Οι εκλογές στα κατεχόμενα είναι ένα γεγονός που μας αφορά άμεσα αφού καθιερώθηκε ο διάλογος για λύση του Κυπριακού με τον εκάστοτε ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας. Οι ερμηνείες για τις εκλογές αυτές είναι ποικίλες αλλά κατά βάση η σημασία τους είναι περιορισμένη από τη στιγμή που η πολιτική στο Κυπριακό δεν καθορίζεται από τους Τουρκοκυπρίους αλλά από την Άγκυρα. Επί πλέον τίθεται το ερώτημα της νομιμότητας του εκλεγμένου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων από τη στιγμή που στην πραγματικότητα το αποτέλεσμα νοθεύεται με την ψήφο των εποίκων που είναι διπλάσιοι από τους Τουρκοκύπριους. Από ελληνοκυπριακής πλευράς το θέμα αυτό της ψήφου των εποίκων παρακάμπτεται σιωπηρά. Σε κάθε περίπτωση έχασε ο Ερσίν Τατάρ και κέρδισε ο Τουφάν Έρχιουρμαν. Και το ερώτημα είναι αν έχασε ο εκλεκτός της Τουρκίας και κέρδισε κάποιος άλλος με διαφορετική άποψη.
Σίγουρα ο Έρχιουμαν είναι διαφορετικός από τον Τατάρ αλλά παρ’όλες τις ρητορικές διαφοροποιήσεις του από τον Τατάρ δεν διαφοροποιείται από την πολιτική της Άγκυρας την οποία θα υπηρετήσει το ίδιο πιστά. Μπορεί επίσης ρητορικά η Άγκυρα να εξέφραζε την προτίμησή της στον Τατάρ αλλά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η εναλλαγή ηγεσίας στην τουρκοκυπριακή κοινότητα εξυπηρετεί κατά βάθος τους σχεδιασμούς της Άγκυρας όπως αυτό φάνηκε στο παρελθόν με την εκλογή Ταλάτ και Ακιντζί. Της επιτρέπει ελιγμούς χωρίς κόστος και χωρίς ουσιαστική διαφοροποίηση της πολιτικής της. Επομένως είναι υπερβολικά τραβηγμένο αυτό που υποστηρίζουν κάποιοι ότι δεν έχει εκλεγεί ο ευνοούμενος της Τουρκίας. Δεν χρειάζεται άλλωστε η αγιοποίηση του Έρχιουμαν όταν έχουμε το παράδειγμα των Ταλάτ και Ακιντζί που γέννησε πολλές ελπίδες η εκλογή τους αλλά το αποτέλεσμα ήταν μηδενικό, αφού συντάχτηκαν με όσα τους υπαγόρευε η Άγκυρα και εξυπηρέτησαν πιστά την πολιτική της.
Η πολιτική των δύο κρατών δεν πρόκειται να εγκαταλειφθεί έστω και αν ρητορικά θα γίνεται ίσως περισσότερο λόγος για μιας μορφής ομοσπονδία ή συνομοσπονδία. Άλλωστε το ουσιαστικό πρόβλημα δεν είναι η ομοσπονδία αλλά τα κριτήρια στα οποία θα εδράζεται. Και τα κριτήρια αυτά είναι καθαρά φυλετικά με ότι μας προτείνεται στην Κύπρο και με ότι διαπραγματευόμαστε τα τελευταία 50 χρόνια.
Δεν υπάρχει όμως παράδειγμα φιλελεύθερης δημοκρατίας στον κόσμο, κανονικού κράτους, που να εδράζεται σε φυλετικά κριτήρια. Όπου δηλαδή οι πολίτες συμμετέχουν στις εκλογές στη βάση της εθνοτικής τους καταγωγής με ξεχωριστούς εκλογικούς καταλόγους και εκλέγουν ξεχωριστά τους αντιπροσώπους τους. Στις δημοκρατίες οι πολίτες είναι ισότιμοι ανεξάρτητα εθνοτικής καταγωγής, συμμετέχουν στις εκλογές ως κοινό εκλογικό σώμα, με κοινούς εκλογικούς καταλόγους και εκλέγουν τους αντιπροσώπους τους στη βάση προγραμμάτων και ιδεολογιών και ανεξάρτητα φυλετικής καταγωγής.
