Του Andy J. Semotiuk
Στις 14 Ιουλίου, με μια ανακοίνωση που αιφνιδίασε συμμάχους και μη, ο Ντόναλντ Τραμπ έστειλε το πιο έντονο μήνυμά του προς τον Βλαντίμιρ Πούτιν για τον πόλεμό του στην Ουκρανία. Ο Αμερικανός πρόεδρος έδωσε προθεσμία 50 ημερών στον Ρώσο ηγέτη: ή θα ξεκινήσει ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις ή θα επιβληθούν δασμοί 100% σε όλες τις ρωσικές εξαγωγές, σε συνδυασμό με κυρώσεις σε βάρος τρίτων κρατών που συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο. Ανακοίνωσε επίσης την πώληση πυραυλικών συστημάτων Patriot σε συμμάχους του ΝΑΤΟ -αν και όχι απευθείας στην Ουκρανία- και επανέλαβε την αντίθεσή του στην ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, στην αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων και στην επίκληση του “Μνημονίου της Βουδαπέστης”.
Αν και τα βήματα αυτά δεν ισοδυναμούν με πλήρη μεταστροφή, σηματοδοτούν μια σημαντική αλλαγή: για πρώτη φορά, ο Τραμπ φαίνεται να αναγνωρίζει πως ο Πούτιν απειλεί όχι μόνο την Ευρώπη, αλλά την παγκόσμια ειρήνη και εντέλει την ίδια την αμερικανική ηγεσία.
Ένα διστακτικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση
Αυτή η νέα στάση πρέπει να αναγνωριστεί. Υιοθετεί τη ρεαλιστική προσέγγιση ότι η επιθετικότητα της Μόσχας κατά της Ουκρανίας δεν μπορεί να αγνοηθεί. Αν πρόκειται όντως για μια νέα αμερικανική προσέγγιση στα όσα συμβαίνουν στον κόσμο, τότε οι ΗΠΑ θα πρέπει να κάνουν κάτι περισσότερο από το να επιβάλλουν δασμούς ή να πωλούν όπλα. Θα πρέπει να επιδείξουν ηθική καθαρότητα, διαρκή δέσμευση και παγκόσμια ηγεσία. (σ.σ.: Για να είναι σαφές από ποια θέση μιλάω, έχω διατελέσει πρόεδρος του Ιδρύματος Καναδά-Ουκρανίας και ανώτερος σύμβουλος του Κέντρου για τη Δημοκρατία της Ανατολικής Ευρώπης στο Τορόντο).
Υπάρχει μια σειρά λόγων που υποδεικνύουν πως η βοήθεια προς την Ουκρανία όχι μόνο εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα, αλλά είναι αναγκαία για τη διατήρησή τους.
– Η Ουκρανία αποτελεί βάση για την παγκόσμια ασφάλεια. Όπως επισήμανε ο διακεκριμένος νομικός Victor Rud μιλώντας στο Forbes, “η ανεξαρτησία της Ουκρανίας είναι απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνο για την αμερικανική ασφάλεια, αλλά και για την παγκόσμια σταθερότητα”. Μια κυρίαρχη Ουκρανία περιορίζει τις “αυτοκρατορικές φιλοδοξίες” της Ρωσίας και προστατεύει την ανατολική πτέρυγα της Ευρώπης – τη μακροβιότερη συμμαχία των ΗΠΑ.
– Η Ουκρανία συνέβαλε στο να τερματιστεί ο Ψυχρός Πόλεμος. Με την απόσχισή της από την ΕΣΣΔ το 1991, η Ουκρανία επιτάχυνε καθοριστικά την πτώση του σοβιετικού κομμουνισμού, ανοίγοντας τον δρόμο για μια περίοδο τριών δεκαετιών υπό την παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ. Αυτή η νίκη θα απονοηματοδοτηθεί αν εγκαταλειφθεί ένα από τα κράτη που συνέδραμαν σε αυτή.
