Σε ηλικία 84 ετών έφυγε από τη ζωή στις 21 Νοεμβρίου, στη Βρετανία όπου ζούσε, ο Κύπριος αρχιτέκτων-πολεοδόμος, λογοτέχνης και άνθρωπος των Γραμμάτων, Ρόης Παπαγγέλου, αφήνοντας πολυσχιδές και αξιόλογο έργο.
Γιος του σημαντικού Κύπριου συγγραφέα Γιάννη Παπαγγέλου (γνωστού με το φιλολογικό ψευδώνυμο Γιάννης Λεύκης, 1899-1991) και της Στέλλας Αργύρη, και αδελφός του διεθνώς αναγνωρισμένου πανεπιστημιακού μαθηματικού Φρέδου Παπαγγέλου (1939), ο εκλιπών γεννήθηκε στις 9 Οκτωβρίου του 1941 στη Λεμεσό, όπου και τελείωσε ως αριστούχος το περίφημο Λανίτειο Γυμνάσιο (1958).
Ακολούθως, εισήχθη στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, στην οποία φοίτησε επί πενταετία (1958-1963), ενώ, κατά τα ίδια χρόνια, παρακολούθησε δι’ αλληλογραφίας μαθήματα σχεδίου και ζωγραφικής στη Σχολή ABC, λαμβάνοντας σχετικό δίπλωμα (το 1962).
Τέσσερα χρόνια μετά την περάτωση των προπτυχιακών σπουδών του, μετέβη στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου σπούδασε Πολεοδομία (στο Πολυτεχνείο του Κεντρικού Λονδίνου, 1969-1972). Ανήσυχος όπως ήταν, δεν σταμάτησε εκεί: παρακολούθησε μαθήματα διοίκησης και διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού αρχικά στο Κολλέγιο Hawkwood (1976) και εν συνεχεία στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ (1980) και στο Ίδρυμα Chusid Lander (1986).
Παράλληλα, ξεκίνησε και τη λαμπρή επαγγελματική σταδιοδρομία του, εργαζόμενος σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και κρατικούς οργανισμούς στην Ελλάδα (Τεχνικό Γραφείο Μελετόπουλου και Πολεοδομικό Γραφείο Πειραιά, 1964-1967), στην Αγγλία (Συμβούλιο Μείζονος Λονδίνου [GLC], 1967-1972), στις ΗΠΑ (Οργανισμό Λιμένων και Αεροδρομίων Νέας Υόρκης [PONYA], 1972-1973) και ξανά στη Βρετανία (στον προμνημονευθέντα φορέα, 1973-1989), υπηρετώντας, διαδοχικά, στο Τμήμα Ειδικών Αρχιτεκτονικών Κατασκευών και στο Τμήμα Συγκοινωνιακών και Περιβαλλοντικών Έργων και φτάνοντας στην εξαιρετικά τιμητική θέση του διευθύνοντος της Πολεοδομικής και Περιβαλλοντικής Ανάπτυξης του βορειοδυτικού Τομέα της αγγλικής πρωτεύουσας (κατά το διάστημα 1980-1986), πριν μεταταχθεί στο Διάδοχο Σώμα Λονδίνου (LRB) – θέση, από την οποία παραιτήθηκε το 1989.
Ήδη, με τη λήψη το βασικού τίτλου σπουδών του ενεγράφη ως μέλος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (1964), ενώ αργότερα κατέστη εταίρος του Βρετανικού Ινστιτούτου Πολεοδομίας (MRTPI, 1971) και διπλωματούχος του Βασιλικού Ινστιτούτου Βρετανών Αρχιτεκτόνων (RIBA, 1974 – κατόπιν ειδικών εξετάσεων). Από τις 17 Νοεμβρίου του 1989 έως το τέλος του βίου του έζησε στην Αθήνα, αφιερώνοντας τον χρόνο του πρωτίστως στη μελέτη και στη συγγραφή.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου Γιώργο Β. Ανδρειωμένο, αξιοσημείωτη είναι η συνεισφορά του Ρόη Παπαγγέλου στα σύγχρονα ελληνικά Γράμματα, δημοσιεύοντας πλήθος βιβλίων ή επιμέρους συμβολών σε ποικίλα έντυπα που καλύπτουν ένα μεγάλο θεματικό εύρος.
