Μια σειρά από σημαντικές πρωτοβουλίες για τη μείωση των αποβλήτων, την ενίσχυση της βιωσιμότητας και την προώθηση πράσινων πρακτικών σε διάφορους τομείς υλοποιούνται στην Κύπρο, στο πλαίσιο της στρατηγικής μετάβασης προς την Κυκλική Οικονομία.
Με σταθερά βήματα, η Κύπρος ενισχύει την εφαρμογή της Κυκλικής Οικονομίας μέσα από την υιοθέτηση εθνικών τεχνικών προδιαγραφών, μεθοδολογιών και οδηγών. Οι δράσεις αυτές αποσκοπούν όχι μόνο στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, αλλά και στην ενδυνάμωση της αγοράς, την ενίσχυση της κυκλικότητας και στην ευαισθητοποίηση των πολιτών μέσω της πράσινης ανάπτυξης.
Η Κύπρος έχει εκφράσει την πρόθεσή της να μοιραστεί τις συγκεκριμένες δράσεις με τα κράτη-μέλη και τους θεσμούς της ΕΕ, ενισχύοντας την ευρωπαϊκή συνεργασία και επιταχύνοντας τη μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο και πράσινο μέλλον, παρουσιάζοντας τα πρότυπα στο Συμβούλιο Υπουργών Περιβάλλοντος που πραγματοποιείται την ερχόμενη Τρίτη στο Λουξεμβούργο και κράτη-μέλη έχουν ήδη ζητήσει περισσότερες πληροφορίες για τα πρότυπα αυτά. Ακολουθεί παρουσίαση των βασικών πρωτοβουλιών:
Νέο σχήμα πιστοποίησης για ανακυκλωμένα πλαστικά προϊόντα
Η τεχνική προδιαγραφή CYS/TS 600:2024 (Circular plastic products – Recycled content traceability and conformity assessment of recyclates and final products – Basic elements of a certification scheme) θεσπίζει τα βασικά στοιχεία ενός συστήματος πιστοποίησης για προϊόντα από ανακυκλωμένα πλαστικά υλικά, όσο και για τα τελικά πλαστικά προϊόντα. Σκοπός είναι η ιχνηλασιμότητα της πρώτης ύλης και η διασφάλιση της συμμόρφωσης των τελικών προϊόντων με περιβαλλοντικά πρότυπα. Στόχος, η επαλήθευση της συμμόρφωσης των προϊόντων με τις απαιτήσεις που προσδιορίζονται σε αυτό, όσον αφορά την προέλευση και το ανακυκλωμένο περιεχόμενό τους, καθώς και τη συμμόρφωση με ισχύοντα πρότυπα που σχετίζονται με τα ανακυκλωμένα πλαστικά απόβλητα και τους περιβαλλοντικούς ισχυρισμούς.
Προορίζεται να χρησιμοποιηθεί από οργανισμούς πιστοποίησης που επιδιώκουν να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν σχήματα πιστοποίησης για πλαστικά προϊόντα, τα οποία καλύπτουν μία ή περισσότερες πτυχές της κυκλικής οικονομίας.
Ωστόσο, η εφαρμογή του αναμένεται να προάγει τη διαφάνεια και την αξιοπιστία σχετικά με τη χρήση ανακυκλωμένου περιεχομένου, να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των καταναλωτών και της αγοράς, να στηρίξει τη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία και να συμβάλει στη μείωση περιβαλλοντικών επιπτώσεων που συνδέονται με την παραγωγή και διάθεση πλαστικών προϊόντων.
Το πρότυπο, που αναπτύχθηκε από την Τεχνική Επιτροπή CYS/TC 26 του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης, αναμένεται να αυξήσει τη διαφάνεια και την αξιοπιστία στην αγορά, ενισχύοντας την εμπιστοσύνη καταναλωτών και επιχειρήσεων και συμβάλλοντας στην επίτευξη των στόχων της κυκλικής οικονομίας. Είναι διαθέσιμο στην αγγλική γλώσσα για εύκολη αξιοποίηση του και από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Η προδιαγραφή δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας στις 17/1/2025.
Ποσοτικοποίηση δέσμευσης άνθρακα από δέντρα
Με στόχο την επιστημονική αποτίμηση της συνεισφοράς των δέντρων στην απορρόφηση CO₂, το νέο τεχνικό πρότυπο που εκπονεί η Τεχνική Επιτροπή CYS/TC 27 του Κυπριακού Οργανισμού Τυποποίησης εισάγει μια τεκμηριωμένη μεθοδολογία για τον υπολογισμό της δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα ανά δέντρο, προσαρμοσμένη στις κυπριακές συνθήκες.
Στόχος του κυπριακού τεχνικού προτύπου prCYS/TS 650:2025 (Carbon sequestration by trees – Quantification guidelines and reporting), είναι η ανάπτυξη μιας πρακτικής και επιστημονικά τεκμηριωμένης μεθοδολογίας για τον υπολογισμό της δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) σε επίπεδο μεμονωμένου δέντρου, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του κυπριακού κλίματος και της τοπικής χλωρίδας.
Η μεθοδολογία βασίζεται σε μετρήσεις φυσικών χαρακτηριστικών και ειδικές εξισώσεις ανά είδος, επιτρέποντας την αξιόπιστη εκτίμηση της αποθηκευμένης βιομάζας και της αντίστοιχης ποσότητας CO₂, δίνοντας έμφαση στη χρήση ιθαγενών ειδών και αποκλείοντας τα ξενικά, για την προστασία της τοπικής βιοποικιλότητας.
