Οι χρηματοοικονομικές αγορές σήμερα έχουν τους δικούς τους αυτοδιορισμένους φύλακες: τους «εκδικητές των ομολόγων». Και είναι αυτοί τους οποίους δείχνει να φοβάται ακόμα και ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος γενικά αδιαφορεί για τις κινήσεις της αγοράς.
Στους εκδικητές των ομολόγων, τον ρόλο στην αγορά και τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν αναφέρεται έκθεση την οποίο υπογράφουν οι αναλυτές της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ablo Anaya Longaric, Katharina Cera, Γεώργιος Γεωργιάδης και Christoph Kaufmann. «Οι επενδυτές που πωλούν κρατικά ομόλογα σε περιόδους κρίσης αναφέρονται συνήθως ως «εκδικητές», καθώς τιμωρούν τις κυβερνήσεις για αυτό που θεωρούν κακές πολιτικές επιλογές. Αυτή η ανάρτηση διαπιστώνει ότι τα επενδυτικά κεφάλαια αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος των καθαρών πωλήσεων κρατικών ομολόγων σε τέτοιες περιόδους», γράφουν και εξηγούν: οι χρηματοπιστωτικές αγορές είναι ευαίσθητες στις μακροοικονομικές και πολιτικές ειδήσεις, ιδίως δεδομένων των υψηλών επιπέδων χρέους σε αρκετές χώρες της ζώνης του ευρώ.
Στις αγορές κρατικών ομολόγων, τα επενδυτικά κεφάλαια – τα οποία επενδύουν τα χρήματα των νοικοκυριών, των εταιρειών και άλλων – έχουν γίνει βασικοί παράγοντες. Σε ορισμένες χώρες της ζώνης του ευρώ, κατέχουν έως και το ένα τέταρτο του ανεξόφλητου δημόσιου χρέους. Έτσι, όταν τα επενδυτικά κεφάλαια προσαρμόζουν τα χαρτοφυλάκιά τους, μπορούν να έχουν αντίκτυπο στις αγορές ομολόγων και, με τη σειρά τους, στην ικανότητα των κυβερνήσεων να χρηματοδοτούν τους προϋπολογισμούς τους. Γι’ αυτό συχνά αναφέρονται ως «εκδικητές» που τιμωρούν τις κυβερνήσεις για αυτό που θεωρούν μη βιώσιμη πολιτική και επιβάλλουν αλλαγές.
Παρά το μεγάλο αποτύπωμά τους στις αγορές κρατικού χρέους, δεν είναι πάντα σαφές ποιος είναι ο ρόλος που διαδραματίζουν τα επενδυτικά κεφάλαια στη δημιουργία αστάθειας στην αγορά και πώς αλληλεπιδρούν με άλλες ομάδες επενδυτών σε περιόδους πίεσης.
Οι αναλυτές της ΕΚΤ στην μελέτη τους εξετάζουν πώς τα επενδυτικά κεφάλαια προσαρμόζουν τις συμμετοχές τους σε κρατικό χρέος της ζώνης του ευρώ σε σύγκριση με άλλες εγχώριες και διεθνείς ομάδες επενδυτών, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, των ασφαλιστικών εταιρειών και των νοικοκυριών. Και διαπιστώνουν ότι τα επενδυτικά κεφάλαια λειτουργούν ως «εκδικητές», καθώς αντιπροσωπεύουν το μεγαλύτερο μέρος των καθαρών πωλήσεων κρατικών ομολόγων σε περιόδους πίεσης, ενώ τα εγχώρια νοικοκυριά και οι ασφαλιστικές εταιρείες αγοράζουν τα ομόλογα που πωλούν.
Πιέσεις στο δημόσιο χρέος
Η έκθεση διαπιστώνει επεισόδια πίεσης στις αγορές κρατικών ομολόγων της ζώνης του ευρώ χρησιμοποιώντας συμβόλαια ανταλλαγής πιστωτικού κινδύνου (CDS) – χρηματοπιστωτικά μέσα που λειτουργούν σαν ένα είδος ασφάλισης για έναν επενδυτή. Έναντι μιας αμοιβής, ο πωλητής των CDS δεσμεύεται να καλύψει τη ζημία του επενδυτή σε περίπτωση αθέτησης της επένδυσής του. Η τιμή που καταβάλλει ο επενδυτής για να ασφαλιστεί έναντι της αθέτησης ενός οφειλέτη με αυτόν τον τρόπο ονομάζεται ασφάλιστρο CDS. Ως πρώτο βήμα, χρησιμοποιούν αυτά τα ασφάλιστρα CDS για να εντοπίσουν επεισόδια πίεσης στα κρατικά ομόλογα της ζώνης του ευρώ. Εξετάζουν τις αιχμές στα ασφάλιστρα CDS των κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ που είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και επομένως δέχονται πιέσεις από τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οι μεγαλύτερες αιχμές συμβαίνουν μετά από απρόβλεπτα πολιτικά γεγονότα, όπως εκλογές, παραιτήσεις ή διαφωνίες μεταξύ εθνικών κυβερνήσεων και διεθνών οργανισμών. Μετά από τέτοια γεγονότα, οι μακροοικονομικές συνθήκες επιδεινώνονται, η αστάθεια της αγοράς και η πολιτική αβεβαιότητα αυξάνονται και το ευρώ υποτιμάται.
