Η στροφή προς τις ψηφιακές πληρωμές έχει οδηγήσει σε αύξηση στα περιστατικά απάτης, ενώ οι ληστείες τραπεζών έχουν σχεδόν εκμηδενιστεί κατά τα τελευταία πέντε χρόνια χωρίς να έχει καταγραφεί ληστεία τράπεζας από το 2023 στην Κύπρο και η εξέλιξη της τεχνολογίας έχει δημιουργήσει νέες ευκαιρίες για τη διάπραξη απάτης στις πληρωμές.
Η Κεντρική Τράπεζα δημοσίευσε χθες την πρώτη έκθεση στατιστικές για περιστατικά απάτης στις πληρωμές για το δεύτερο εξάμηνο του 2024, στην οποία παρέχεται μια επισκόπηση των περιστατικών απάτης στις συναλλαγές (εκτός μετρητών) για την Κύπρο μεταξύ των βασικών μέσων πληρωμής (α) μεταφορές πιστώσεων, (β) άμεσες χρεώσεις, (γ) κάρτες πληρωμής, (δ) πληρωμές με ηλεκτρονικό χρήμα, (ε) επιταγές, και (στ) εμβάσματα.
Ο συνολικός όγκος των περιστατικών απάτης στις συναλλαγές αυξήθηκε κατά 34% σε σχεδόν 14 χιλιάδες συναλλαγές το δεύτερο εξάμηνο του 2024, σε σύγκριση με το δεύτερο εξάμηνο του 2023, ενώ η συνολική αξία αυξήθηκε κατά 26% σε €3 εκατομμύρια για την ίδια περίοδο. Σύμφωνα με την έκθεση, ο συνολικός όγκος και η αξία των περιστατικών απάτης στις συναλλαγές αυξήθηκε με ταχύτερο ρυθμό στην Κύπρο από ότι στη ζώνη του ευρώ. Ενδεικτικά, στη ζώνη του ευρώ ο συνολικός όγκος το δεύτερο εξάμηνο του 2024 αυξήθηκε κατά 7% σε 11 εκατομμύρια σε σύγκριση με το δεύτερο εξάμηνο του 2023, ενώ η συνολική αξία αυξήθηκε κατά 22% σε €1,9 δισεκατομμύρια για την ίδια περίοδο.
Ο συνολικός όγκος των περιστατικών απάτης στις συναλλαγές κατά τα τελευταία δυο έτη υπερδιπλασιάστηκε για την Κύπρο. Αυτό αντικατοπτρίζεται κυρίως στην ισχυρή άνοδο των περιστατικών απάτης στις πληρωμές με κάρτα. Ωστόσο, αναφέρει η Κεντρική, παρόλη την ανοδική πορεία που παρουσίασαν τα περιστατικά απάτης στις συναλλαγές στην Κύπρο, παρέμειναν σε χαμηλότερα επίπεδα τόσο σε απόλυτους όσο και σε σχετικούς όρους με εκείνα του συνόλου της ζώνης του ευρώ για το δεύτερο εξάμηνο του 2024. Τα σχετικά ποσοστά ανά κάθε μέσο πληρωμής στην Κύπρο ήταν επίσης χαμηλότερα ή ίσα με τα αντίστοιχα που υπολογίστηκαν στο σύνολο της ζώνης του ευρώ, σε όγκο και αξία συναλλαγών.
Σε σχετικούς όρους, στην Κύπρο το υψηλότερο ποσοστό απάτης σε όγκο συναλλαγών για το δεύτερο εξάμηνο του 2024, καταγράφηκε στις πληρωμές με κάρτα ύψους 0,01% του συνολικού όγκου των πληρωμών με κάρτα. Ακολουθούν οι πληρωμές με ηλεκτρονικό χρήμα όπου η απάτη αποτέλεσε το 0,008% του συνολικού όγκου των πληρωμών με ηλεκτρονικό χρήμα. Σημειώνεται ότι από το δεύτερο εξάμηνο του 2023 στο δεύτερο εξάμηνο του 2024, το ποσοστό απάτης στις πληρωμές με κάρτα αυξήθηκε από 0,008% σε 0,01% αντίστοιχα. Αυτό προέκυψε από το ότι ο συνολικός όγκος των περιστατικών απάτης στις πληρωμές με κάρτα αυξήθηκε με ταχύτερο ρυθμό από ότι ο συνολικός όγκος στις πληρωμές με κάρτα γενικά στην Κύπρο. Από την άλλη, το ποσοστό απάτης στις πληρωμές με ηλεκτρονικό χρήμα μειώθηκε από 0,011% σε 0,008% από το δεύτερο εξάμηνο του 2023 στο δεύτερο εξάμηνο του 2024. Τα ποσοστά απάτης για τα υπόλοιπα μέσα πληρωμής ήταν πολύ χαμηλότερα.
Τα περιστατικά απάτης στην Κύπρο για το δεύτερο εξάμηνο του 2024 που αφορούσαν συναλλαγές με μεταφορές πιστώσεων και πληρωμές με κάρτα κατείχαν το μεγαλύτερο μερίδιο περιστατικών απάτης σε αξία και ανήλθαν στα €1,8 εκατομμύρια και €1,2 εκατομμύρια, αντιπροσωπεύοντας το 60% και 39% των περιστατικών απάτης αντίστοιχα. Για τα υπόλοιπα μέσα πληρωμής, η αξία των περιστατικών απάτης στις συναλλαγές κυμάνθηκε σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα (λιγότερο από €50.000). Στην Κύπρο η αξία των περιστατικών απάτης στις μεταφορές πιστώσεων αυξήθηκε κατά 29% το δεύτερο εξάμηνο του 2024 σε σύγκριση με το δεύτερο εξάμηνο του 2023, ενώ στη ζώνη του ευρώ η αξία των περιστατικών απάτης στις μεταφορές πιστώσεων αυξήθηκε κατά 38% για την ίδια περίοδο.
Σύμφωνα με την έκθεση, τα περιστατικά απάτης για τις διασυνοριακές πληρωμές είναι πολύ υψηλότερα από τις εγχώριες πληρωμές για ό λα τα μέσα πληρωμής το δεύτερο εξάμηνο του 2024 για την Κύπρο. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα περιστατικά απάτης στις πληρωμές με κάρτα ήταν 25 φορές πιο πιθανόν να προκύψουν σε διασυνοριακές πληρωμές παρά σε εγχώριες πληρωμές στην Κύπρο. Οι διαδικτυακές πληρωμές μέσω κάρτας εμφανίζουν σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο γιααπάτη έναντι των πληρωμών με κάρτα με φυσική παρουσία σε POSs, αφού για την ολοκλήρωση των διαδικτυακών πληρωμών απαιτείται η καταχώρηση των στοιχείων της κάρτας χωρίς τη φυσική παρουσία αυτής (card-not-present transactions). Κάτι τέτοιο καθιστά τις διαδικτυακές πληρωμές με κάρτα πιο ευάλωτες στην υποκλοπή ευαίσθητων στοιχείων ή στην κλοπή των στοιχείων της κάρτας. Ωστόσο, όπως φαίνεται αναφέρει η έκθεση της Κεντρικής, η εφαρμογή κανόνων SCA βοηθά σημαντικά τη βελτίωση της ασφάλειας στις πληρωμές μέσω της εξακρίβωσης της ταυτότητας του χρήστη.