«Οι ιερείς που είναι “αποστειρωμένοι”, εκείνοι “από το εργαστήριο”, όλοι καθαροί και τακτοποιημένοι, δεν βοηθούν την Εκκλησία». Με αυτά τα λόγια, ο Πάπας Φραγκίσκος δεν περιέγραψε απλώς μια εκκλησιαστική φιλοσοφία – περιέγραψε τον εαυτό του. Από τη φτωχογειτονιά του Μπουένος Άιρες έως τον Θρόνο του Αγίου Πέτρου, ο πρώτος Ποντίφικας από την Αμερικανική Ήπειρο επέλεξε έναν δρόμο ταπεινότητας, δράσης και ρήξης με κατεστημένες αντιλήψεις.
Ο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο γεννήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 1936 στην Αργεντινή, παιδί Ιταλών μεταναστών. Από νεαρή ηλικία διακρίθηκε για την ευφυΐα του. Στα 12 του είχε πει στην παιδική του φίλη Αμαλία πως αν δεν μπορούσε να την παντρευτεί, θα γινόταν ιερέας – και έγινε. Η ζωή του δεν ξεκίνησε από εκκλησιαστικά σαλόνια: εργάστηκε ως πορτιέρης, καθαριστής και τεχνικός τροφίμων. Στα 21 του, μια σοβαρή ασθένεια τον ανάγκασε να υποβληθεί σε αφαίρεση μέρους του ενός πνεύμονα – μια επιπλοκή που θα τον ακολουθούσε έως το τέλος της ζωής του.
Το 1958 εντάχθηκε στο Τάγμα των Ιησουιτών. Στις 13 Δεκεμβρίου 1969 χειροτονήθηκε ιερέας και το 1998 ανέλαβε Αρχιεπίσκοπος Μπουένος Άιρες. Έζησε σε διαμέρισμα, μετακινούνταν με λεωφορείο, και φημίστηκε για τη φωνή του κατά της διαφθοράς την περίοδο της κρίσης του 2001.
Το 2013, έγινε ο πρώτος Πάπας Ιησουίτης και ο πρώτος από την Αμερική. Επέλεξε το όνομα «Φραγκίσκος», προς τιμήν του Αγίου της Ασίζης, και αρνήθηκε τις πολυτελείς κατοικίες του Βατικανού, διαμένοντας στον ξενώνα Santa Marta.
Από την πρώτη του δημόσια εμφάνιση, έδειξε ότι η παπική θητεία του δεν θα είναι συμβατική. Έπλυνε τα πόδια νεαρών κρατουμένων, ανάμεσά τους και μουσουλμάνων. Το 2013 δήλωσε για τους ομοφυλόφιλους ιερείς: «Ποιος είμαι εγώ να κρίνω;». Το 2023 επέτρεψε την ευλογία ομόφυλων ζευγαριών. «Σκανδαλίζονται αν ευλογήσω έναν ομοφυλόφιλο, αλλά όχι έναν επιχειρηματία που εκμεταλλεύεται εργαζομένους», είπε.
Στο εξωτερικό μέτωπο, υποστήριξε έμπρακτα τους μετανάστες, επισκέφθηκε τη Λαμπεντούζα, και το 2015 δημοσίευσε την εγκύκλιο Laudato si’ για το περιβάλλον. Ενίσχυσε τον διαθρησκειακό διάλογο, συμμετείχε σε συναντήσεις με τον Μεγάλο Ιμάμη του Αλ-Αζχάρ και συνέχισε την προσέγγιση με τον Ιουδαϊσμό, χαρακτηρίζοντας τον αντισημιτισμό «αμαρτία κατά του Θεού».
Στο εσωτερικό της Καθολικής Εκκλησίας, ήρθε αντιμέτωπος με σκληρές προκλήσεις. Η Amoris Laetitia (2016) πυροδότησε αντιδράσεις για την αποδοχή διαζευγμένων καθολικών. Επιχείρησε εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις στη διοίκηση του Βατικανού, δίνοντας έμφαση στη διαφάνεια. Αντιμετώπισε με σοβαρότητα το σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης, ζητώντας δημόσια συγγνώμη και ανοίγοντας τη συζήτηση σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το 2019 άλλαξε το όνομα των Μυστικών Αρχείων σε Αποστολικά Αρχεία και επέτρεψε την έρευνα για τον ρόλο του Πάπα Πίου ΙΒ’ κατά το Ολοκαύτωμα. Με αυτό τον τρόπο, ενθάρρυνε τη γνώση και την ιστορική αλήθεια, όχι μόνο την παράδοση.
Η σύγκρουσή του με τον Ντόναλντ Τραμπ ήταν σφοδρή, ειδικά γύρω από το μεταναστευτικό. «Όποιος χτίζει τείχη αντί για γέφυρες, δεν είναι Χριστιανός», είχε δηλώσει.
Ο Πάπας Φραγκίσκος έφυγε από τη ζωή στα 88 του χρόνια, έχοντας δώσει νέα πνοή στο παπικό αξίωμα και ενσαρκώνοντας ένα διαφορετικό είδος ηγεσίας: αυτό της κατανόησης, της ταπεινότητας και της πράξης.
Όχι, δεν ήταν ένας «αποστειρωμένος» ιερέας που έκανε απλώς τον σταυρό του. Ήταν ένας επαναστάτης με ράσα, που μίλησε στην εποχή του και δεν φοβήθηκε να συγκρουστεί μαζί της.
in.gr / Newsweek, The Jewish Chronicles, Vatican News, Jesuits East
