Οι στατιστικές υπηρεσίες πρέπει να είναι ανεξάρτητες, γιατί μόνο τότε μπορούν να αποτελέσουν τον αμερόληπτο έλεγχο της πραγματικότητας που απαιτείται για την υπεύθυνη λήψη αποφάσεων. Το ιστολόγιο της ΕΚΤ ανατρέχει στα λάθη του παρελθόντος και σε όσα έχει μάθει η Ευρώπη από αυτά. Η αρθρογράφος Κλαούντια Μαν αναφέρει χαρακτηριστικά «συχνά μας ρωτούν: πόσο ανεξάρτητες είναι στην πραγματικότητα οι ευρωπαϊκές στατιστικές; Μετά τα πρόσφατα διεθνή πρωτοσέλιδα, αυτό το ερώτημα έχει αποκτήσει νέα δυναμική. Για να απαντήσω, επιτρέψτε μου να σας επιστρέψω στο δικό μας «δράμα του ελλείμματος» στις στατιστικές της Ευρώπης, να εξηγήσω πώς επιλύθηκε και να δείξω πώς η διακυβέρνηση που έχουμε τώρα αποτελεί μια ακλόνητη εγγύηση για τη λογοδοσία, τις αγορές και τη χάραξη πολιτικής».
Η αρθρογράφος επικαλείται το παράδειγμα της Ελλάδας και όπως χαρακτηριστικά αναφέρει, η αξιοπιστία των ευρωπαϊκών στατιστικών στοιχείων τέθηκε υπό έλεγχο το 2009, όταν η Ελλάδα αναθεώρησε απότομα προς τα πάνω τα στατιστικά στοιχεία για το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης. «Η ευρωπαϊκή αντίδραση ήταν ουσιαστική: για να διατηρηθεί η εμπιστοσύνη, η ευρωπαϊκή νομοθεσία έδωσε στην Eurostat – τη στατιστική υπηρεσία της Ένωσης – και στις εθνικές στατιστικές υπηρεσίες ισχυρότερες εξουσίες επαλήθευσης το 2010. Η Eurostat έλαβε επίσης υποχρεωτική πρόσβαση σε κυβερνητικούς λογαριασμούς, το δικαίωμα διενέργειας επιτόπιων ελέγχων και νέοι νόμοι ενίσχυσαν τις κυρώσεις για ψευδείς αναφορές. Σήμερα, υπάρχει πλήρης διαφάνεια σχετικά με το πραγματικό μέγεθος των κυβερνητικών δαπανών ή όπως λέει και η παροιμία, τώρα λέμε τα πράγματα με το όνομά τους».
«Ωστόσο, οι επακόλουθες νομικές διαδικασίες που κινήθηκαν το 2010 από τις ελληνικές δικαστικές αρχές, κατά του Ανδρέα Γεωργίου, τότε επικεφαλής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), προσέλκυσαν ευρεία διεθνή προσοχή. Κατηγορήθηκε ότι φέρεται να συνωμότησε για την τεχνητή διόγκωση των στοιχείων του ελλείμματος της κυβέρνησης του 2009, ενώ αυτά τα στοιχεία είχαν επικυρωθεί από την Eurostat. Αυτές οι νομικές διαδικασίες θεωρήθηκαν ευρέως ότι έχουν ουσιαστικό πολιτικό πλαίσιο. Αυτή η περίπτωση ήταν ένας από τους λόγους για την ενίσχυση της στατιστικής ανεξαρτησίας μέσω του κανονισμού για την εταιρική σχέση του Ευρωπαϊκού Στατιστικού Συστήματος το 2015». Ο νέος νόμος όχι μόνο διευκρίνισε τον συντονιστικό ρόλο της Eurostat, αναφέρει η αρθρογράφος «αλλά ενίσχυσε επίσης ρητά την έκκληση προς τις εθνικές στατιστικές αρχές και τους επικεφαλής τους να είναι επαγγελματικά ανεξάρτητοι. Συγκεκριμένα, εισήγαγε διασφαλίσεις για να διασφαλιστεί ότι οι διορισμοί και οι απολύσεις είναι διαφανείς και βασίζονται μόνο σε επαγγελματικά κριτήρια».
Τι κάνει τα στατιστικά καλά
Η ανεξαρτησία των στατιστικολόγων και των στατιστικών υπηρεσιών από άμεσες πολιτικές πιέσεις ή πιέσεις της αγοράς αποτελεί προϋπόθεση για την ύπαρξη καλών στατιστικών στοιχείων και, στην περίπτωση των κεντρικών τραπεζών, αυτή η ανεξαρτησία διασφαλίζεται επίσης με βεβαιότητα. Εξίσου σημαντικές είναι οι διαφανείς και ισχυρές στατιστικές διαδικασίες, οι οποίες επιτρέπουν τον έλεγχο των πηγών και των μεθόδων, όπως καταδεικνύεται από τις ετήσιες αξιολογήσεις μεθοδολογίας της ΕΚΤ. Τέλος, η ορθή διαχείριση της ποιότητας διασφαλίζει ότι τα σφάλματα διορθώνονται και ότι γίνονται βελτιώσεις όταν είναι απαραίτητο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στις προαναφερθείσες αξιολογήσεις διατηρούμε μια ειδική σελίδα διαφάνειας σχετικά με τα σφάλματα.
