Κατά την ομιλία του στη γενική συνέλευση της ΟΕΒ την περασμένη Τετάρτη, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ανέφερε πως η επίσημη έναρξη της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού θα γίνει τον Σεπτέμβριο και όχι ενωρίτερα το καλοκαίρι. Προφανώς για να αποφευχθούν προβλήματα μέσα στην περίοδο της πολύ μεγάλης ζήτησης ηλεκτρισμού, δεδομένης της οριακής δυνατότητας του συστήματος να ανταπεξέλθει στις ανάγκες της κατανάλωσης.
Όπως έγραψε πρόσφατα ο «Φιλελεύθερος», ΡΑΕΚ, Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς (Λειτουργός Αγοράς) και Υπουργείο Ενέργειας είναι αποφασισμένοι να αποτρέψουν αυτή τη φορά οποιονδήποτε παράγοντα είναι δυνατό να προκαλέσει νέα αναβολή στην ανταγωνιστική αγορά. Παρ’ ότι η ειλικρινής συνεργασία όλων των ιδιωτών του τομέα για την επιτυχή ολοκλήρωση της τρέχουσας δοκιμαστικής λειτουργίας της αγοράς δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Αυτή η αποφασιστικότητα, όμως, δεν συνδέεται τόσο με την πεποίθηση των αρμοδίων φορέων -ούτε καν του Υπουργείου Ενέργειας- ότι η λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς θα επιφέρει ουσιαστική μείωση στις τιμές ηλεκτρισμού για τη μεγάλη μάζα των καταναλωτών, αλλά με δύο άλλους παράγοντες:
Πρώτο, είναι ασύμφορο -και σκανδαλώδες- για τους καταναλωτές ρεύματος να συνεχιστεί το σημερινό καθεστώς της μεταβατικής ρύθμισης ηλεκτρισμού, που διασφαλίζει υπερκέρδη για ιδιώτες παραγωγούς και προμηθευτές ηλεκτρισμού από φωτοβολταϊκά πάρκα και διατηρεί στα ύψη την τιμή για τους οικιακούς καταναλωτές και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και,
Δεύτερο, είναι τεχνικά, νομικά και πολιτικά δύσκολο -και χρονοβόρο- να ανατραπεί την τελευταία στιγμή ο σχεδιασμός πολλών ετών για λειτουργία ανταγωνιστικής αγοράς στη βάση του Μοντέλου Στόχος (Target Model) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έστω και αν αυτό το μοντέλο επιτρέπει συνειδητά την πώληση ηλεκτρισμού από ΑΠΕ σε τιμές με 200 και 300% κέρδος έναντι του πραγματικού κόστους παραγωγής.
Όπως επισήμανε ο «Φ» σε πρόσφατο ρεπορτάζ, καταγράφηκε σημαντική πρόοδος τους τελευταίους μήνες ως προς την ανταπόκριση μεγάλης μερίδας ιδιωτών παραγωγών και προμηθευτών πράσινης ενέργειας, αλλά και στην αξιοποίηση των λογισμικών συστημάτων και άλλου εξοπλισμού από τον Λειτουργό Αγοράς.
Από την άλλη, παραμένουν τα προβλήματα με τη μη συμμετοχή στη δοκιμαστική λειτουργία της ανταγωνιστικής αγοράς μικροπαραγωγών με συνολική ισχύ 200 μεγαβάτ, καθώς δεν έχουν ενταχθεί σε Φορείς Συγκεντρωτικής Εκπροσώπησης (ΦΟΣΕ). Εκκρεμεί επίσης η επίσημη συνεργασία ικανού αριθμού τραπεζών με το ΧΑΚ, για τη διεκπεραίωση των συναλλαγών εντός της αγοράς, αλλά και για την παροχή εγγυήσεων για την οικονομική ανταπόκριση των «παικτών» στο χρηματιστήριο ενέργειας.
Η παρέμβαση Οδυσσέα
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα ενόψει της λειτουργίας του Μοντέλου Στόχος για ανταγωνιστική αγορά παραμένει η απαισιοδοξία μεγάλου μέρους τεχνοκρατών στον κρατικό και ιδιωτικό τομέα για τη δυνατότητα αυτού του μοντέλου να δώσει ουσιαστικές λύσεις στο τεράστιο θέμα του ακριβού ηλεκτρισμού.
