Δύσκολη φαίνεται να είναι η εξίσωση για το ζήτημα των επιταγμένων τεμαχίων γης από την Εθνική Φρουρά. Το φαινόμενο το οποίο παρατηρείται εδώ και δεκαετίες ταλαιπωρεί αρκετούς ιδιοκτήτες, οι οποίοι δεν μπορούν να εκμεταλλευτούν τις περιουσίες τους.
Με βάση τα όσα ακούστηκαν σήμερα στην Επιτροπή Άμυνας της βουλής και στην συζήτηση επί της αρχής της πρότασης νόμου – «Περί Επιτάξεως Ιδιοκτησίας για Σκοπούς Άμυνας (Προσωρινές Διατάξεις) (Τροποποιητικός) Νόμος του 2025» – την οποία υπογράφουν 14 βουλευτές, χιλιάδες τεμάχια γης έχουν επιταχθεί από την Εθνική Φρουρά και δεν χρησιμοποιούνται επιχειρησιακά.
Στη συνεδρία αναδείχθηκαν έντονες κοινωνικές, νομικές και οικονομικές ανησυχίες, ενώ ζητήθηκε από την Επιτροπή, πλήρης κατάλογος των επηρεαζόμενων τεμαχίων προκειμένου να σχηματιστεί συνολική εικόνα.
Οι βουλευτές χαρακτήρισαν το ζήτημα «τεράστιο» και «καταστροφικό» για οικογένειες που βλέπουν τις περιουσίες τους δεσμευμένες επί δεκαετίες. Ο βουλευτής του ΔΗΚΟ Ζαχαρίας Κουλίας ανέφερε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα πολύτεκνη οικογένεια στην Πάφο, η οποία έχασε 40 στρέμματα γης τα οποία απαλλοτριώθηκαν για ασκήσεις της Εθνικής Φρουράς, και τόνισε ότι «αν το κράτος θέλει να επιτάσσει περιουσίες να πληρώνουμε όλοι», προσθέτοντας ότι «καταστρέψαμε οικογένειες, η άμυνα είναι υπόθεση όλων μας».
Ένα άλλο παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση εκτοπισμένου συμπολίτη μας, ο οποίος μετά τον πόλεμο το 1974 και αφού έχασε την ακίνητη περιουσία του, αγόρασε τεμάχιο γης για τα παιδιά του, γη η οποία επιτάχθηκε αμέσως από την Εθνική Φρουρά.
Οι βουλευτές ζήτησαν όπως η Πολιτεία, προχωρήσει σε ανταλλαγές περιουσιών ή ακόμη και εξαγορά στις περιπτώσεις όπου απαιτείται η γη να παραμείνει στον επιχειρησιακό σχεδιασμό της Εθνικής Φρουράς.
Ακούστηκαν μάλιστα και προειδοποιήσεις από κάποιους βουλευτές για φαινόμενα πολλαπλών συμφερόντων, δηλαδή περιπτώσεις όπου μια περιουσία επιτασσόταν για σκοπούς ασφαλείας, ενώ η ακριβώς διπλανή σε απόσταση μόλις λίγων μέτρων όχι, ή περιπτώσεις όπου σε τεμάχια γης δίπλα από στρατόπεδα λειτουργούσαν εστιατόρια, ενώ πίσω από αυτά, γινόταν επίταξη για εγγύτητα με στρατόπεδο.
Κρίσιμο ζήτημα είναι επίσης, η ανάπτυξη πολεοδομικών ζωνών, κοντά σε στρατόπεδα και πεδία βολής, κάτι που δημιουργεί αντιφάσεις, ότι ενώ δίνονται οικοδομικές άδειες και επεκτάσεις, οι ιδιοκτήτες τους στην συνέχεια δεν μπορούν να λάβουν τις απαραίτητες άδειες λόγω αποστάσεων ασφαλείας από στρατόπεδα. Χαρακτηριστική περίπτωση αποτελεί το Τσέρι όπου πεδίο βολής τέμνεται από οικιστική ζώνη. Σε άλλη περίπτωση αναφέρθηκε ότι η Εθνική Φρουρά εξασφάλισε περιοχή πλησίον του χωριού Μαρόνι για την δημιουργία πεδίου βολής, κάτι το οποίο δεν έγινε εξαιτίας ανάπτυξης ξενοδοχειακής μονάδας.
