Μερικά εικοσιτετράωρα μετά το ξέσπασμα της φονικής πυρκαγιάς στα κρασοχώρια της επαρχίας Λεμεσού, οι Κύπριοι αμπελουργοί αρχίζουν να καταγράφουν ζημιές, δηλώνοντας με σιγουριά πως η φετινή παραγωγή, αν και μειωμένη, δεν πρόκειται να σταματήσει.
Τα οινοπαραγωγικά χωριά της επαρχίας Λεμεσού ήταν στο επίκεντρο της καταστροφικής πυρκαγιάς, που άφησε πίσω της μια τεράστια οικολογική καταστροφή και ζημιές στις αμπελοκαλλιέργειες, που θα επηρεάσουν αναπόφευκτα την παραγωγή τόσο για το το 2025, όσο και για το 2026. Το philenews επικοινώνησε με οινοποιούς της περιοχής, συνεταιρισμούς και συνδέσμους, για να μας μεταφέρουν τη μέχρι στιγμής εικόνα στα χωριά, καθώς και την ιδιαιτερότητα του αμπελιού, που αφήνει ένα παράθυρο αισιοδοξίας για την επόμενη μέρα.
Η ώρα του απολογισμού
Τα χειρότερα έχουν αποτραπεί την τελευταία στιγμή, σε ό,τι αφορά τις εγκαταστάσεις των οινοποιείων, καθώς κανένα κτίριο δεν έχει υποστεί σοβαρές ζημιές. Σύμφωνα με τον οινοποιό Μάρκο Ζαμπάρτα, από το Οινοποιείο Ζαμπάρτας στον Άγιο Αμβρόσιο, «Απ’ ό,τι ξέρω, κανένα κτίριο οινοποιείου δεν έπαθε σοβαρές ζημιές. Η αλήθεια, όμως, είναι πως οι ζημιές στο Οινοποιείο Ζαμπάρτας, θα ήταν εκτεταμένες αν δεν ήταν παρών ένας συνάδελφος μαζί με τον γιο του». Ο Γιώργος Ηροδότου, ιδιοκτήτης του Οινοποιείου Ληνός στο Όμοδος, παρακολουθούσε τη φωτιά να περικυκλώνει το οινοποιείο του, κατορθώνοντας να σώσει την υστάτη την περιουσία του. «Στην περιοχή Ομόδους, Βάσας, Άρσους, Μαλλιάς, σχεδόν όλα είναι καταστραμμένα», μας αναφέρει, τονίζοντας την τεράστια ζημιά στα δικά του αμπέλια που βρίσκονται στην περιοχή. «Γλίτωσαν αμπέλια πάνω στη βουνοκορφή του Αφάμη που έχω πέντε τεμάχια, και δίπλα από το οινοποιείο 12 δεκάρια. Τα υπόλοιπα είναι κατεστραμμένα και καλλιεργώ γύρω στα 600 δεκάρια».
Μειωμένη παραγωγή για το 2025
Μέσα στις επόμενες μέρες, αρμόδιοι φορείς και αμπελουργοί θα αρχίσουν τη λεπτομερή καταγραφή της κατάστασης, η οποία μέχρι στιγμής είναι αδύνατον υπολογιστεί με ακρίβεια. Σε επικοινωνία μας με τον Ηλία Μακρίδη, διευθυντή της κοινοπραξίας WINECORE που εκπροσωπεί 17 οινοποιεία, αναφέρθηκε πως μέχρι στιγμής ο καθένας αμπελουργός ξεχωριστά προσπαθεί να κάνει τον απολογισμό του. «Δεν υπάρχει κάποια εκτίμηση για τις ζημιές, αναμένουμε βοήθεια από τις αρμόδιες αρχές του Υπουργείου Γεωργίας, ώστε να μας δώσουν μια εικόνα. Όπως μας εξήγησε ο κ. Ζαμπάρτας, «υπάρχουν ζημιές οι οποίες θα καταγραφούν εντός του Σαββατοκύριακου, αλλά θεωρώ πως οι καταστροφές στα δικά μας αμπέλια ανέρχονται στο 20%, χωρίς ωστόσο να είναι ακόμα επιβεβαιωμένο». Εκτός όμως από τα αμπέλια που έχουν καταστραφεί, ενδεχομένως να επηρεαστεί το τελικό προϊόν και από αυτά που έχουν σωθεί, εξαιτίας της αύρας, της υπερβολικής θερμότητας και της στάχτης. Το γεγονός μάς επιβεβαιώνει ο πρόεδρος του Παγκύπριου Συνδέσμου Οινοχόων, Γιώργος Κασσιανός. «Κάποιοι έχασαν αμπέλια πολύτιμα και άλλοι θα αρχίσουν από την αρχή με αμπέλια καινούρια, που θα πάρει αρκετό καιρό να αποδώσουν. Σκέψου τι γίνεται αν χάσει κάποιος έναν αμπελώνα 80 χρόνων! Δεν ξέρουμε ακόμα την έκταση της καταστροφής, αρκετοί αμπελώνες έχουν ευτυχώς γλιτώσει, αλλά