Μπορεί να φανταστεί κανείς τι θα συνέβαινε σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, αυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πολλές άλλες αν οι εκλογές διεξάγονταν στη βάση φυλετικών κριτηρίων και η κάθε κοινότητα εξέλεγε ξεχωριστά τους αντιπροσώπους της; Η μόνη γνωστή περίπτωση που εφαρμόστηκε το σύστημα αυτό είναι η Βοσνία Ερζεγοβίνη με τα γνωστά αποτελέσματα. Ακόμα και μια χώρα όπως ο Λίβανος, τα φυλετικά κριτήρια αφορούν μόνο τον αριθμό των αντιπροσώπων κάθε κοινότητας οι οποίοι όμως εκλέγονται από το σύνολο του εκλογικού σώματος.
Για να επανέλθουμε στις εκλογές στα κατεχόμενα η εκλογή Ερχιουμάν δεν αλλάζει τα ουσιαστικά δεδομένα των διαπραγματεύσεων για λύση του Κυπριακού. Θα συνεχιστεί ένας άγονος δικοινοτικός διάλογος και θα παραγνωρίζεται η κατοχή που είναι η ουσία του Κυπριακού. Αν το Κυπριακό ήταν μια δικοινοτική διαφορά και δεν υπήρχε η τουρκική κατοχή και οι γεωπολιτικές επιδιώξεις της Τουρκίας για έλεγχο ολόκληρης της Κύπρου, θα είχε λυθεί από καιρό. Είναι γι’αυτό τον λόγο που χωρίς επανατοποθέτηση του στη σωστή βάση του τερματισμού της κατοχής και της δημιουργίας ενός κανονικού κράτους, χωρίς ξένους στρατούς και ξένες εγγυήσεις, δεν υπάρχει λύση εκτός και αν αποδεχτούμε την διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Κάτι τέτοιο όμως θα μας οδηγούσε σε τουρκική επικυριαρχία επί του συνόλου της Κύπρου και σταδιακά στην αλεξανδρεττοποίηση. Μόνη λύση παραμένει η Κυπριακή Δημοκρατία, ο τερματισμός της κατοχής και των εγγυήσεων και η δημιουργία ενός κανονικού κράτους όπου δεν θα ισχύουν τα φυλετικά κριτήρια και ο διαχωρισμός των πολιτών στη βάση της εθνοτικής τους καταγωγής. Ασφαλώς αυτό δεν καταργεί την ταυτότητα κανενός, εθνοτικής ή άλλης μορφής αλλά ταυτόχρονα δημιουργεί μια κοινή πολιτική ταυτότητα. Κάτι τέτοιο συμβαίνει σήμερα σε πολλές χώρες του κόσμου όπου οι εθνοπολιτιστικές ταυτότητες υπάρχουν και αναγνωρίζονται αλλά υπάρχει και η κοινή πολιτική ταυτότητα που ενώνει όλους τους πολίτες στο πλαίσιο της δημοκρατίας.
Αυτό είναι για παράδειγμα που επέτρεψε στον μειονοτικό Ομπάμα να εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ και στον μειονοτικό πακιστανικής καταγωγής Σαντίκ Καν να εκλεγεί για τρίτη φορά δήμαρχος του Λονδίνου.
Για να ανακοπεί ο δρόμος προς την Αλεξανδρέττα χρειάζεται αλλαγή πορείας. Η λύση στο Κυπριακό πρέπει να περιλαμβάνει ενότητα χώρου, κράτους, οικονομίας, θεσμών, αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων, εφαρμογή όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ατομικών ελευθεριών όλων των νομίμων πολιτών. Σε ένα κανονικό κράτος τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων είναι εξασφαλισμένα. Άλλωστε το ευρωπαϊκό πλαίσιο, το ευρωπαϊκό κεκτημένο, τους προστατεύει απόλυτα. Η «προστασία» της Τουρκίας, το ξέρουν και οι ίδιοι, οδηγεί και στον δικό τους αφανισμό.
Ενώπιος ενωπίω λοιπόν με την Ιστορία. Αν δεν θέλουμε να είμαστε η τελευταία γενιά Ελλήνων της Κύπρου. Αν θέλουμε να ανακόψουμε την πορεία προς την Αλεξανδρέττα. Αν θέλουμε ένα κανονικό κράτος στο οποίο και οι Τουρκοκύπριοι θα έχουν τη θέση τους, χωρίς όμως την κηδεμονία της Άγκυρας.
*Πανεπιστημιακός,συγγραφέας. Email [email protected]