– Οι ΗΠΑ δεσμεύθηκαν. Το 1994, μέσω του “Μνημονίου της Βουδαπέστης”, η Ουκρανία παραιτήθηκε από το τρίτο μεγαλύτερο πυρηνικό οπλοστάσιο στον κόσμο με αντάλλαγμα τις εγγυήσεις ασφαλείας από τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία. Ο απόηχος από την ηθική και στρατηγική αυτή δέσμευση φτάνει έως σήμερα.
– Η Ουκρανία βρίσκεται σταθερά στο πλευρό της Δύσης. Ο περιορισμός της Ρωσίας δίνει τη δυνατότητα στις ΗΠΑ να επικεντρωθούν στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού και να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις από την Κίνα, με λιγότερους περισπασμούς στην Ευρώπη.
– Διακυβεύεται η αξιοπιστία των ΗΠΑ. Η Ουκρανία είναι ιδρυτικό μέλος του ΟΗΕ, η Ταϊβάν όχι. Αν οι ΗΠΑ δεν φανούν αξιόπιστες ως προς τη στήριξή τους στην Ουκρανία, πόσο αξιόπιστες μπορεί να είναι οι υποσχέσεις τους προς άλλα κράτη;
– Ελάχιστο κόστος, μέγιστη απόδοση. Σε αντίθεση με το Ιράκ ή το Αφγανιστάν, οι ΗΠΑ δεν έχουν αναπτύξει στρατεύματα στην Ουκρανία, ωστόσο ο στρατός της Ουκρανίας -που υποστηρίζεται από αμερικανικά όπλα- έχει αποδυναμώσει σημαντικά τις ρωσικές δυνάμεις. Λίγες δεσμεύσεις των ΗΠΑ στο εξωτερικό έχουν αποδώσει τέτοια στρατηγική αξία με τόσο χαμηλό κόστος σε ανθρώπινο δυναμικό.
– Η Ουκρανία είναι κοινωνός των δυτικών αξιών. Παρά την προπαγάνδα του Κρεμλίνου, η Ουκρανία έχει μακρά δημοκρατική παράδοση. Από τις κοζάκικες δημοκρατίες του 17ου αιώνα μέχρι την “Εξέγερση του Μαϊντάν” το 2014, η Ουκρανία έχει υποστηρίξει σταθερά την ελευθερία και τον πλουραλισμό.
– Χτύπημα στους υποκινητές της τρομοκρατίας. Η Ρωσία υποστηρίζει εδώ και καιρό καθεστώτα και κινήματα που αποσταθεροποιούν τη Δύση, μεταξύ αυτών τα δίκτυα τρομοκρατίας στη Μέση Ανατολή. Η αποδυνάμωση του ρωσικού στρατού συμβάλλει στην αποδυνάμωση και αυτών των διαύλων επιρροής.
– Η Ουκρανία αντιστέκεται στον ολοκληρωτικό πόλεμο και στη γενοκτονία. Οι Ρώσοι βομβαρδίζουν αδιακρίτως, αναγκάζουν σε εκτοπισμό πληθυσμούς αμάχων και διαπράττουν εγκλήματα πολέμου. Η αντίσταση της Ουκρανίας υπερασπίζεται την τάξη πραγμάτων όπως καθορίστηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σύμφωνα με την οποία δεν είναι αποδεκτός ο επιθετικός κατακτητικός πόλεμος.
– Αξιόπιστος εταίρος. Η Ουκρανία έχει σταθεί στο πλευρό των ΗΠΑ σε επιχειρήσεις από το Ιράκ μέχρι το Αφγανιστάν, διασώζοντας εκατοντάδες αμάχους κατά την εκκένωση της Καμπούλ. Έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη μέσω των πράξεών της.
– Η Ουκρανία είναι ένας παγκόσμιος εξαγωγέας σιτηρών. Μια διαταραχή στις εξαγωγές σιτηρών της Ουκρανίας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την επισιτιστική ασφάλεια εκατομμυρίων ανθρώπων, ιδίως στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή.