Πιο συγκεκριμένα, ο εκλιπών έγραψε 33 ποιητικές συλλογές και δύο μυθιστορήματα, συνέθεσε επτά θεατρικά έργα, τύπωσε δέκα βιβλία με μεταφράσεις κορυφαίων εκπροσώπων της παγκόσμιας λογοτεχνίας, συνέταξε δύο πολύτιμα λεξικά και μας έδωσε μεγάλο αριθμό δοκιμίων και συνοπτικότερων άρθρων για μεγαλύτερα ή μικρότερα ζητήματα λογοτεχνικού, μεταφραστικού, λεξικογραφικού, φιλολογικού, γλωσσικού, φιλοσοφικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος.
Διατέλεσε επισκέπτης καθηγητής της λογοτεχνικής μετάφρασης από τα αγγλικά στα ελληνικά (και αντίστροφα) στο Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου (1998-2000), ενώ, για την προσφορά του στα ελληνικά και κυπριακά γράμματα, του απονεμήθηκε το Βραβείο «Πνευματικής Δημιουργίας» από την Ελληνική Εταιρεία Χριστιανικών Γραμμάτων (2001) και έλαβε ειδική χορηγία από το Υπουργείο Παιδείας της Κύπρου (2008).
Συμμετείχε, μεταξύ άλλων, με ανακοίνωση στο 9ο Φεστιβάλ Ευρωπαϊκής Ποίησης (Λουβαίν Βελγίου, 1989), στο 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο της Ελληνικής Φιλοσοφικής Εταιρείας (Αθήνα, 18-20 Μαΐου 1994) και στο διεθνές συνέδριο «Μετάφραση – Θεωρία και Πράξη» (Πάτρα, 6-8 Δεκεμβρίου 1996). Την ίδια στιγμή, είχε τη χαρά να δει ποικίλα γραπτά του (και ιδίως ποιήματά του) να τυπώνονται ή να ανθολογούνται σε έντυπα και συλλογικούς τόμους της ημεδαπής, αλλά και της αλλοδαπής, και να σχολιάζονται ή να μεταφράζονται σε διάφορες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά, φλαμανδικά) και χώρες του εξωτερικού (ΗΠΑ, Καναδά, Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ινδία και Αργεντινή).
Στίχοι του μελοποιήθηκαν από τον αρχιμουσικό και συνθέτη Χρήστο Πήττα και παρουσιάστηκαν σε συναυλίες στην Ελλάδα και στην Κύπρο. Τέλος, το ποιητικό, μεταφραστικό, λεξικογραφικό και άλλο έργο του έχει κριθεί ευνοϊκά από πλειάδα λογοτεχνών, ερευνητών και δοκιμιογράφων, τόσο σε συναφείς δημοσιεύσεις τους όσο και σε επιστολές που έχουν αποσταλεί στον εκλιπόντα, έχει μελετηθεί σε μεταπτυχιακές εργασίες και θα συζητηθεί διεξοδικά στο πλαίσιο διδακτορικής διατριβής που εκπονείται γι’ αυτό.
