Το πρωινό της 4ης Μαΐου του 1979 το Λονδίνο ξυπνάει σε μια νέα εποχή. Είναι η μέρα που θα φέρει σε ολόκληρη τη Βρετανία και την Ευρώπη ένα νέο κοινωνικό και πολιτικό δόγμα, που θα περάσει πάνω από τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και θα μείνει στην ιστορία ως «Θατσερισμός».
Στον αριθμό 10 της Downing Street, μπαίνει για πρώτη φορά μια κυρία με συντηρητικό ταγεράκι, χτένισμα που θυμίζει κράνος και στην τσάντα της την ατζέντα του Συντηρητικού Κόμματος που την ανέδειξε ως την πρώτη γυναίκα πρωθυπουργό της Βρετανίας. Θα παραμείνει σε αυτή τη θέση για 11 χρόνια και 209 ημέρες, δίνοντάς της άλλο ένα ρεκόρ: Τη μακροβιότερη πρωθυπουργό της χώρας για τον 20ό αιώνα.
Στις 13 Οκτωβρίου 2025, τη μέρα που η Margaret Thatcher, θα έκλεινε τα 100, ένα νέο βιβλίο ήρθε να αποκαλύψει άγνωστες πτυχές της ζωής και της προσωπικότητας τής πιο επιδραστικής γυναίκας που γνώρισε η σύγχρονη βρετανική πολιτική. Στο «The Incidental Feminist» (Συμπτωματικά Φεμινίστρια), η ερευνήτρια και συγγραφέας Tina Gaudoin επιχειρεί να σκιαγραφήσει μια πιο σύνθετη εικόνα της «Σιδηράς Κυρίας», αξιοποιώντας νέο αρχειακό υλικό και μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν από κοντά την εποχή της. Το βιβλίο εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο η Thatcher χειραγώγησε τη θηλυκότητα, την προσωπικότητα, ακόμη και τις σκέψεις της, για να επιβιώσει μέσα σε ένα πολιτικό τοπίο, όπου κυριαρχούσε ο μισογυνισμός. «Το μεγαλύτερο κομμάτι της κληρονομιάς της», σύμφωνα με τη συγγραφέα, «είναι που κατέστησε ορατό και τελικά φυσιολογικό, για μια γυναίκα να ασκεί την ύψιστη εξουσία σε ένα από τα ισχυρότερα κράτη της Ευρώπης». Υποστηρίζοντας ότι η Thatcher «Άνοιξε την πόρτα για όλες μας», αναφέρεται σε μια λέξη που η ίδια μισούσε: Τον φεμινισμό. Το πιο «ζουμερό» στοιχείο του βιβλίου είναι οι δύο εξωσυζυγικές σχέσεις που είχε η Thatcher στη διάρκεια του 50ετούς γάμου της με τον Denis Thatcher, παρά την εικόνα ότι αποτελούσαν υπόδειγμα σταθερότητας και αφοσίωσης. Η Margaret και ο Denis Thatcher παντρεύτηκαν τον Δεκέμβρη του 1951 σε εκκλησία των Μεθοδιστών και δυο χρόνια μετά απέκτησαν δίδυμα.
Εκείνη είχε ήδη δύο πτυχία στη χημεία, εργάστηκε για χρόνια ως ερευνήτρια και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, μελετούσε συστηματικά, καταφέρνοντας να πάρει τελικά ένα πτυχίο νομικής με ειδίκευση στο φορολογικό δίκαιο. Ο σύζυγός της, ένας διαζευγμένος πλούσιος επιχειρηματίας, δεν στήριζε μόνο τις ακαδημαϊκές της φιλοδοξίες αλλά και τις πολιτικές. Μαζί της, ο Dennis Thatcher αισθανόταν ασφαλής, κάτι που είχε απόλυτη ανάγκη μετά την αποτυχία του πρώτου του γάμου, με μια γυναίκα που τον παράτησε για έναν Λόρδο. Σε όλη τη διάρκεια του γάμου τους, ακόμη και στα χρόνια που εκείνη υπηρετούσε ως πρωθυπουργός, μαγείρευε η ίδια το δείπνο, καθάριζε μόνη της την κουζίνα, φρόντιζε καθημερινά τον σύζυγό της και αρνούνταν να προσλάβει προσωπικό για αυτές τις δουλειές.
