Ο Πλανήτης ‘Χ’ δεν είναι ακόμα «νεκρός», αλλά τα στοιχεία υπέρ της ύπαρξής του αποδυναμώνονται, δήλωσε στο ΚΥΠΕ ο Δρ. Δημήτρης Σταματέλλος, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λάνκασιρ, του Ηνωμένου Βασιλείου, σε σχέση με το ερώτημα κατά πόσον στο ηλιακό μας σύστημα υπάρχει ακόμη ένας πλανήτης, ο άγνωστος πλανήτης ‘Χ’.
Όπως είναι γνωστό, ήδη από την αρχαιότητα ο κόσμος γνώριζε την ύπαρξη των πέντε πλανητών που ήταν ορατοί με γυμνό μάτι — τον Ερμή, την Αφροδίτη, τον Άρη, τον Δία και τον Κρόνο. Δύο ακόμη, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας, προστέθηκαν στη λίστα των πλανητών πριν από περίπου 200 χρόνια χάρη στη χρήση τηλεσκοπίων. Αλλά το ερώτημα παραμένει: Υπάρχουν άραγε και άλλοι πλανήτες στο ηλιακό μας σύστημα;
Το ΚΥΠΕ συνομίλησε με τον κ. Σταματέλλο για το θέμα αυτό, με αφορμή και πρόσφατη ανακάλυψη που θέτει εν αμφιβόλω την υπόθεση ύπαρξης του Πλανήτη ‘Χ’.
Ο κ. Σταματέλλος εξήγησε ότι όσο πιο μακριά βρίσκεται ένας πλανήτης από τον Ήλιο, τόσο πιο δύσκολο είναι να παρατηρηθεί, ακόμα και με τα πιο ισχυρά τηλεσκόπια.
Οι μακρινοί πλανήτες δέχονται ελάχιστο ηλιακό φως, με αποτέλεσμα να είναι αμυδροί και δύσκολα ανιχνεύσιμοι, είπε.
Ο Πλούτωνας, ανέφερε, κάποτε θεωρούνταν ο ένατος πλανήτης, αλλά έχασε αυτό το καθεστώς επειδή δεν είναι αρκετά μεγάλος ώστε να καθαρίσει την τροχιά του από τα συντρίμμια-απομεινάρια του υλικού που γέννησε τους πλανήτες.
«Τέτοια σώματα του ηλιακού συστήματος αναφέρονται πλέον ως νάνοι πλανήτες. Ένας αυξανόμενος αριθμός από αυτούς έχει ανακαλυφθεί σε τροχιές μακρύτερα από την τροχιά του Ποσειδώνα, και είναι γνωστοί ως Μετα-Ποσειδώνια Αντικείμενα», πρόσθεσε.
Τα Μετα-Ποσειδώνια Αντικείμενα και ο Πλανήτης ‘Χ’
Ο κ. Σταματέλλος ανέφερε στο ΚΥΠΕ ότι είναι ενδιαφέρον ότι αρκετά από τα Μετα-Ποσειδώνια Αντικείμενα φαίνεται να συγκεντρώνονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή του ουρανού.
«Αυτό το ασυνήθιστο μοτίβο οδήγησε κάποιους επιστήμονες να υποθέσουν την ύπαρξη ενός άγνωστου πλανήτη, μερικές φορές μεγαλύτερου από τη Γη, με το ψευδώνυμο Πλανήτης Χ, του οποίου η βαρύτητα ίσως εξηγεί αυτή τη συγκέντρωση. Η ιδέα αυτή, που προτάθηκε το 2016, αναζωπύρωσε τον ενθουσιασμό στην πλανητική επιστημονική κοινότητα και τράβηξε μεγάλη προσοχή τόσο στον ακαδημαϊκό χώρο όσο και στα ΜΜΕ», σημείωσε.
Από τότε, είπε, οι αστρονόμοι αναζητούν τον Πλανήτη ‘Χ’, χωρίς όμως επιτυχία.
«Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα: η περιοχή του ουρανού που πρέπει να ερευνηθεί είναι τεράστια και ένας τέτοιος πλανήτης θα ήταν εξαιρετικά αμυδρός. Αν υπάρχει, ο Πλανήτης ‘Χ’ βρίσκεται εκατοντάδες φορές πιο μακριά από τον Ήλιο από ό,τι η Γη. Επιπλέον, η τροχιά του μπορεί να είναι κεκλιμένη ή ελλειπτική, κρύβοντάς τον σε περιοχές του ουρανού που δεν έχουν ακόμη πλήρως εξερευνηθεί. Οι μέχρι τώρα παρατηρησιακές έρευνες δεν έχουν αποφέρει καρπούς», τόνισε.
Πρόσφατη ανακάλυψη και αμφιβολίες για υπόθεση Πλανήτη ‘Χ’
Ωστόσο, είπε, η πρόσφατα η ανακάλυψη ενός νέου Μετα-Ποσειδώνιου Αντικειμένου, του 2017 OF201, έχει δημιουργήσει αμφιβολίες για την υπόθεση του Πλανήτη ‘Χ’.
