Το πράσινο φως για την κατασκευή και λειτουργία φωτοβολταϊκού πάρκου ισχύος 24,5 MW και μονάδων αποθήκευσης ενέργειας ισχύος 16 MW στην κοινότητα Αλέκτορας της επαρχίας Λεμεσού έδωσε πρόσφατα η Περιβαλλοντική Αρχή, παρά τις αρνητικές τοποθετήσεις και αιτιολογημένες εισηγήσεις για απόρριψη του έργου από τα μέλη της Επιτροπής Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (ΕΕΠΕ), περιλαμβανομένων περιβαλλοντικών οργανώσεων όπως το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus.
Η Περιβαλλοντική Αρχή, δεν διατύπωσε ένσταση για την κατασκευή και λειτουργία του έργου, νοουμένου ότι θα τηρηθούν συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι και προϋποθέσεις.
Η έγκριση ήρθε έπειτα από τροποποίηση του αρχικού σχεδιασμού από τον κύριο του έργου, ο οποίος προχώρησε σε σημαντική μείωση της έκτασης και ισχύος, εξαιρώντας τις περιοχές που εμπίπτουν στη ζώνη ανάσχεσης των 1.000 μέτρων από περιοχές προστασίας.
Το έργο αναμένεται να καταλάβει έκταση περίπου 269.000τ.μ. σε τεμάχια που υπάγονται εντός Πολεοδομικών Ζωνών Προστασίας Ζ1 και Ζ3, καθώς και καθορισμένο Πολεοδομικό Καθεστώς Περιοχής Εξαιρετικής Φυσικής Καλλονής. Η κατασκευή και λειτουργία του προτεινόμενου έργου θα επιφέρει μόνιμη υποβάθμιση και πλήρη αλλοίωση του πολιτιστικού και παραδοσιακά ανθρωπογενούς αγροτικού τοπίου, καθώς και κατακερματισμό των ισχυουσών πολεοδομικών ζωνών και του ισχύοντος πολεοδομικού καθεστώτος σε μία αξιόλογη γεωργική περιοχή της υπαίθρου.
Προβλέπεται η εγκατάσταση 40.832 φωτοβολταϊκών πλαισίων, αποθηκευτικών μονάδων, καθώς και η διαμόρφωση υποδομών για τη σύνδεση με το δίκτυο της ΑΗΚ, υπό την προϋπόθεση αναβάθμισης των υφιστάμενων υποσταθμών.
Για την ανέγερση του έργου θα υπάρχουν επιπτώσεις στους βιολογικούς πόρους από τη στιγμή που θα αλλάξει η χρήση γης από την καλλιέργεια εσπεριδοειδών και ελιών, σε αυτή της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στην περιοχή υπήρχαν 5.755 δενδρύλλια ελιών και 2.187 δενδρύλλια εσπεριδοειδών. Τα εσπεριδοειδή έχουν ήδη αφαιρεθεί βάσει συμφωνίας μεταφύτευσης, με διάρκεια από το 2024 έως και το 2026, ενώ θα ακολουθήσει η μεταφύτευση των ελιών. Επιπλέον, περιμετρικά των τεμαχίων εντοπίζονται περίπου 6.500 κυπαρίσσια, τα οποία θα διατηρηθούν. Όμως, περίπου 500 – 650 από αυτά προτείνεται να αφαιρεθούν λόγω του ότι κάποια θα δυσχεραίνουν την λειτουργία του έργου επειδή θα σκιάζουν τα πλαίσια ή λόγω αυξημένου κινδύνου πρόκλησης βλάβης στις υποδομές του έργου από δυνητικές πτώσεις ασθενών ή/και ηλικιωμένων δέντρων.
Αντιδράσεις προκάλεσε η γνωμοδότηση της Περιβαλλοντικής Αρχής, καθώς σε δύο συνεδρίες της ΕΕΠΕ (Ιανουάριο και Μάρτιο 2025), σημαντικοί φορείς εξέφρασαν ενστάσεις και επιφυλάξεις για το συγκεκριμένο έργο. Μεταξύ αυτών, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ), η Ομοσπονδία Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ), καθώς και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις Terra Cypria και BirdLife Cyprus.
Οι ενστάσεις εστιάζουν κυρίως:
• Στην απώλεια γεωργικής γης υψηλής φυσικής αξίας, η οποία σήμερα επιδοτείται από τον ΚΟΑΠ και περιλαμβάνει χιλιάδες ελιές και εσπεριδοειδή.
• Στην επέμβαση σε πολεοδομικές ζώνες προστασίας Ζ1 και Ζ3 και περιοχή εξαιρετικής φυσικής καλλονής.
• Στον δυνητικό επηρεασμό της πτηνοπανίδας, καθώς στην περιοχή έχουν καταγραφεί σημαντικά προστατευόμενα είδη, όπως το διπλογέρακο και ο σπιζαετός, καθώς και άλλα σημαντικά είδη του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας για τα Πουλιά, όπως η τρουλλουρίδα, η σκαλιφούρτα και ο τρυπομάζης.
• Στην παράτυπη αφαίρεση 2.187 εσπεριδοειδών, στη μεταφύτευση 4.835 ελιών και στην ενδεχόμενη κοπή περίπου 500-650 από τα συνολικά 6.500 κυπαρίσσια ηλικίας 15 έως 35 ετών.
• Στις σωρευτικές επιπτώσεις από την ανάπτυξη πολλαπλών έργων στην περιοχή, που οδηγούν σε κατακερματισμό της υπαίθρου και υποβάθμιση των βιοτόπων.
Με κοινή επιστολή προς το Τμήμα Περιβάλλοντος, το Terra Cypria και το BirdLife Cyprus επισημαίνουν ότι η γνωμοδότηση της Περιβαλλοντικής Αρχής δεν συνοδεύεται από επαρκή αιτιολόγηση και παραβλέπει σοβαρές περιβαλλοντικές παραμέτρους, καθότι δεν λαμβάνονται υπόψη οι θέσεις και εισηγήσεις των μελών της ΕΕΠΕ, ενώ στο συνοπτικό σημείωμα δεν γίνεται οποιαδήποτε αναφορά στον τρόπο και στο βαθμό στον οποίο ενσωματώθηκαν ή έτυχαν διαφορετικού χειρισμού τα αποτελέσματα των διαβουλεύσεων που έγιναν και η σχετική πληροφόρηση που λήφθηκε ως αποτέλεσμα της διαδικασίας συμμετοχής του κοινού.
Επιπλέον, υποστηρίζουν ότι το έργο αντίκειται τόσο στην Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), όσο και στην πρόσφατη Εντολή της Πολεοδομικής Αρχής, η οποία θέτει περιοχές απαγόρευσης και αποκλεισμού, καθώς και εξέτασης κατά περίπτωση τέτοιων αναπτύξεων, σε περιοχές όπως αυτή της Αλέκτορας. Σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι κατά πόσον η ανάπτυξη έργων ΑΠΕ και κυρίως φωτοβολταϊκών πάρκων, μπορεί να προχωρά ανεξαρτήτως περιβαλλοντικού κόστους, ιδιαίτερα σε περιοχές που εμπίπτουν σε πολεοδομικές ζώνες προστασίας και περιοχές εξαιρετικής φυσικής καλλονής, καθώς και γεωργική γη υψηλής φυσικής αξίας και παραδοσιακές καλλιέργειες δέντρων, οι οποίες, μάλιστα, αρδεύονται και επιδοτούνται.
