Μια λίθινη στήλη ύψους πέρα του ενός μέτρου, σπασμένη σε τρία κομμάτια, καθώς επίσης εννέα κεραμικά αγγεία έφερε μεταξύ άλλων στο φως η σκαπάνη κατά τη φετινή ανασκαφή στη θέση Πύλα-Κοκκινόκρεμος.
Το κυπελλοειδές άνω μέρος της, πιθανόν να είχε λατρευτική χρήση.
Τα ευρήματα στη θέση ήταν εξαιρετικά ενδιαφέροντα και φέτος. Η ανασκαφή διεξήχθη από τις 27 Μαρτίου μέχρι τις 23 Απριλίου από διεθνή αρχαιολογική ομάδα υπό τη διεύθυνση του καθηγητή Γιόακιμ Μπρετσνάιντερ του Πανεπιστημίου της Γάνδης, σε συνεργασία με τον καθηγητή Σορίν Ερμόν από το Ινστιτούτο Κύπρου) και τον Ράινχαρντ Γιουνγκ από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών.
Οι ανασκαφές επικεντρώθηκαν σε δύο τομείς– τον Τομέα 5 και τον Τομέα 7– που βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα του υψώματος του οικισμού. Και οι δύο τομείς έφεραν στο φως νέες σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την αρχιτεκτονική οργάνωση, τον υλικό πολιτισμό και την καθημερινή ζωή σε αυτόν τον στρατηγικά τοποθετημένο οικισμό, ο οποίος ήταν κατοικημένος μόνο κατά τα τελευταία στάδια της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.
Στον Τομέα 5, η ομάδα ανακάλυψε ένα νέο σύνολο διασυνδεδεμένων δωματίων. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως χώρους με δάπεδα διαμορφωμένα πάνω στο φυσικό βράχο, δάπεδα από πατημένο χώμα και ασβεστολιθικά υλικά, κεραμικά– μεταξύ των οποίων θραύσμα πίθου, χαναναϊκός αμφορέας και διακοσμημένα αγγεία λεπτής κεραμικής– καθώς και μια πιθανή εστία.
Ένας συγκεκριμένος χώρος (5.61) έδωσε το ιδιαίτερο εύρημα της λίθινης στήλης.
Αντίθετα, ο Τομέας 7 χαρακτηρίζεται από πιο ανοιχτή και ανεξάρτητη αρχιτεκτονική, αποκαλύπτοντας πτυχές οικιακών, βιοτεχνικών και πιθανόν ναυτικών δραστηριοτήτων.
Το μεγαλύτερο κτιριακό συγκρότημα, ονομαζόμενο Τομέας 7.1, περιλάμβανε δέκα διασυνδεδεμένους χώρους, κτισμένους πάνω στο φυσικό βράχο. Στον χώρο 7.1.10 βρέθηκε μια ιδιαίτερα πλούσια συλλογή: εννέα κεραμικά αγγεία– ανάμεσά τους αγγεία τύπου Base Ring, ακόσμητη κεραμική, ένας διακοσμημένος κρατήρας και χαναναϊκοί αμφορείς (Εικ. 4)– καθώς και λίθινα εργαλεία, θραύσματα λίθινων λεκάνων, βάρη αργαλειού (μερικά ακόμη σε ημιτελή μορφή) (Εικ. 5), σφοντύλι και πάνω από είκοσι τρυπημένες πέτρες τοποθετημένες κατά μήκος ενός τοίχου.
Οι πέτρες αυτές πιθανώς αποτελούσαν μέρος αλιευτικού δικτύου. Επιπλέον, ένα μπρούντζινο αγκίστρι ψαρέματος που βρέθηκε στον ίδιο χώρο ενισχύει την ερμηνεία ότι πρόκειται για έναν πολυλειτουργικό χώρο εργασίας, όπου πιθανόν διεξάγονταν τόσο υφαντουργικές όσο και ναυτικές δραστηριότητες.
Σε άλλη περιοχή του Τομέα 7 (7.2), τα υπολείμματα τοίχων χωρίς σαφή δάπεδα ή συνδεδεμένη αρχιτεκτονική αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να πρόκειται για θεμέλια, τοιχία υποστήριξης ή τμήματα κατεδάφισης από την αρχαιότητα. Εν τω μεταξύ, στον πρόσφατα εξερευνημένο Τομέα 7.5, μια κατασκευή τριών δωματίων παρουσίασε σημάδια διάβρωσης, αλλά διατήρησε ορισμένα αρχιτεκτονικά περιγράμματα.
Συνολικά, η ανασκαφική περίοδος 2025 παρείχε πλούσιο νέο υλικό. Ο Τομέας 5 βοήθησε στην κατανόησης της έντονης, διαμερισματικής δόμησης κοντά στην άκρη του υψώματος, ενώ ο Τομέας 7 αποκάλυψε πιο ποικίλα και ανοιχτά μοτίβα κατοίκησης, με στοιχεία οικιακής ζωής και οικονομικών δραστηριοτήτων. Ο υλικός πολιτισμός υποδηλώνει μια κοινότητα που συμμετείχε τόσο σε τοπική παραγωγή όσο και σε ευρύτερα εμπορικά δίκτυα.
Αυτά τα ευρήματα εμπλουτίζουν την κατανόησή μας για την Πύλα-Κοκκινοκρέμο ως έναν πολύπλοκο και ζωντανό οικισμό σε μια κρίσιμη περίοδο για την Ανατολική Μεσογείου.
Περαιτέρω αναλύσεις και μελλοντικές ανασκαφές θα συνεχίσουν να διευρύνουν αυτές τις ερμηνείες και να συμβάλλουν στη συνολική μελέτη της Ύστερης Εποχής του Χαλκού στην Κύπρο.
