Η Παγκύπρια Συντεχνία Νοσηλευτών (ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ) κατέθεσε επίσημα αίτημα για τον καθορισμό της ηλικίας αφυπηρέτησης στα 60 έτη για όσους νοσηλευτές και νοσηλεύτριες εργάζονται με κυκλικό και νυχτερινό ωράριο. Η πρόταση, που έρχεται σε μια περίοδο αυξανόμενης πίεσης στο σύστημα υγείας, συνοδεύεται από διεθνή παραδείγματα, επιστημονική τεκμηρίωση και συγκεκριμένες εισηγήσεις.
Ο Γενικός Γραμματέας της ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ, κ. Σάββας Ιακώβου, μιλά ανοιχτά στον «Φιλελεύθερο» για το τι σημαίνει να είσαι στην πρώτη γραμμή της υγείας για δεκαετίες, γιατί η Κύπρος πρέπει να ακολουθήσει τα ευρωπαϊκά πρότυπα και ποιες εξελίξεις θα έχουμε, αν η Πολιτεία κλείσει τα αυτιά της. Ο ίδιος υποδεικνύει πως η οργάνωση δεν μιλά για προνόμια αλλά για επιβίωση και αξιοπρέπεια. Και σημειώνει πως το νοσηλευτικό επάγγελμα είναι από τα πιο εξουθενωτικά και απαιτητικά. Επένδυση στην υγεία του νοσηλευτικού προσωπικού σημαίνει καλύτερη υγεία για τους ασθενείς και το σύστημα συνολικά, αναφέρει. Η ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ ζητά θεσμική αναγνώριση του νοσηλευτικού επαγγέλματος ως «βαρύ και ανθυγιεινό», με ανάλογα οφέλη και εναρμόνιση με ότι ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού, τονίζει ο κ. Ιακώβου, είναι πρόκληση, γι’ αυτό οποιαδήποτε πρόωρη αποχώρηση πρέπει να γίνεται με προσοχή, ώστε να μην δημιουργείται κενό στο σύστημα. Πρώτο μέλημα για την οργάνωση των νοσηλευτών είναι η επένδυση στους νέους, με παροχές κινήτρων από το κράτος για σπουδές νοσηλευτικής, καθώς στην Κύπρο υπάρχουν αρκετά πανεπιστήμια που προσφέρουν αυτούς τους κλάδους σπουδών.
Γιατί υποβάλλεται τώρα το αίτημα για πρόωρη αφυπηρέτηση;
Γιατί τώρα έχουμε φτάσει στο όριο. Έχουμε νοσηλευτές και νοσηλεύτριες που δουλεύουν σε νύχτες και βάρδιες επί 30 και 35 χρόνια. Ο οργανισμός τους δεν αντέχει άλλο, κι όμως το σύστημα τούς ζητά να συνεχίσουν μέχρι τα 65 ή τα 67. Είναι σαν να ζητάς από έναν μαραθωνοδρόμο να τρέχει για πάντα χωρίς τερματισμό. Η αντοχή έχει όρια, και τα όρια αυτά τα έχουμε ήδη αγγίξει.
Ορισμένοι μπορεί να πουν ότι αυτό είναι ένα συνδικαλιστικό αίτημα για πρόσθετα προνόμια. Δεν μιλάμε για προνόμια. Μιλάμε για επιβίωση και αξιοπρέπεια. Το νοσηλευτικό επάγγελμα είναι από τα πιο εξουθενωτικά και απαιτητικά. Η βιολογική φθορά είναι τεκμηριωμένη: αυξημένος κίνδυνος καρδιοπαθειών, καρκίνου, διαταραχών ύπνου και κατάθλιψης. Όταν επιστημονικά λέμε ότι μετά τα 60 ο άνθρωπος δεν μπορεί να συνεχίσει τις νυχτερινές βάρδιες χωρίς σοβαρές επιπτώσεις, εμείς οφείλουμε να το ακούσουμε.
Ποια είναι η εικόνα στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες;
Οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. έχουν θεσπίσει πρόνοιες για πρόωρη ή σταδιακή αποχώρηση σε επαγγέλματα υψηλής καταπόνησης. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, οι νοσηλευτές/τριες μπορούν να αφυπηρετήσουν στα 60, ενώ στη Γαλλία υπάρχει δυνατότητα σταδιακής μείωσης ωραρίου από τα 58. Στην Ισπανία, τα «βαριά και ανθυγιεινά» επαγγέλματα απολαμβάνουν ειδικά συνταξιοδοτικά καθεστώτα. Δεν ζητάμε κάτι εξωπραγματικό, αλλά ζητάμε να φτάσουμε τα ευρωπαϊκά επίπεδα.
Μια τέτοια παραχώρηση αυξάνεται το κόστος για το κράτος. Τι απαντάτε;
Το μεγαλύτερο κόστος είναι να έχεις εξουθενωμένους νοσηλευτές και νοσηλεύτριες που δεν μπορούν να αποδώσουν. Τα λάθη, οι αναρρωτικές άδειες, η μείωση της ποιότητας φροντίδας – όλα αυτά κοστίζουν πολύ περισσότερο από μια δίκαιη ρύθμιση συνταξιοδότησης. Επένδυση στην υγεία του νοσηλευτικού προσωπικού σημαίνει καλύτερη υγεία για τους ασθενείς και το σύστημα συνολικά.