Απιστίες ή φήμες;
Τα περί εξωσυζυγικών σχέσεων, πάντως, δεν τεκμηριώνονται στο βιβλίο, αλλά αναφέρονται περισσότερο ως μαρτυρίες από άτομα που απλά «Κάτι είδαν, κάτι άκουσαν». Η πρώτη εξωσυζυγική σχέση τοποθετείται στα πρώτα χρόνια του κοινοβουλευτικού της βίου. Ο άνθρωπος στον οποίο αναφέρεται είναι ο Humphrey Atkins, για χρόνια βουλευτής των Συντηρητικών και αργότερα υπουργός στη διακυβέρνησή της. Ο Atkins χαρακτηρίζεται ως γοητευτικός άντρας, αλλά όχι ιδιαίτερα έξυπνος και ένα από τα πολιτικά πρόσωπα που μιλούν στο βιβλίο σχολιάζει: «Για κάποιον που δεν ήταν ιδιαίτερα καλός, έπαιρνε συνέχεια προαγωγές, γιατί άραγε;». Η δεύτερη, αναφέρεται στη στενή και πολύχρονη φιλία της με τον Λόρδο Timothy Bell, επικοινωνιολόγο και προσωπικό της σύμβουλο, τον άνθρωπο ο οποίος ουσιαστικά διαμόρφωσε σε μεγάλο βαθμό την πολιτική της ταυτότητα.
Σύμφωνα με το βιβλίο «Της άγγιζε το γόνατο κατά τη διάρκεια δείπνων», κάτι που δημιουργούσε συνειρμούς, αλλά και πάλι δεν υπάρχει κανένα αδιάσειστο στοιχείο για ερωτικό δεσμό. Ο Bell ήτανε 17 χρόνια μικρότερος από τη Thatcher και όταν πέθανε το 2019, η Daily Mail έγραψε γι’ αυτόν: «Κοκαΐνη, παράξενη σεξουαλική επιδειξιομανία και 80 τσιγάρα κάθε 20ωρο, έκαναν τον Tim Bell πρότυπο για τη δεκαετία του 1980». Αξίζει να σημειωθεί ότι ο επίσημος βιογράφος της Thatcher, λόρδος Moore, είχε απορρίψει στο παρελθόν αναφορές σε εξωσυζυγικές σχέσεις, τονίζοντας ότι δεν βρήκε κανένα τεκμήριο που να τις στηρίζει.
Πέρα, όμως, από τις προσωπικές ιστορίες που ανασύρει το βιβλίο, αναδεικνύει τη δυσκολία να διαχωρίσει κανείς την προσωπική ζωή μιας ιστορικής προσωπικότητας από τον δημόσιο θρύλο που την περιβάλλει. Και ίσως τελικά αυτό να είναι το μεγαλύτερο ενδιαφέρον του: Η προσπάθεια να δούμε πίσω από την πανοπλία της «Σιδηράς Κυρίας», μια γυναίκα περίπλοκη και λιγότερο προβλέψιμη από όσο υπέθετε μέχρι σήμερα η κοινή γνώμη. Το σίγουρο, πάντως, ήταν πως η σκληρότητα της διακυβέρνησής της, ήταν χαρακτηριστικό και της συμπεριφοράς της. Σε έγγραφα του Foreign Office αποκαλύπτεται η συμπεριφορά της προς τους υπουργούς της, η οποία άγγιζε τα όρια της λεκτικής βίας.
Ειρωνική, με δασκαλίστικο ύφος και πολύ συχνά προσβλητική, κυβερνούσε το γραφείο της όπως και τη χώρα, με τη σκληρότητα που φερόταν σε ανθρακωρύχους, εργάτες, χαμηλόμισθους οικογενειάρχες και οι απολυμένους απεργούς… Ακόμη και ο Geoffrey Howe, ο υπουργός οικονομικών που διόρισε, για να εφαρμόσει την σκληρή πολιτική λιτότητας γινόταν αποδέκτης ταπεινωτικών σχολίων. Δεν σταμάτησε ποτέ να διορθώνει τα έγγραφά του με δηκτικά σχόλια του τύπου «Πρόκειται για ένα πολύ κακογραμμένο κείμενο και το μόνο που μπορούμε να υποθέσουμε, για να είμαστε επιεικείς, είναι ότι ο υπουργός το έγραψε, ενώ ήταν απασχολημένος με κάτι άλλο». Ο Bernand Ingham, ο οποίος υπήρξε εκπρόσωπος Τύπου του γραφείου της στα 11 χρόνια της διακυβέρνησης της, δήλωσε ότι «Εκείνοι οι ώριμοι κύριοι υφίσταντο διαρκώς λεκτική βία, καθώς τους προκαλούσε τρόμο και ήταν δηκτική στον έσχατο βαθμό». Αυτή που σίγουρα τα πήγαινε πολύ καλά μαζί της ήταν η Βασίλισσα Ελισάβετ. Οι δυο τους συναντιούνταν κάθε βδομάδα αλλά οι συζητήσεις τους θα παραμείνουν για πάντα ένα μεγάλο μυστήριο. «Διαθέτει ανδρική καρδιά», είπε κάποτε η Thatcher για τη βασίλισσα και προερχόμενο από το αντι-φεμινιστικό της στόμα, κάτι τέτοιο ήταν μάλλον η υπέρτατη φιλοφρόνηση.