Η στάση των επενδυτικών κεφαλαίων
Στη συνέχεια, εξετάζουν πώς διαφορετικοί συμμετέχοντες στην αγορά προσαρμόζουν τα χαρτοφυλάκιά τους μετά από επεισόδια πίεσης για τα κρατικά ομόλογα του ευρώ. Και είναι τα επενδυτικά κεφάλαια που ξεχωρίζουν. Ενώ δεν προσαρμόζουν τις συμμετοχές τους σε κρατικό χρέος χωρών λιγότερο επικίνδυνων με χαμηλά και σταθερά ασφάλιστρα κινδύνου, λειτουργούν ως «εκδικητές» και πωλούν συνεχώς το χρέος χωρών που βρίσκονται υπό πίεση της αγοράς.
Σύμφωνα με την ΕΚΤ τα επενδυτικά κεφάλαια πωλούν το χρέος χωρών που βρίσκονται υπό πίεση στην αγορά για δύο λόγους. Πρώτον, η πίεση στο χρέος των κρατών προκαλεί μεγάλες εκροές επενδυτών από τα επενδυτικά κεφάλαια. Εάν αυτές οι εκροές υπερβαίνουν τα ταμειακά αποθέματα των κεφαλαίων, οι διαχειριστές κεφαλαίων πρέπει να πουλήσουν ομόλογα για να πληρώσουν τους επενδυτές τους. Δεύτερον, οι διαχειριστές κεφαλαίων θέλουν να μειώσουν το βάρος αυτών των χωρών στα χαρτοφυλάκιά τους για να μειώσουν τον κίνδυνο των επενδύσεών τους. Αυτό σημαίνει ότι τα κεφάλαια πωλούν ομόλογα των οποίων ο κίνδυνος αθέτησης έχει αυξηθεί και διατηρούν αυτά που θεωρούν ασφαλέστερα. Έτσι, στην πραγματικότητα, τόσο οι διαχειριστές κεφαλαίων όσο και οι επενδυτές τους ενεργούν ως «εκδικητές» στις αγορές κρατικών ομολόγων.
Ποιος πουλάει το περισσότερο χρέος;
Τα επενδυτικά κεφάλαια δεν είναι όλα ίδια. Διαφέρουν ως προς το μέγεθος, τους επενδυτές και την τοποθεσία. Και διαπιστώνουμε ότι ορισμένα κεφάλαια είναι πιο ευαίσθητα στις πιέσεις που ασκούνται σε κρατικά χρέη από άλλα. Για παράδειγμα, τα κεφάλαια των οποίων οι διαχειριστές ή οι επενδυτές είναι λιγότερο εξοικειωμένοι με τις αγορές κρατικού χρέους του ευρώ είναι πιο ευαίσθητα. Τα κεφάλαια που βρίσκονται εκτός της ζώνης του ευρώ αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες αναλήψεις και πωλούν περισσότερο χρέος, πιθανώς επειδή έχουν μεγαλύτερο μερίδιο διεθνών επενδυτών. Καθώς οι διεθνείς επενδυτές μπορεί να μην είναι τόσο καλά ενημερωμένοι για τις αγορές κρατικού χρέους του ευρώ και μπορεί να βλέπουν το ευρώ ως ένα επικίνδυνο ξένο νόμισμα, αντιδρούν πιο έντονα στα κακά νέα και στην αυξανόμενη αβεβαιότητα.
Επιπτώσεις
Καθώς τα επενδυτικά κεφάλαια είναι βασικοί παράγοντες στις αγορές κρατικού χρέους της ζώνης του ευρώ, οι κυβερνήσεις πρέπει να γνωρίζουν ότι η όρεξη των επενδυτών μπορεί να μειωθεί γρήγορα λόγω δυσμενών δημοσιονομικών ειδήσεων. Τα επενδυτικά κεφάλαια μπορούν επομένως να επιβάλουν πειθαρχία στην αγορά πουλώντας – ή απειλώντας να πουλήσουν – μεγάλα ποσά χρέους και, με αυτόν τον τρόπο, να ενεργούν ως «εκδικητές ομολόγων». Ωστόσο, η συμπεριφορά τους μπορεί επίσης να προκαλέσει υπερβολική αστάθεια στην αγορά που θα μπορούσε να απαιτήσει πολιτική παρέμβαση. Ο τομέας των επενδυτικών κεφαλαίων πρέπει επομένως να παρακολουθείται ιδιαίτερα προσεκτικά για να ανιχνεύεται τυχόν αδικαιολόγητος κατακερματισμός στις αγορές κρατικού χρέους σε πρώιμο στάδιο. Σε περίπτωση που ένας τέτοιος κατακερματισμός παρεμποδίσει σοβαρά την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής, η ΕΚΤ διαθέτει πολλά μέσα στο σύνολο των εργαλείων της, συμπεριλαμβανομένου του Μέσου Προστασίας Μετάδοσης .