Σχήμα πιστοποίησης κυκλικής οικονομίας για ξενοδοχεία
Σημαντικό εργαλείο για τον τουριστικό τομέα (Circular Economy Certification Scheme for Hotels) αποτελεί το νέο Σχήμα Πιστοποίησης για την Κυκλική Οικονομία στις ξενοδοχειακές μονάδες. Στόχος του είναι η ενσωμάτωση βιώσιμων πρακτικών, όπως η μείωση αποβλήτων, ενέργειας και τροφικής σπατάλης, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και την ανταγωνιστικότητα των κυπριακών ξενοδοχείων.
Το μέτρο αποσκοπεί στη δημιουργία ουσιαστικής προστιθέμενης αξίας για τις επιχειρήσεις μέσω, της μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας, των αποβλήτων και της σπατάλης τροφίμων. Παράλληλα, ενισχύεται η απόκτησης τεχνογνωσίας για την εφαρμογή κυκλικών πρακτικών, με στόχο την εξοικονόμηση πόρων και την περιβαλλοντική προστασία, καθώς και η προετοιμασία των επιχειρήσεων για αξιοποίηση επενδυτικών σχεδίων και η συμμόρφωση με το ισχύον και επερχόμενο νομοθετικό πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας. Οι επιχειρήσεις που το εφαρμόζουν αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα μέσω πιστοποίησης στο πλαίσιο του Σχήματος Πιστοποίησης Κυκλικής Οικονομίας.
Η δράση συνδέεται άμεσα με τις ευρωπαϊκές στρατηγικές για την κυκλική οικονομία και τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, προωθώντας τη μετασχηματιστική προσαρμογή των ΜΜΕ του τουριστικού τομέα προς πιο πράσινα και αποδοτικά πρότυπα λειτουργίας.
Η πρωτοβουλία είναι πλήρως εναρμονισμένη με τις ευρωπαϊκές στρατηγικές για την πράσινη μετάβαση στον τουρισμό.
Οδηγός «Zero Waste to Landfill» για δημόσια κτήρια
Η Κύπρος προχωρά και στον τομέα της διαχείρισης αποβλήτων, με την ανάπτυξη οδηγού για την επίτευξη μηδενικών αποβλήτων στις χωματερές από δημόσια κτήρια. Ο οδηγός, ο οποίος εντάσσεται στο πλαίσιο του EMAS, προσφέρει καθοδήγηση για τη μετατροπή κτηρίων σε πρότυπα βιωσιμότητας, μειώνοντας τα απόβλητα και ενισχύοντας τη διαχείρισή τους στην πηγή. Ο συμβουλευτικός οδηγός εξηγεί τα βήματα και τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθηθεί ώστε ένα κτήριο να μπορεί να χαρακτηριστεί μηδενικών απορριμμάτων στις χωματερές.
Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία, όπου τα υλικά επαναχρησιμοποιούνται και ανακυκλώνονται, είναι απαραίτητη για την εξοικονόμηση φυσικών πόρων. Οι πρώτες ύλες εξαντλούνται, ενώ η παραγωγή νέων υλικών καταναλώνει τεράστιες ποσότητες ενέργειας και νερού. Η στρατηγική «Zero Waste to Landfill» αποτελεί μια καινοτόμο προσέγγιση στη διαχείριση των αποβλήτων, που στοχεύει στη μείωση των απορριμμάτων που καταλήγουν στους χώρους υγειονομικής ταφής. Το «Zero Waste to Landfill» ενσωματώνει την αρχή της ιεραρχίας αποβλήτων, προωθώντας την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από μη ανανεώσιμες πηγές.
Μηδενικά απόβλητα σε εκδηλώσεις και φεστιβάλ
Ένας ακόμη πρακτικός οδηγός αναπτύχθηκε για τη μείωση των αποβλήτων σε εκδηλώσεις και φεστιβάλ. Ο οδηγός παρέχει συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για τη βιώσιμη διοργάνωση, προωθώντας την ιεράρχηση αποβλήτων (πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση) και μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα τέτοιων δραστηριοτήτων.
Σκοπός του οδηγού καλών πρακτικών είναι η προώθηση της πολιτικής μηδενικών αποβλήτων σε εκδηλώσεις και φεστιβάλ ώστε να μειωθεί το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, να προωθηθούν οι αρχές τις κυκλικής οικονομίας και να ενδυναμωθεί η περιβαλλοντική συνείδηση των πολιτών. Απευθύνεται σε τοπικές Αρχές, οργανωμένα σύνολα αλλά και ιδιώτες που διοργανώνουν εκδηλώσεις.
Για να μπορέσει μία εκδήλωση να καταστεί βιώσιμη και να ακολουθήσει μία πολιτική μηδενικών αποβλήτων, θα πρέπει να υπάρχει αποτελεσματικός έλεγχος των υλικών που εισέρχονται και χρησιμοποιούνται στην εκδήλωση, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους και τις ιδιαιτερότητες της κάθε εκδήλωσης.
Ο οδηγός αυτός επιχειρεί να συνεισφέρει στη βελτίωση της βιωσιμότητας εκδηλώσεων και φεστιβάλ παρουσιάζοντας τις βασικές αρχές της κυκλικής οικονομίας και της ιεράρχησης αποβλήτων όπως προκύπτουν από αυτή. Περιλαμβάνονται βασικές παράμετροι που πρέπει να ληφθούν υπόψη για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μίας πολιτικής μηδενικών αποβλήτων εξετάζοντας ταυτόχρονα τρόπους μείωσής τους από την πηγή. Βασική προϋπόθεση είναι να υπάρχει βούληση για εφαρμογή και δέσμευση στον στόχο.