η στάχτη που έχει μπει στα αμπέλια από την πυρκαγιά, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην ποιότητα του τελικού προϊόντος». Όποιο κι αν είναι το μέγεθος της ζημιάς, ωστόσο, η φετινή παραγωγή δεν πρόκειται να σταματήσει. Ακόμα και στην περίπτωση του Οινοποιού Ληνός, που υπολογίζεται σύμφωνα με τον ιδιοκτήτη του στο 80%. «Παρόλο που έχω τα δικά μου αμπέλια, θα βρω σταφύλια να αγοράσω. Δεν μπορώ να μην έχω παραγωγή, αφού είμαι υπόλογος στους συνεργάτες μου, με εξαγωγές σε Κίνα, Ιαπωνία, Εσθονία, Ελλάδα και Αυστραλία». Ο κ. Μακρίδης από τη WINECORE, μας δίνει λεπτομέρειες για τη χρονική συγκυρία. «Ήμασταν 1,5 βδομάδα πριν τον τρύγο για συγκεκριμένες ποικιλίες, όπως το Ξυνιστέρι σε πιο χαμηλά υψόμετρα όπως είναι τα Kρασοχώρια Λεμεσού. Υπάρχουν ζημιές στους αμπελώνες, αλλά δεν είναι κάτι που θα σταματήσει τη φετινή παραγωγή. Θα είναι, σαφώς, μειωμένη, αλλά μέχρι να πάρουμε το σταφύλι, να δούμε αν μπορούμε να το οινοποιήσουμε, να δούμε την ποιότητα, παραμένει το ερωτηματικό». Αυτό που πρόκειται να συμβεί, διευκρινίζει ο κ. Ζαμπάρτας, «είναι πως εξειδικευμένα κρασιά που γίνονταν από συγκεκριμένα αμπέλια, αν επηρεάστηκαν, που σίγουρα κάποια από αυτά επηρεάστηκαν, δεν θα μπορούν να παραχθούν το 2025 και μπορεί ούτε το 2026». Σε ό,τι αφορά τις αποζημιώσεις, λέει πως αυτές υπολογίζονται βάσει της χαμένης παραγωγής σταφυλιών. Όμως αυτό, συμπληρώνει, αποτελεί μόνο μια σταγόνα στο ωκεανό. «Εμείς ουσιαστικά λειτουργούμε ως επιχειρήσεις πάνω στην υπεραξία που δημιουργούμε λόγω της οινοποίησης, άρα το να δοθούν λεφτά από το κράτος πάνω στην αξία των σταφυλιών που είναι η πρώτη ύλη, είναι μικρής σημασίας. Δεν λέω ότι η κυβέρνηση πρέπει να δώσει περισσότερα, απλώς δεν θα αποτελέσει γιατρειά για όλο αυτό που έχει συμβεί».
Τα αμπέλια ως πυροπροστατευτική ζώνη
Η φετινή πυρκαγιά, έρχεται να λειτουργήσει επιβαρυντικά στην ήδη μειωμένη παραγωγή του τελευταίου διαστήματος, καθώς η περασμένη χρονιά ήταν από τις δυσκολότερες για τους Κύπριους οινοποιούς. Ο κ. Μακρίδης, μας κατατοπίζει για τον ρόλο της κλιματικής αλλαγής σε αυτό. «Η κλιματικές αλλαγές επιβαρύνουν ούτως ή άλλως, πόσο μάλλον μια πυρκαγιά που μπορεί να καταστρέψει πολλές παραπάνω εκτάσεις γης. Η κλιματική αλλαγή, η ξηρασία και η απώλεια των ριζικών συστημάτων από προηγούμενες πυρκαγιές ή από την ξηρασία δεν μπορούν να συγκρατήσουν πια υπόγεια ύδατα, με αποτέλεσμα οι πυρκαγιές να μην βρίσκουν πια εμπόδια ώστε να προχωρήσουν. Ως αμπελουργοί και οινοποιοί θέλουμε να δράσουμε με τον βέλτιστο τρόπο ώστε να μπορούμε, όχι απλά να ανακτήσουμε αυτά που χάσαμε, αλλά να κτίσουμε κάτι καλύτερο για το μέλλον». Μια σημαντική ιδιότητα της αμπελοκαλλιέργειας, είναι πως μπορεί να δράσει ως πυροπροστατευτική ζώνη. «Είχαμε παραδείγματα που η φωτιά ήταν δεξιά και αριστερά και στη μέση υπήρχε ο αμπελώνας. Αυτό οφείλεται πρώτα στους αμπελώνες, που ως φυτά έχουν αρκετή υγρασία αλλά και στις δόμες, που χωρίζουν τα αμπέλια και παράλληλα δημιουργούν πυροπροστατευτική ζώνη. Γι΄αυτό είναι σημαντικό να ενισχυθούν αυτές οι δράσεις και εμείς πρόκειται να ζητήσουμε να υλοποιηθούν εντός των επόμενων ετών».
