Ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ενέργειας, Κυριάκος Χατζηγιάννης, με πολλές από τις δηλώσεις που κάνει για τα θέματα ηλεκτρισμού έχει καταφέρει να πείσει πολύ κόσμο, ακόμα και εντός Δημοκρατικού Συναγερμού, πως δεν βασίζεται σε αξιόπιστη ανάλυση και αντίληψη όσων συμβαίνουν στο ενεργειακό πεδίο της Κύπρου.
Η στήλη ισχυρίζεται πως, αντιθέτως, ο κ. Χατζηγιάννης δεν στερείται αποθεμάτων πολιτικού θράσους. Αναπαράγει και δημοσιοποιεί ισχυρισμούς και αξιώσεις οργανωμένων ιδιωτών μεγαλοπαραγωγών και προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας, ακόμα και όταν αυτοί κρύβονται πίσω από τον ίδιο, αρνούμενοι να μιλήσουν και να επιχειρηματολογήσουν επώνυμα, αρκούμενοι -κάποιοι- σε ανυπόγραφα δημοσιεύματα σε ΜΜΕ. Αποκρύβοντας ότι έχουν άμεση εμπλοκή σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ενέργεια και στα φωτοβολταϊκά. Και εκπροσωπούνται στον Σύνδεσμο Αγοράς Ηλεκτρισμού, ο οποίος νομίμως και απολύτως θεμιτά προάγει τα συμφέροντα του ιδιωτικού τομέα της ενέργειας, ανεξαρτήτως αν αυτά συμπίπτουν ή όχι με τα συμφέροντα των οικιακών καταναλωτών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Της συντριπτικής πλειοψηφίας, δηλαδή.
Παλαιότερα μάς έλεγαν πως η ΑΗΚ δεν πρέπει να «ανακατωθεί» με τα φωτοβολταϊκά. Διότι έχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά και πρέπει να δοθεί χώρος στον ιδιωτικό τομέα να επενδύσει και να την ανταγωνιστεί. Το έχαψε πρώτη απ’ όλους η ΡΑΕΚ, ακολούθως η τότε Κυβέρνηση, η Βουλή κατά πλειοψηφία και μετά οι περισσότεροι από εμάς.
Κάποια στιγμή αντιληφθήκαμε πως ο ιδιωτικός τομέας της ενέργειας δεν ανταγωνιζόταν την ΑΗΚ. Δεν είχε κανένα απολύτως λόγο να το κάνει. Διότι η ΑΗΚ αφέθηκε χωρίς φθηνό ρεύμα από ΑΠΕ αλλά και χωρίς φυσικό αέριο. Και πωλούσε πανάκριβα την κιλοβατώρα. Ε γιατί να την πωλούν φθηνή οι ιδιώτες; Την πωλούσαν και την πωλούν επίσης πανάκριβα, αλλά λιγουλάκι πιο φθηνά από την κιλοβατώρα της ΑΗΚ. Και κερδίζει η ΑΗΚ 2-3-4% -όταν της τα δίνουν- και οι ιδιώτες πολλαπλάσια.
Όταν κράτος και Βουλή -και κοινή γνώμη- αντιλήφθηκαν πως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορούν -και δεν θα μπορούν για πολλά χρόνια ακόμα, το κατάλαβε ακόμα και η ΕΕ- να αντικαταστήσουν την ασφάλεια και την επάρκεια 24/7 που μπορεί να προσφέρει στο σύστημα ηλεκτρισμού η παραγωγή από πετρέλαιο ή ακόμα καλύτερα από φυσικό αέριο (ή από πυρηνική ενέργεια σε άλλες χώρες), έζωσαν μαύρα φίδια κάποιους στον ιδιωτικό τομέα. Διότι, σου λέει, αν συνειδητοποιήσει το κράτος ότι ΟΦΕΙΛΕΙ να διασφαλίσει πλήρη κάλυψη με συμβατικά καύσιμα κατά την πιο ψηλή αιχμή της ζήτησης ηλεκτρισμού, οποτεδήποτε και αν παρουσιαστεί, καταρρέει το παραμύθι της πράσινης αδιάλειπτης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Όχι ακόμα, τουλάχιστο.