Η σημερινή εκτίμηση που κερδίζει έδαφος καταλήγει στην πιθανότητα μικρής μείωσης του κόστους σε κάποιες φάσεις του 24ωρου αλλά και σε μεγάλες αυξήσεις σε άλλες φάσεις.
Με αυτά τα δεδομένα, ενισχύονται οι φωνές για επαναξιολόγηση της ορθότητας της εφαρμογής της ανταγωνιστικής αγοράς στη βάση του Μοντέλου Στόχος ή και για εγκατάλειψή του αν όντως δεν διασφαλίσει πραγματικό ανταγωνισμό και χαμηλότερες τιμές.
Το Σάββατο δημοσιεύτηκε εκτενής ανάλυση – παρέμβαση του τέως Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη για τα θέματα ενέργειας, στο πλαίσιο της οποίας εκφράζεται η θέση πως το Μοντέλο Στόχος «θα αποτελεί βελτίωση (σ.σ. σε σχέση με τη σημερινή μεταβατική ρύθμιση), πλην όμως πόρρω θα απέχει από το να δώσει λύσεις στο μικρό και απομονωμένο ηλεκτρικό σύστημα της Κύπρου».
Ο κ. Μιχαηλίδης προβλέπει ότι «το μοντέλο αυτό, απλώς θα διατηρήσει τα κέρδη των λίγων, χωρίς να οδηγήσει σε ουσιαστική μείωση της τιμής».
Ασφαλείς πληροφορίες του Φιλελευθέρου αναφέρουν πως την ανησυχία αυτή συμμερίζονται και κυβερνητικά στελέχη αρμόδιων υπουργείων και Αρχών και την έχουν καταγράψει σε πρόσφατες ανταλλαγές απόψεων – προειδοποιήσεων.
Ο Οδυσσέας Μιχαηλίδης προτείνει το εξής: «Φέρνουμε τον ανταγωνισμό σήμερα. Άδειες εμπορικών ΑΠΕ που εκδόθηκαν και δεν υλοποιήθηκαν στον χρόνο τους, πρέπει να ανακληθούν. Πλέον, νέες εμπορικές άδειες ΑΠΕ θα πρέπει να υπαχθούν κάτω από ένα σύστημα μειοδοτικών διαγωνισμών της ΑΗΚ-Προμήθεια (σ.Φ. προσφορές από ιδιώτες και αγορά του πράσινου ηλεκτρισμού από την ΑΗΚ Προμήθεια στις χαμηλότερες τιμές, για να επωφελούνται όλοι) και να περιλαμβάνουν υποχρέωση για αποθήκευση, με έξοδα των παραγωγών, ώστε να πετύχουμε περαιτέρω διείσδυση των ΑΠΕ αλλά προς όφελος των καταναλωτών. Το μοντέλο του μονοψωνίου (single buyers model) επιτρέπεται σε μη διασυνδεδεμένα ηλεκτρικά συστήματα και το εφαρμόζει η γειτονική μικρή Μάλτα, η οποία έχει τιμές ηλεκτρισμού πολύ χαμηλότερες από τις δικές μας».
Η πάγια θέση του ΑΚΕΛ για μειοδοτικούς
Την ίδια ή παρεμφερή πρόταση έχει καταθέσει πριν από 4-5 χρόνια και το ΑΚΕΛ, το οποίο την επαναφέρει συχνά. Η πληροφόρηση του Φιλελευθέρου βεβαιώνει πως η ίδια άποψη προβληματίζει και την Κυβέρνηση και αν οι πρώτες ενδείξεις από τη λειτουργία του Μοντέλου Στόχος επιβεβαιώσουν την απαισιοδοξία για ουσιαστικά χαμηλότερες τιμές, η συνέχιση της ανταγωνιστικής αγοράς όπως σχεδιάστηκε είναι πιθανό να επαναξιολογηθεί από τις κυπριακές Αρχές αλλά και από τις ευρωπαϊκές, οι οποίες είναι από επίσημες πηγές ενήμερες για τα ιδιαίτερα εμπόδια ανάπτυξης πραγματικού ανταγωνισμού στην Κύπρο.