Ελπίδα για το αύριο
Το αύριο για τα αμπέλια, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα είδη που χάθηκαν, φαίνεται πως είναι ελπιδοφόρο κι αυτό οφείλεται στη δυνατότητα του αμπελιού να αναγεννιέται, σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο Γιώργος Κασσιανός, προσπαθεί να εστιάσει στη θετική αυτή πτυχή για την αμπελουργία, στα πλαίσια μιας τεράστιας οικολογικής καταστροφής. «Το μόνο θετικό στη δυσμενή αυτή κατάσταση είναι πως η αναμπέλωση είναι εύκολο να γίνει και η αναβίωση των συγκεκριμένων αμπελώνων θα συμβεί ίσως σε 2 ή 3 χρόνια. Από τη στιγμή που δεν καταστράφηκε η ρίζα, ο αμπελώνας θα βλαστήσει ξανά με ευκολία, σε αντίθεση με τα δέντρα στα δάση που χρειάζονται δεκαετίες. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, το αμπέλι μπορεί να αναβιωθεί, ώστε να παράξει ξανά τον καρπό που πρέπει. Έχουμε συγκεκριμένα παραδείγματα από την Κρήτη, που υπήρξε παρόμοια καταστροφή των αμπελώνων, οι οποίοι σε τρία χρόνια έβγαλαν ξανά καρπούς».
«Να επιλέγουμε κυπριακό κρασί»
Για τη Φλωρεντία Κυθραιώτου, οινογράφο και συγγραφέα, η φωτιά στην ορεινή Λεμεσό υπενθυμίζει την ανάγκη να δούμε ξανά το αμπέλι ως ζωντανό οργανισμό, ελπίζοντας πως ο αμπελώνας θα σωθεί και θα ξαναγεννηθεί. « Η πρόσφατη πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό ανέδειξε τη βαθύτερη κρίση του κυπριακού αμπελώνα, ο οποίος εδώ και δεκαετίες συρρικνώνεται εξαιτίας πολιτικών επιλογών εγκατάλειψης και εκρίζωσης. Περιοχές που άλλοτε έσφυζαν από ζωή στην ορεινή και ημιορεινή Λεμεσό, παραδόθηκαν από τη δεκαετία του ’90 στην άγρια βλάστηση —και κατ’ επέκταση στη φωτιά. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, αρκετοί αμπελουργοί και οινοποιοί είχαν αρχίσει να αναστρέφουν αυτή την πορεία: επένδυσαν στην ποιότητα, ανέδειξαν τις τοπικές ποικιλίες και ανανέωσαν την ταυτότητα του κυπριακού κρασιού. Μια προσπάθεια που σήμερα απειλήθηκε από την καταστροφή. Η Κύπρος δεν είναι η μόνη χώρα που υποφέρει από την εγκατάλειψη των αμπελώνων και των αναβαθμίδων. Σε πολλές μεσογειακές χώρες, η εγκατάλειψη των αμπελώνων έχει ήδη συσχετιστεί με την ένταση και την έκταση των πυρκαγιών. Ταυτόχρονα, όμως, υλοποιούνται στρατηγικές ανάκαμψης και βιώσιμης ανασυγκρότησης. Το μήνυμα είναι σαφές: η αποκατάσταση του αμπελώνα δεν θα έρθει μέσα από αποσπασματικές επιδοτήσεις. Χρειάζεται όραμα, σχέδιο και —πάνω απ’ όλα— επανασύνδεση με τη γη. Ως άμεση ένδειξη υποστήριξης στους αμπελουργούς και οινοποιούς μας αυτή τη στιγμή από εμάς τους καταναλωτές είναι να επιλέγουμε το κυπριακό κρασί ώστε να αυξήσουμε την κατανάλωση κυπριακών κρασιών έναντι των εισαγόμενων».