«Το αντικείμενο αυτό βρίσκεται περίπου στην περιοχή όπου προβλέπεται να υπάρχει ο Πλανήτης ΄Χ΄. Αν ένας τόσο μεγάλος πλανήτης υπήρχε, θα αποσταθεροποιούσε την τροχιά του 2017 OF201, ίσως και να τον είχε εκτοπίσει από το Ηλιακό Σύστημα. Η παρουσία του λοιπόν υποδεικνύει ότι η παρατηρούμενη συγκέντρωση Μετα-Ποσειδώνιων Αντικειμένων ίσως δεν απαιτεί την ύπαρξη ενός άγνωστου πλανήτη», εξήγησε ο κ. Σταματέλλος στο ΚΥΠΕ.
Είπε ότι «ωστόσο, απαιτείται προσοχή. Η τροχιά του 2017 OF201 είναι προς το παρόν γνωστή μόνο κατά προσέγγιση, και χρειάζονται περισσότερες παρατηρήσεις για να επιβεβαιωθούν τα χαρακτηριστικά του. Επιπλέον, χρειάζεται να ανακαλυφθούν και άλλα Μετα-Ποσειδώνια Αντικείμενα ώστε να εξηγηθεί η παρατηρούμενη συγκέντρωση».
«Οι αβεβαιότητες των τροχιών είναι μεγάλες για τέτοια απομακρυσμένα αντικείμενα, καθώς οι αστρονόμοι μπορούν να παρατηρήσουν μόνο ένα μικρό μέρος των τροχιών τους, οι οποίες διαρκούν χιλιάδες χρόνια. Περισσότερες παρατηρήσεις με την πάροδο του χρόνου θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των ιδιοτήτων τους», ανέφερε.
Αυτό το νέο εύρημα, υπογράμμισε, δεν αποκλείει πλήρως την ύπαρξη του Πλανήτη ‘Χ΄.
Εξήγησε ότι είναι πιθανό η παρατηρούμενη συγκέντρωση Μετα-Ποσειδώνιων Αντικείμενων να έχει παρερμηνευτεί, ως αποτέλεσμα του μικρού αριθμού των παρατηρούμενων σωμάτων.
«Στατιστικές μεροληψίες στην ανάλυση παρατηρήσεων μπορεί μερικές φορές να δημιουργήσουν φαινομενικά μοτίβα που δεν αποδεικνύονται αληθινά, όταν γίνουν περισσότερες παρατηρήσεις. Καθώς συνεχίζουμε να ανακαλύπτουμε περισσότερα Μετα-Ποσειδώνια Αντικείμενα μέσω νέων ερευνών, όπως αυτή που θα διεξαχθεί από το επερχόμενο Αστεροσκοπείο Vera Rubin στη Χιλή, θα αποκτήσουμε μια πιο καθαρή εικόνα», επισήμανε.
Αναφέρθηκε και στην «Έρευνα Κληρονομιάς Χώρου και Χρόνου» (LSST) του Αστεροσκοπείου Vera Rubin λέγοντας ότι αναμένεται να φέρει επανάσταση στην κατανόηση των εξωτερικών περιοχών του ηλιακού συστήματος, εντοπίζοντας χιλιάδες νέα Μετα-Ποσειδώνια Αντικείμενα.
«Αν ανακαλυφθούν μερικά ακόμη σώματα παρόμοια με το 2017 OF201, τότε η θεωρία του Πλανήτη ‘Χ’ θα δεχτεί ένα ισχυρό πλήγμα. Αν όμως βρεθούν νέα σώματα που να υποστηρίζουν την αρχική συγκέντρωση, τότε το ενδιαφέρον για τον Πλανήτη ‘Χ’ ίσως αναζωπυρωθεί», εξήγησε.
Για τον κ. Σταματέλλο, «ο Πλανήτης ‘Χ’ δεν είναι ακόμα “νεκρός”, αλλά τα στοιχεία υπέρ της ύπαρξής του αποδυναμώνονται. Όπως σε πολλούς τομείς της επιστήμης, η απάντηση ίσως να μην προκύψει από μία και μόνο ανακάλυψη, αλλά από τη σταδιακή συσσώρευση δεδομένων και την προσεκτική τους ερμηνεία. Μέχρι τότε, η αναζήτηση συνεχίζεται».
Καταλήγοντας, υπενθύμισε ότι «πριν λίγα χρόνια είχα προβλέψει ότι αν υπήρχε ο Πλανήτης ‘Χ’, θα είχε ανακαλυφθεί εντός δύο χρόνων. Η πρόσφατη αρνητική ανακάλυψη επιβεβαιώνει την πρόβλεψή μου. Δεν θέλω πραγματικά να κλείσω την πόρτα σε έναν νέο πλανήτη, αλλά ίσως έχει έρθει η ώρα να τον ξεχάσουμε».
ΚΥΠΕ
