Το τελευταίο μπιτόνι βενζίνης σε μια φωτιά που μαίνεται έντονα το τελευταίο διάστημα στον χώρο του ενδιάμεσου, ρίχθηκε με την περίπτωση του Μιχάλη Γιακουμή. Η σφοδρή αντίδραση του Μάριου Καρογιάν και της ηγεσίας της ΔΗΠΑ κατά του Νικόλα Παπαδόπουλου,προωπικά, τον οποίο χαρακτήρισαν ηθικό αυτουργό ενός Κέντρου που «σβήνει», όπως είπε ο Μαρίνος Κλεάνθους, θύμισε ημέρες Φεβρουαρίου 2018, όταν η ηγεσία του ΔΗΚΟ αναζητούσε ευθύνες και εξιλαστήρια θύματα για την εκλογική ήττα στις προεδρικές εκλογές και την αποτυχία της υποψηφιότητας του Νικόλα Παπαδόπουλου να περάσει στον δεύτερο γύρο.
Η φωτιά, όμως, που καίει στο παραδοσιακό Κέντρο της κυπριακής πολιτικής σκηνής έχει και άλλες εστίες. Πριν από τον Μιχάλη Γιακουμή είχε προηγηθεί η περίπτωση του βουλευτή της ΕΔΕΚ Ανδρέα Αποστόλου. Η κρίση στις σχέσεις του με την προηγούμενη και στη συνέχεια με τη νέα ηγεσία της ΕΔΕΚ οδήγησε σε σύγκρουση και τελικά στην ένταξή του στο ψηφοδέλτιο του ΔΗΚΟ ως αριστίνδην υποψηφίου. Η μετακίνηση αυτή είχε προαναγγελθεί ως πιθανότητα αρκετό καιρό νωρίτερα, προκαλώντας σφοδρή αντίδραση του προέδρου της ΕΔΕΚ, Νίκου Αναστασίου, ο οποίος χαρακτήρισε περίπου ως εχθρική την κίνηση του ΔΗΚΟ και δήλωσε σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» ότι δεν θα στηρίξει υποψηφιότητα του Νικόλα Παπαδόπουλου για την Προεδρία της Βουλής.
Οι κινήσεις του Νικόλα Παπαδόπουλου δείχνουν καθαρά τις προθέσεις του. Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ επιχειρεί να διευρύνει τη δεξαμενή επιρροής του κόμματος, απευθυνόμενος σε κοινό ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ. Οι ενέργειες του προκαλούν αντιδράσεις ακόμα και εσωκομματικά. Ο βουλευτής Λάρνακας Χρίστος Ορφανίδης εκφράστηκε δημόσια με ανάρτηση του. Μουρμούρα όμως υπάρχει και άλλα στελέχη και βουλευτές του κόμματος για τις κινήσεις του προέδρου τους τις οποίες θεωρούν ότι αγγίζουν τα όρια της πολιτικής ανηθικότητας.
Το ΔΗΚΟ αντιμετωπίζει δύσκολες συνθήκες, με τις δημοσκοπήσεις να το δείχνουν σε μονοψήφια ποσοστά, γεγονός που το μετατρέπει από κόμμα μεσαίας δυναμικής σε μικρό κόμμα. Την ίδια ώρα ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ κινδυνεύουν να μείνουν εκτός Βουλής και το σκηνικό εξελίσσεται από τα σενάρια συνεργασίας σε μάχη επιβίωσης του κάθε κόμματος.
Η πρωτοβουλία Λάκη Χριστοδούλου
Η ιδέα ενός ενιαίου Κέντρου δεν είναι καινούργια, ωστόσο παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες. Σε αυτό το πλαίσιο τέθηκε από τον Πανίκο Λεωνίδου –και πέρασε ως συνεδριακή απόφαση– η πρόταση για κοινό ψηφοδέλτιο των κομμάτων του Κέντρου. Η πρόταση αυτή, όμως, δεν προχώρησε, καθώς οι ηγεσίες ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ αναφέρουν ότι δεν κατατέθηκε ποτέ ολοκληρωμένη εισήγηση από το ΔΗΚΟ, αλλά μόνο γενική αναφορά στο πλαίσιο συναντήσεων.
Την ιδέα του κοινού ψηφοδελτίου ακολούθησε η πρωτοβουλία του Λάκη Χριστοδούλου, παλαιού στελέχους του ΔΗΚΟ με καλές σχέσεις και με τον Μάριο Καρογιάν. Μετά από τυχαία συνάντησή του με τον Νικόλα Παπαδόπουλο σε εκδήλωση της πρεσβείας του Ισραήλ, ξεκίνησε συζήτηση για τις εκλογές και το μέλλον του Κέντρου.
