποτσίγαρων ή ανεξέλεγκτη καύση. Θα καθιερωθεί η συλλογή DNA από ύποπτα ευρήματα, όπως εφαρμόζεται διεθνώς;
9. Ποιος αποφάσισε την αποχώρηση των πτητικών μέσων και γιατί; Σύμφωνα με καταθέσεις, δύο πτητικά μέσα αποχώρησαν από τη φωτιά για να μεταβούν σε άλλη τοποθεσία, όπου εν τέλει η φωτιά είχε ήδη σβήσει. Ποιος έδωσε την εντολή αυτή και τι θα είχε αλλάξει αν επιχειρούσαν άμεσα στη Μαλιά;
10. Τι μέτρα θα ληφθούν ώστε να μην επαναληφθεί η τραγωδία; Τι έχει αλλάξει από την πυρκαγιά στον Αρακαπά το 2021 έως σήμερα; Έχουν υλοποιηθεί οι εισηγήσεις των παλαιότερων πορισμάτων; Ποιος εγγυάται ότι δεν θα ζήσουμε ξανά τέτοια τραγωδία; Υπάρχει πολιτική βούληση για αλλαγή ή η χώρα παραμένει εκτεθειμένη;
Ανάγκη θεσμοθέτησης νέου μηχανισμού πολιτικής προστασίας
Στην προηγούμενη συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στις 29 Αυγούστου, βουλευτές υπέβαλαν περισσότερες από 100 ερωτήσεις προς τα εμπλεκόμενα υπουργεία, Τμήματα και Αρχές, ενώ άλλες τόσες ερωτήσεις είχαν υποβληθεί και κατά τη διάρκεια της πρώτης συνεδρίασης στις 5 Αυγούστου. Οι ερωτήσεις κάλυπταν όλο το φάσμα της διαχείρισης της πυρκαγιάς, από την πρόληψη και τον επιχειρησιακό σχεδιασμό, μέχρι τη φάση της εκκένωσης, της κατάσβεσης, και της μεταγενέστερης αποκατάστασης.
Ενδεικτικά, ζητήθηκαν εξηγήσεις για την καθυστέρηση ενεργοποίησης των πτητικών μέσων, την απουσία του συντονιστή που είχε ορίσει το Υπουργικό Συμβούλιο, την ανεπαρκή στήριξη των πληγέντων γεωργών, τη διαχείριση αποτσίγαρων στον χώρο εκδήλωσης της πυρκαγιάς και την αναποτελεσματικότητα του μηχανισμού πρόληψης σε σχέση με τις εισηγήσεις προηγούμενων ερευνών.
Αρκετά από τα ερωτήματα έθεσαν στο επίκεντρο τη θεσμική σύγχυση αρμοδιοτήτων, την ανεπάρκεια εξοπλισμού, αλλά και την ανάγκη θεσμοθέτησης νέου μηχανισμού πολιτικής προστασίας, περιλαμβανομένου του ενδεχομένου δημιουργίας Υφυπουργείου. Συγκεκριμένα, 13 ερωτήματα εμπίπτουν σε κατηγορίες που αφορούν την πρόληψη και ετοιμότητα για την αντιμετώπιση παρόμοιων περιστατικών, 3 αφορούν την προηγούμενη εμπειρία και τις προηγούμενες πυρκαγιές για τις εισηγήσεις και τα μέτρα που αποφασίστηκαν, αλλά δεν υλοποιήθηκαν, 10 τον συντονισμό των αρμόδιων Υπηρεσιών στη βάση της απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου το 2023, 4 για τις πρώτες ενέργειες για εντοπισμό υπόπτων και αν έχουν εφαρμοστεί τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα, 6 για τη διαχείριση πυρκαγιάς με την εκπόνηση σχεδίων αξιολόγησης του κινδύνου πυρκαγιάς, 1 για θέματα ενημέρωσης κοινού και εκκένωσης σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης, 8 για την ανταπόκριση των πτητικών μέσων, 4 για τα μέτρα στήριξης που εξαγγέλθηκαν και αφορούν επιχορηγήσεις σε επηρεαζόμενα σύνολα, 15 για τις μελλοντικές ενέργειες που προωθούνται, 5 για τη διερεύνηση αιτιών πυρκαγιάς και αποτίμηση διαχείρισης, 8 σχετικές με το πόρισμα των Αμερικανών εμπειρογνωμόνων, 1 για τον θάνατο ζεύγους και 2 για έγγραφα και στοιχεία που ζητήθηκαν να υποβληθούν γραπτώς και αφορούν το πόρισμα των Αμερικανών και την καταγραφή των αναγκών των αρμόδιων υπηρεσιών σε προσωπικό και εξοπλισμό.
Τα θέματα που εξετάζονται
Η νέα συνεδρίαση θα επικεντρωθεί στη συνέχιση της αυτεπάγγελτης εξέτασης έξι βασικών θεμάτων, όπως: Οι συνέπειες των καταστροφικών πυρκαγιών, τα μέτρα πρόληψης και αποκατάστασης. Η επάρκεια σε προσωπικό, μέσα και εξοπλισμό για πρόληψη και κατάσβεση. Η ανάγκη άμεσης αποζημίωσης και στήριξης των πληγέντων γεωργών και κτηνοτρόφων. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και η ανάγκη αύξησης κονδυλίων για αναδασώσεις. Ο αντιπυρικός σχεδιασμός του Τμήματος Δασών και τα προκατασταλτικά μέτρα. Οι επιπτώσεις από τη λειτουργία παράνομων σκυβαλότοπων και τα μέτρα αντιμετώπισης.