Από την πλευρά του το Υπουργείο Άμυνας, είπε ότι βρίσκεται σε επαφή με την Πολεοδομία, χωρίς να ευθύνεται για την ανάπτυξη οικιστικών ζωνών πλησίον στρατιωτικών εγκαταστάσεων. Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με το ΥΠΑΜ, έχουν εγκριθεί αποζημιώσεις ύψους 1,3 εκατ. για απαλλοτριώσεις, ένα ποσό που αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς υπάρχει και πρόσθετο κονδύλι από το Κτηματολόγιο.
Ενδεικτικό του χάους που δημιουργήθηκε τις προηγούμενες δεκαετίες αποτελεί περίπτωση ιδιωτικής περιουσίας εντός στρατοπέδου και ότι μόνο στην επαρχία Λευκωσίας, υπάρχουν σήμερα περίπου 4.000 επιταγμένες περιουσίες.
Η Επιτροπή ζήτησε από το ΥΠΑΜ να της παρουσιάσει κατάλογο με τα επιταγμένα τεμάχια «για συνολική εικόνα». Το ΥΠΑΜ ανέφερε ότι υπάρχουν ανάγκες κατά μήκος της Νεκρής Ζώνης και σε ορισμένες περιπτώσεις ιδιοκτήτες προτιμούν μίσθωμα αντί απαλλοτρίωση. Παράλληλα, επισημάνθηκε ότι η δυνατότητα ανταλλαγής τεμαχίων είναι περιορισμένη, «η κρατική γη είναι σαν το χρυσάφι», όπως ακούστηκε στη συζήτηση, γεγονός που δυσχεραίνει εναλλακτικές λύσεις.
Η Νομική Υπηρεσία προειδοποίησε ότι ορισμένες ρυθμίσεις ενδέχεται να παραβιάζουν συνταγματικές διατάξεις, ειδικά εάν οδηγούν σε ουσιώδη οικονομική μεταβολή. Στο πλαίσιο αυτό εκφράστηκαν ανησυχίες για νομικούς κινδύνους εάν προχωρήσουν βεβιασμένες ρυθμίσεις χωρίς πλήρη νομική τεκμηρίωση.
Συμπερασματικά, υπήρξε συμφωνία στην ανάγκη να εξεταστούν όλα τα επιτασσόμενα τεμάχια, να προταθούν εργαλεία όπως ανταλλαγές γης, επαναξιολόγηση χρήσεων, αποδεσμεύσεις και αύξηση κονδυλίων αποζημιώσεων, ώστε να συνδυαστούν οι επιχειρησιακές ανάγκες της Εθνικής Φρουράς με την προστασία των δικαιωμάτων των ιδιοκτητών. Η Επιτροπή ζήτησε από το ΥΠΑΜ και την Πολεοδομία να υποβάλουν πλήρες αρχείο τεμαχίων και στοιχεία αποζημιώσεων προκειμένου να προχωρήσει σε ολοκληρωμένη εισήγηση και ενδεχόμενη νομοθετική παρέμβαση.
Σημαντικό ωστόσο, είναι αυτές οι εργασίες να προχωρήσουν σύντομα, με την παρούσα σύνθεση της Επιτροπής Άμυνας, η οποία αναμένεται να αλλάξει σχεδόν εξ ολοκλήρου τον ερχόμενο Μάϊο, αφού ολοκληρώνεται η θητεία πολλών βουλευτών. Σε διαφορετική περίπτωση, η υπόθεση θα πάρει ακόμη περισσότερο χρόνο για να ρυθμιστεί, αφού οι νέοι Βουλευτές της Επιτροπής, θα χρειαστούν τον απαραίτητο χρόνο για την πλήρη ενημέρωση και εξοικείωση τους με το θέμα.