Όταν όλα αυτά βγήκαν στο φως του ήλιου και όταν κλείδωσε -ας πούμε- η λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας από 1η Οκτωβρίου 2025, κάποια σαϊνια του ιδιωτικού τομέα θυμήθηκαν την αποθήκευση. Θα μπορούσαν να τη θυμηθούν -και να επενδύσουν σε αυτήν- χρόνια νωρίτερα, όταν έγινε αντιληπτό πως το κυπριακό ηλεκτρικό σύστημα δεν μπορούσε να απορροφήσει όλο τον ηλεκτρισμό από φωτοβολταϊκά, την ώρα που παράγεται. Διότι είμαστε και λίγο-πολύ θα παραμείνουμε χώρα που χρειάζεται ισχύ 500-600 μεγαβάτ σε πολλούς μήνες του χρόνου (και με μεγάλες αυξομειώσεις εντός της ημέρας, μάλιστα) και κάποιους άλλους μήνες 1200 και 1300 μεγαβάτ. Ακόμα και σε ώρες που δεν λειτουργούν τα φωτοβολταϊκά.
Θυμήθηκαν λοιπόν την αποθήκευση, διότι υπό συνθήκες ανταγωνιστικής αγοράς (όπως την προβλέπει το target model της ΕΕ), θα μπορούν να αποθηκεύουν φθηνότατο ηλεκτρισμό πρωινά, μεσημέρια και απογεύματα και να τον πωλούν στο ηλεκτρικό σύστημα τα βράδια ή όποτε παρίσταται ανάγκη, στο ύψος του κόστους της πανάκριβης παραγωγής ρεύματος από την ΑΗΚ, ιδιαίτερα σε ώρες αιχμής ή σοβαρής ανάγκης, ώρες που δεν παράγουν τα φωτοβολταϊκά. Δηλαδή, θα γλιτώσουν περικοπές ρεύματος από φωτοβολταϊκά (διαφυγόντα έσοδα – κέρδη) και παράλληλα θα αποκτήσουν και το δικαίωμα να πωλούν το αποθηκευμένο με μεγάλο ποσοστό κέρδους -στην επιβαρυμένη τιμή της ΑΗΚ στις ώρες αιχμής- κάποια άλλη στιγμή της ημέρας.
Ακόμα και νήπια καταλαβαίνουν ότι αυτή θα είναι η νέα μηχανή κοπής υπερκέρδους. Δεν την αξιοποίησαν τόσο καιρό αυτή τη μηχανή, περιμένοντας την ανταγωνιστική αγορά του target model και κάτι άλλο: Την κρατική επιχορήγηση!
Ευτυχώς, η Κυβέρνηση τούς την αρνήθηκε. Είναι μια από τις σημαντικές αποφάσεις αυτής της Κυβέρνησης, κατά την στήλη.
Και εκεί που κωλυσιεργούσαν και αρνούνταν να επενδύσουν σε μπαταρίες, τώρα βγαίνουν με ανυπόγραφα άρθρα και με τον κ. Χατζηγιάννη (ο μόνος που τα λέει με το όνομά του, να πούμε την αλήθεια) και ζητούν και τα ρέστα που δεν έχουμε αποθήκευση. Και αντί να χειροκροτήσουν που επιτέλους η Κυβέρνηση ζήτησε και πήρε την παρέκκλιση από την Κομισιόν για να κάνει -ως οφείλει έναντι των πολιτών της- δική της αποθήκευση για ώρα ανάγκης (ευστάθεια – εξισορρόπηση – αποτροπή μπλακ άουτ), συντονίζουν δυνάμεις και αποδίδονται σε ανελέητο αγώνα εναντίον της Κυβέρνησης και του Υπουργού Ενέργειας για να παρεμποδίσουν την κρατική αποθήκευση στο δίκτυο, μέσω του ανεξάρτητου Διαχειριστή Μεταφοράς.
Και γράφουν ανώνυμα ή αξιοποιούν δηλώσεις του κ. Χατζηγιάννη, για να μας πουν ότι «είναι αδιανόητο να υπάρχουν αιτήσεις για ικανότητα αποθήκευσης πέραν των 700MWh και να μην δίνουν (σ.Φ. οι κρατικοί φορείς) τους όρους σύνδεσης επειδή δεν είναι σύμφωνο το προσωπικό της ΑΗΚ».
Το είπε μερικές φορές ο κ. Χατζηγιάννης. Το είπαν και άλλοι, ανώνυμα. Υπάρχουν, τάχα, ώριμα έργα αποθήκευσης από τον ιδιωτικό τομέα αλλά το κράτος δεν δίνει όρους σύνδεσης. Τα καθυστερεί.