Έτσι άνοιξε η συζήτηση για πιθανή συνεργασία ΔΗΚ-ΔΗΠΑ, με κοινό ψηφοδέλτιο και κοινή κομματική πλατφόρμα, επαναφορά στελεχών, άρση διαγραφών και συμπροεδρία Παπαδόπουλου-Καρογιάν. Φέρεται μάλιστα ότι ο Παπαδόπουλος εξέφρασε προθυμία να στηρίξει τον Καρογιάν για την Προεδρία της Βουλής. Η συζήτηση δεν έφτασε ποτέ σε επίσημο επίπεδο.
Ο Παπαδόπουλος αναφέρθηκε στη συνέντευξή του στον «Φ» την 23η Νοεμβρίου στην πρωτοβουλία αυτή. Η ΔΗΠΑ απάντησε ότι δεν υπήρξε ποτέ επίσημη πρόταση και ότι όσα αναφέρθηκαν εντάσσονται στη στρατηγική του προέδρου του ΔΗΚΟ για να ανοίξει τον δρόμο στον Μιχάλη Γιακουμή.
Το ζήτημα είχε και άλλη διάσταση: η ΔΗΠΑ ανέδειξε τις πολιτικές διαφορές της με το ΔΗΚΟ, κυρίως στο Κυπριακό. Παρά τις διαφορετικές σχολές σκέψης Παπαδόπουλου–Καρογιάν, αυτές από μόνες τους δεν θα ήταν αποτρεπτικός παράγοντας, αφού διαφορετικές προσεγγίσεις υπάρχουν ακόμη και εντός κομμάτων.
Με την ΕΔΕΚ, το ΔΗΚΟ έχει ουσιαστικές διαφορές τόσο στο Κυπριακό όσο και στα θέματα οικονομίας και κοινωνικής πολιτικής, αν και διαχρονικά τα δύο κόμματα μπορούσαν να βρουν σημεία σύγκλισης.
Σήμερα, από την ιδέα ενός κοινού ψηφοδελτίου, το Κέντρο καταλήγει κατακερματισμένο, με το ΔΗΚΟ να επιδιώκει κυριαρχία ανοίγοντας μέτωπα και με τα δύο άλλα κόμματα.
Οι παλιές αμαρτίες
Η απαρχή της διάσπασης στο ΔΗΚΟ και πάει αρκετά χρόνια πίσω. Η διαφωνία της ομάδας του Νικόλα Παπαδόπουλου για τη συνεργασία του ΔΗΚΟ με τον ΔΗΣΥ και τη στήριξη της υποψηφιότητας Νίκου Αναστασιάδη στις προεδρικές εκλογές του 2013 ήταν το πρώτο σοβαρό επεισόδιο. Ο Νικόλας, μαζί με τον Χρύση Παντελίδη και τον Άθω Αντωνιάδη στήριζαν, όχι επίσημα βέβαια, την υποψηφιότητα Γιώργου Λιλλήκα. Ασκούσαν εσωτερική αντιπολίτευση στον Μάριο Καρογιάν η οποία οδήγησε τελικά στην επικράτηση του πρώτου έναντι του δεύτερου στην εσωκομματική μάχη του 2014. Ακολούθησε η απόφαση της νέας ηγεσίας υπό την προεδρία Νικόλα Παπαδόπουλου για αποχώρησης από την κυβέρνηση Αναστασιάδη.
Η κορύφωση της διάσπασης στο ΔΗΚΟ ήρθε τον Φεβρουάριο του 2018 με τις διαγραφές του Μάριου Καρογιάν, της Αντιγόνης Παπαδοπούλου και άλλων ιστορικών στελεχών του κόμματος κατηγορώντας τους ότι δεν στήριξαν την υποψηφιότητα Νικόλα Παπαδόπουλου. Εξέλιξη που οδήγησε στη δημιουργία της ΔΗΠΑ το 2019, στην οποία προσχώρησαν στη συνέχεια οι Μαρίνος Μουσιούττας, Αλέκος Τρυφωνίδης και Άγγελος Βότσης στο πλαίσιο της Συνεργασίας Δημοκρατικών Δυνάμεων.
Σήμερα η Δημοκρατική Παράταξη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι γεγονός που δεν σχετίζεται αποκλειστικά με την περίπτωση Γιακουμή. Ο Μάριος Καρογιάν, όπως όλα δείχνουν, δεν θα είναι στο ψηφοδέλτιο του κόμματος για τις βουλευτικές εκλογές, αν και δεν έχει ανακοινώσει κάτι επίσημα. Ο Μαρίνος Μουσιούττας, έχει υπουργοποιηθεί και δεν θα είναι υποψήφιος. Η μόνη δεδομένη υποψηφιότητα από τους υφιστάμενους βουλευτές της ΔΗΠΑ είναι αυτή του Αλέκου Τρυφωνίδη. Γνωστό είναι επίσης ότι ο Άγγελος Βότσης είναι δυσαρεστημένος με τον Μάριο Καρογιάν λόγω της μη παραχώρησης της έδρας της Λεμεσού.