Πώς θα λειτουργούσε στην πράξη η πρότασή σας;
Ζητούμε καθιέρωση ορίου αφυπηρέτησης στα 60 για όσους εργάζονται με κυκλικό ή νυχτερινό ωράριο, με πλήρη συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Προτείνουμε επίσης τη δυνατότητα σταδιακής αποχώρησης από τα 58, με μερική απασχόληση και αντίστοιχη σύνταξη. Θέλουμε, επιπλέον, θεσμική αναγνώριση του νοσηλευτικού επαγγέλματος ως «βαρύ και ανθυγιεινό», με ανάλογα οφέλη.
Ποια είναι η πρότασή σας για τους μεγαλύτερους σε ηλικία νοσηλευτές/τριες που συνεχίζουν να εργάζονται;
Προτείνουμε μείωση των νυχτερινών βαρδιών για άτομα άνω των 55 ετών, με καθορισμένο ανώτατο όριο συμμετοχής ετησίως. Αυτό δεν είναι θέμα άνεσης, είναι θέμα ασφάλειας – για τους ίδιους και για τους ασθενείς τους.
Αν το κράτος δεν λάβει υπόψη το αίτημά σας;
Θα χάσουμε ανθρώπους πριν φτάσουν στη σύνταξη. Είτε θα παραιτηθούν, είτε θα αρρωστήσουν σοβαρά, είτε θα φύγουν στο εξωτερικό. Τότε η έλλειψη προσωπικού θα είναι εντονότερη. Σε ένα περιβάλλον όπου καταγράφεται παγκόσμια έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού και είναι ήδη τεράστια, αυτό θα είναι καταστροφικό.
Μας λέτε ότι στην Κύπρο οι νοσηλευτές/τριες είναι… ανθεκτικότεροι/ες;
Όχι, φυσικά. Στην Κύπρο έχουμε την τάση να καθυστερούμε να παραδεχτούμε την πραγματικότητα. Δεν είναι θέμα αντοχής, είναι θέμα θεσμικής αναγνώρισης της φθοράς.
Υπάρχουν διεθνή δεδομένα που να στηρίζουν το επιχείρημα για τα 60 έτη;
Φυσικά. Το 70% των νοσηλευτών/τριών διεθνώς δηλώνει ότι δεν μπορεί να συνεχίσει σε βάρδιες μετά τα 60. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αναγνωρίσει ότι η εργασία σε κυκλικό ωράριο και νύχτες είναι παράγοντας υψηλού κινδύνου για σοβαρές ασθένειες. Δεν μιλάμε για γνώμες, μιλάμε για δεδομένα.
Ποιο είναι το μήνυμα που θέλετε να στείλετε στην κοινωνία;
Ότι οι νοσηλευτές/τριες δεν ζητούν χάρη. Ζητούν να μπορούν να φύγουν από το επάγγελμα για την υγεία τους, να ζήσουν αξιοπρεπώς και να μην καταρρεύσουν στη βάρδια τους. Όταν στηρίζεις το νοσηλευτικό προσωπικό, στηρίζεις το ίδιο το σύστημα υγείας που όλοι κάποια στιγμή θα χρειαστούμε.
Μπορείτε να μας δώσετε κάποια παραδείγματα για τις συνθήκες σε χώρες της Ε.Ε.;
Ιταλία: Δυνατότητα πλήρους αφυπηρέτησης στα 60 για επαγγέλματα υψηλής καταπόνησης.
Γαλλία: Σταδιακή μείωση ωραρίου από τα 58, πλήρης σύνταξη στα 60.
Ισπανία: Ειδικά συνταξιοδοτικά καθεστώτα για «βαριά και ανθυγιεινά» επαγγέλματα, με αποχώρηση ως και 7 χρόνια νωρίτερα από το γενικό όριο.
Γερμανία: Επιπλέον επιδόματα και πρόνοιες για επαγγέλματα υγείας με κυκλικό ωράριο.
Η ΠΑ.ΣΥ.ΝΟ δεν μιλά για ένα αίτημα μόνο για το σήμερα. Μιλά για μια στρατηγική επένδυση στο μέλλον του νοσηλευτικού επαγγέλματος, σε μια εποχή που η παγκόσμια έλλειψη νοσηλευτών/τριών απειλεί την επάρκεια των συστημάτων υγείας.
Με δεδομένη την έλλειψη νοσηλευτών, πώς μπορεί το σύστημα υγείας να αντέξει αν κάποιοι φεύγουν πρόωρα;
Η έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού είναι όντως πρόκληση, γι’ αυτό οποιαδήποτε πρόωρη αποχώρηση πρέπει να γίνεται με προσοχή, ώστε να μην δημιουργείται κενό στο σύστημα. Ως κοινωνία, το πρώτο μας μέλημα είναι να επενδύσουμε στους νέους, παρέχοντας κίνητρα από το κράτος για σπουδές νοσηλευτικής, καθώς στην Κύπρο υπάρχουν αρκετά πανεπιστήμια που προσφέρουν αυτούς τους κλάδους.
Παράλληλα, πρέπει να γίνει το επάγγελμα πιο ελκυστικό, με ίσους όρους απασχόλησης στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, καλές οικονομικές απολαβές και υγιές εργασιακό περιβάλλον, ώστε να προσελκύονται περισσότεροι νέοι.
Τέλος, αυτά τα μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν με μια καλά οργανωμένη στρατηγική και πολιτική σε βάθος χρόνου, ενισχύοντας σταδιακά και σταθεροποιώντας το νοσηλευτικό δυναμικό.