«Τα ποιήματα (και δευτερευόντως τα θεατρικά) του Παπαγγέλου διακρίνονται, ως επί το πλείστον, για τη λεπτότητα στην έκφραση, την απεικονιστική τους δύναμη, τη μουσικότητα πολλών στίχων τους, τον ανήσυχο στοχασμό που βρίσκεται στο υπόστρωμά τους, τη δημιουργική χρήση των συμβόλων σε αρκετά από αυτά και την υπαινικτικότητά τους, ενώ έντονα βιωματική είναι η γραφή των μυθιστορημάτων του» σημειώνει ο Γ. Ανδρειωμένος.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η διαρκής πάλη για την πιστή όσο και γλαφυρή απόδοση της γλώσσας του πρωτοτύπου στην ελληνική, είναι ευδιάκριτη στις μεταφράσεις σπουδαίων ξένων ποιητών και έργων-σταθμών στην παγκόσμια λογοτεχνία, τις οποίες αποπειράθηκε ο εκλιπών: τα Ύψη του Μάτσου Πίτσου (του Νερούδα), το Θαλάσσιο Κοιμητήρι (του Βαλερύ), ο Βασιλιάς του Χάρλεμ (του Λόρκα) το πανόραμα από τα Κάντος (του Πάουντ), το Μεθυσμένο Μπάρκο (κατ’ άλλους, Καράβι) (του Ρεμπώ), μέρος από τα Άνθη του Κακού (του Μπωντλαίρ), η Χέρσα Γη (ή, κατά το σεφερικό, Έρημη Χώρα) και άλλα ποιήματα (του Έλιοτ), καθώς και επιμέρους συνθέσεις των Γέητς, Λώουελ, Ουίτμαν, Φροστ, Λάρκιν, Λήβι κ.ά., μαζί με τα σχόλια που συνοδεύουν τις οικείες αποδόσεις, καταδεικνύουν την έμφαση στη λεπτομέρεια που δίνει ο μεταφραστής και τη διαρκή αγωνία του να μεταφέρει όχι μόνο την ουσία, αλλά και τον ρυθμό του πρωτοτύπου· σε κάποιες, μάλιστα, περιπτώσεις, τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά – όπως, λ.χ., συμβαίνει με την απόδοση, από τον Παπαγγέλου, του εκπληκτικού ποιήματος του Ρόμπερτ Φροστ, «Φωτιά και Παγετός» («Fire and Ice», 1920 / 1923).
Το ίδιο λεπτολόγος εμφανίζεται και στα αναλυτικότερα δοκίμιά του ή στα πολυάριθμα συντομότερα άρθρα του, όπου με ευαισθησία και κριτικό στοχασμό συζητά πλήθος ζητημάτων· μπορεί να μη συμφωνεί πάντα κανείς με τις απόψεις που διατυπώνει, αλλά πρέπει να του αναγνωριστεί η φιλέρευνη διάθεση, η ανήσυχη σκέψη και η τολμηρή έκφραση των θέσεών του. Τέλος, σημαντικές, από πολλές απόψεις, είναι οι δύο λεξικογραφικές συμβολές του Παπαγγέλου – τόσο αυτής που αναφέρεται στη συστηματική καταγραφή της κυπριακής διαλέκτου, όσο και εκείνης που σχετίζεται με τη γλώσσα των καραβιών, εργασίες που διακρίνονται για τη συστηματικότητά τους και τον ρηξικέλευθο τρόπο παρουσίασης του υλικού τους.
«Ο Ρόης Παπαγγέλου άφησε ένα ιδιαίτερο και ξεχωριστό αποτύπωμα στα σύγχρονα ελληνικά γράμματα. Καταξιωμένος στον επιστημονικό και επαγγελματικό στίβο, ευαίσθητος δημιουργός, ανήσυχος μεταφραστής, τολμηρός στοχαστής, συστηματικός καταγραφέας και μαχητικός συζητητής, θα λείψει από τους οικείους του, τους φίλους του, αλλά και τους αναγνώστες του. Πέρα από τη διακριτή πνευματική παρακαταθήκη του, αφήνει ένα πλούσιο (όσο και αρκετά οργανωμένο) προσωπικό αρχείο, με προσωπικές σημειώσεις και εκτεταμένη αλληλογραφία· ευχής έργον θα ήταν, όλο αυτό το υλικό να καταλήξει στον κατάλληλο φορέα, που θα το διαφυλάξει, θα το καταγράψει και θα το θέσει στη διάθεση κάθε φιλαναγνώστη και ερευνητή των νεοελληνικών γραμμάτων» σημειώνει συμπερασματικά ο Γιώργος Β. Ανδρειωμένος.