– Ο πυρηνικός κίνδυνος είναι υπαρκτός. Το εργοστάσιο της Ζαπορίζια, ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός της Ευρώπης, παραμένει υπό ρωσικό έλεγχο – μια επανάληψη του Τσέρνομπιλ θα είχε συνέπειες σε όλο τον κόσμο.
– Η Ιστορία μάς προειδοποιεί για το καθεστώς σιωπής. Το 1932-33, ο κόσμος δεν αντέδρασε κατά του Χολοντομόρ (“Ο Μεγάλος Λιμός της Ουκρανίας”). Δεν πρέπει να κάνουμε το ίδιο λάθος και να αγνοήσουμε τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
– Το ναυτικό δίκαιο κινδυνεύει. Οι διεκδικήσεις της Ρωσίας στη Μαύρη Θάλασσα απειλούν τις αρχές της ελεύθερης ναυσιπλοΐας από τις οποίες εξαρτώνται οι ΗΠΑ στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.
– Η τάξη που βασίζεται σε κανόνες ξεκινά από το Κίεβο. Η Ιστορία της Ουκρανίας απέναντι στον ολοκληρωτισμό προσδίδει στον σημερινό αγώνα του ισχυρή ηθική σημασία. Η αντίσταση των Ουκρανών υπερασπίζεται τις βασικές αρχές του διεθνούς δικαίου και των κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Οι παραλείψεις μιας στρατηγικής
Τα νέα μέτρα του Τραμπ είναι ένα βήμα προς τα εμπρός, δείχνουν ωστόσο τα όρια της πολιτικής του:
– Οι πύραυλοι Patriot θα πάνε στους συμμάχους του ΝΑΤΟ, όχι στην Ουκρανία, που θα συνεχίσει να δέχεται πυραυλικές επιθέσεις και πυρά από drones
– Δεν υπάρχει καμία δέσμευση για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ή άλλες δεσμευτικές αμυντικές εγγυήσεις.
– Δεν υπάρχει σχέδιο για την ανανέωση των στρατιωτικών δυνάμεων της Ουκρανίας στην πρώτη γραμμή του μετώπου.
– Η δήλωση των ΗΠΑ αποκλείει ρητά την ανάπτυξη στρατευμάτων ή την επίκληση προηγούμενων δεσμεύσεων ασφαλείας.
Αυτές οι παραλείψεις δημιουργούν κρίσιμα κενά. Μια στρατηγική ανάσχεσης που καθυστερεί την αποφασιστική υποστήριξη κινδυνεύει να παρατείνει τον πόλεμο και να ενθαρρύνει άλλα αυταρχικά καθεστώτα.
Ήρθε η ώρα οι ΗΠΑ να ηγηθούν
Ο νέος τόνος της ρητορικής Τραμπ για την Ουκρανία εκτιμάται, αλλά δεν μπορεί να βάλει τέλος στο ουκρανικό ζήτημα. Το διακύβευμα είναι πολύ υψηλό. Η Κίνα παρακολουθεί. Το ίδιο και το Ιράν. Οι σύμμαχοι της Αμερικής παρακολουθούν επίσης.
Η Ουκρανία έχει κερδίσει την υποστήριξη των ΗΠΑ όχι μόνο λόγω των κοινών ιδανικών, αλλά μέσω της δράσης, της θυσίας και των αντοχών της. Το κόστος της ειρήνης δεν πρέπει να οδηγήσει στην εγκατάλειψη εκείνων που στάθηκαν στο πλευρό των ΗΠΑ. Η κληρονομιά της Αμερικής βασίζεται στην αποφασιστικότητα, όχι στην υποχώρηση.
Αν οι ΗΠΑ θέλουν να παραμείνουν ηγετική δύναμη στον ελεύθερο κόσμο, ας είναι η νέα πολιτική του Τραμπ για τη Ρωσία η αρχή μιας ευρύτερης στρατηγικής – μιας στρατηγικής που εξισορροπεί δυνάμεις και παραμένει σταθερή όταν διακυβεύεται η ίδια η ελευθερία.
Forbes