Η ΕΔΕΚ οδηγήθηκε πρόσφατα σε αλλαγή προέδρου και εδώ και αρκετά χρόνια βρίσκεται σε διαρκή εσωκομματική κρίση, με διαγραφές και αποχωρήσεις αξιωματούχων και ιστορικών στελεχών που παραμένουν εκτός κόμματος. Η τελευταία συνδιάσκεψη υπό τη νέα ηγεσία δεν κατάφερε να κλείσει πλήρως τις πληγές, με αποτέλεσμα το ιστορικό κόμμα του Βάσου Λυσσαρίδη να βρίσκεται πλέον ενώπιον υπαρξιακών διλημμάτων.
Το «μεταρρυθμιστικό Κέντρο» του Οδυσσέα Μιχαηλίδη
Στο κάδρο των εξελίξεων έχει εισέλθει δυναμικά και η περίπτωση του Οδυσσέα Μιχαηλίδη και του κινήματος «Άλμα», το οποίο αυτοπροσδιορίζεται στον χώρο του «ριζοσπαστικού κέντρου». Μια ορολογία που συνδυάζει την ανατροπή του παλιού με τον παραδοσιακό ιδεολογικοπολιτικό άξονα των άκρων και του Κέντρου. Ο Μιχαηλίδης προέρχεται άλλωστε από αυτόν τον χώρο, καθώς υπήρξε μέλος του ΔΗΚΟ επί σειρά ετών, κάτι που έχει δημοσίως αναφερθεί.
Ιδιαίτερη σημασία έχει το γεγονός ότι η δράση του ως Γενικού Ελεγκτή αποτέλεσε σημείο αναφοράς και επίκλησης πολιτικών θέσεων, ιδιαίτερα από την ηγεσία του ΔΗΚΟ. Αποκορύφωμα αυτής της περιόδου υπήρξε η καταψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού το 2020 με το σύνθημα «δώστε τους φακέλους των πολιτογραφήσεων στον Ελεγκτή».
Ο Μιχαηλίδης δεν είναι πλέον Γενικός Ελεγκτής αλλά πολιτικός αντίπαλος, κινούμενος ουσιαστικά στον ίδιο χώρο με το ΔΗΚΟ και απευθυνόμενος στο ίδιο κοινό. Μιλά για ένα νέο «ριζοσπαστικό Κέντρο» και διεκδικεί ρόλο ρυθμιστή, απειλώντας να εκτοπίσει το ΔΗΚΟ, ενώ την ίδια ώρα έχουν προσχωρήσει στο Άλμα αποχωρήσαντες ή διαγραφέντες της ΕΔΕΚ. Είναι σε συζητήσεις και με τον τέως ευρωβουλευτή Δημήτρη Παπαδάκη και την Αιχμή.
Οι ενδείξεις δείχνουν ότι το Άλμα αντλεί σημαντικές εισροές κυρίως από ΔΗΚΟ και ΕΔΕΚ. Δεν πρόκειται, συνεπώς, για θεωρητικές αναλύσεις αλλά για υπαρκτά σενάρια που μπορεί να ανατρέψουν τον πολιτικό χάρτη.
Η κατάσταση αυτή ασκεί πρόσθετη πίεση στα παραδοσιακά κόμματα του Κέντρου. Ο Μιχαηλίδης διεκδικεί τον ρόλο που είχε και θέλει να διατηρήσει ο Νικόλας Παπαδόπουλος στη Βουλή και στο πολιτικό σκηνικό. Αυτό εκτιμάται ως η αφετηρία των ενεργειών του προέδρου του ΔΗΚΟ, ο οποίος επιδιώκει να γίνει ο ηγέτης του χώρου και να συγκεντρώσει ό,τι έχει απομείνει από τα παραδοσιακά κόμματα του Κέντρου, ανοίγοντας έτσι μέτωπο με ΕΔΕΚ και ΔΗΠΑ.
Η απορρύθμιση του σκηνικού για τα κόμματα του Κέντρου και η αλλαγή του εκλογικού χάρτη ξεκίνησαν με την ενίσχυση του ΕΛΑΜ, το οποίο αρχικά εκτόπισε την ΕΔΕΚ από την τέταρτη θέση και πλέον απειλεί να εκτοπίσει και το ΔΗΚΟ από την τρίτη. Η δυναμική του ΕΛΑΜ δεν σχετίζεται άμεσα με την αποδυνάμωση των κομμάτων του Κέντρου, σε αντίθεση με την περίπτωση Μιχαηλίδη. Στην εξίσωση προστίθεται και ο Φειδίας Παναγιώτου και η «Άμεση Δημοκρατία», ως παράγοντας οριζόντιας πίεσης για ολόκληρο το πολιτικό σύστημα.