Κύριε Χατζηγιάννη, κατονομάστε τα ώριμα έργα αποθήκευσης που έχετε υπόψη και η στήλη δεσμεύεται να ζητήσει επίσημη ενημέρωση για το κάθε ένα από αυτά και να συστρατευτεί στον αγώνα για να αδειοδοτηθούν το ταχύτερο από τις αρμόδιες υπηρεσίες, να χρηματοδοτηθούν, να κατασκευαστούν, να πάρουν (τελικούς) όρους σύνδεσης και να λειτουργήσουν με το καλό. Και μακάρι να είναι σε θέση να διαθέτουν το ρεύμα τους στο σύστημα σε τιμή χαμηλότερη από την τιμή που θα το προσφέρει για την εξισορρόπηση η κρατική αποθήκευση του Διαχειριστή Μεταφοράς. Και θα την προτιμούμε!
Πείτε μας, όμως, κ. Χατζηγιάννη σε ποια ώριμα έργα αναφέρεστε. Σε ποιες αιτήσεις -ποιων- αναφέρεστε; Και πώς εννοείτε την ωριμότητα; Για να μπορέσουμε να ζητήσουμε λεπτομερή ενημέρωση και διευκρινίσεις από τους κρατικούς φορείς.
Μέχρι να μας απαντήσετε – ενημερώσετε, παραθέτουμε κάποια επίσημα στοιχεία που ζητήσαμε και λάβαμε από τους αρμοδίους. Αν διαφωνείτε, να μας το πείτε.
- Η ΡΑΕΚ παραχώρησε εδώ και 2-3 χρόνια 36 άδειες για αυτόνομους σταθμούς μπαταριών (standalone – χωρίς ύπαρξη ιδιόκτητου φωτοβολταϊκού πάρκου) για αποθήκευση με δυνατότητα παραγωγής 2,500 MWh (μεγαβατώρων). Για υβριδικά συστήματα αποθήκευσης (δηλαδή μπαταρίες που θα εξυπηρετούν ιδιόκτητα φωτοβολταϊκά ή αιολικά πάρκα), δόθηκαν 395 άδειες, για 2,100 MWh.
- Σε αντίθεση με όσα λέει ο κ. Χατζηγιάννης και όσα γράφονται ανωνύμως σε προβεβλημένα κείμενα, ο ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου έχει εκδώσει προκαταρκτικούς όρους σύνδεσης σε οκτώ εταιρείες που υπέβαλαν αίτηση για αποθήκευση 570 MWh. Για να προχωρήσουν αυτές οι αιτήσεις, πρέπει οι αιτητές να επιστρέψουν στον Διαχειριστή με έγγραφα, μελέτες, άδειες κλπ. Δεν το έπραξαν μέχρι στιγμής. Αν έχει άλλη ενημέρωση ο κ. Χατζηγιάννης, να τη μοιραστεί με την κοινή γνώμη.
- Εκκρεμούν άλλες περίπου 20 αιτήσεις για πολύ μικρότερα αποθηκευτικά συστήματα, για συνολική παραγωγή 1,485 MWh, που εστάλησαν από τον ΔΣΜΚ στον Διαχειριστή Διανομής (ΑΗΚ) για εξέταση.
- Αν κάναμε σωστά τις προσθέσεις, δόθηκαν από τη ΡΑΕΚ άδειες αποθήκευσης για 4,600 μεγαβατώρες και υποβλήθηκαν αιτήσεις στους Διαχειριστές για 2,000 μεγαβατώρες. Και εννοείται, ούτε πλήρεις είναι, ούτε ώριμες επενδύσεις αφορούν, στην πλειοψηφία τους.
Καλή επιτυχία σε όλους τους αιτητές. Αλλά ο τόπος επείγεται για πρόσθετη ηλεκτρική ενέργεια, ει δυνατό από τον προσεχή χειμώνα. Μοιάζει ανέφικτο. Αν μπορεί ο στόχος να επιτευχθεί έστω το καλοκαίρι του ’26, μέσω της κρατικής αποθήκευσης που προωθεί ο Διαχειριστής Μεταφοράς, το καλό που του θέλουμε είναι να τα καταφέρει εγκαίρως, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις ιδιωτικών συμφερόντων.
