Μαριάννα Φλώρου, «Παράπραξις», εκδόσεις Αρμίδα, 2024.
Το βιβλίο «Παράπραξις» είναι το τρίτο εκδομένο έργο της Μαριάννας Φλώρου, η ίδια το χαρακτηρίζει «πεζοποίηση». Προηγήθηκαν η συλλογή διηγημάτων «Veni-Vidi-Vici» το 2011 και το μυθιστόρημα «Μέτ – Α» το 2020.
Το νέο ευσύνοπτό της βιβλίο περιλαμβάνει μόλις επτά κείμενα, τρία από τα οποία είναι σε ποιητικό και τέσσερα σε πεζό λόγο. Όπως και να έχει, «πεζολογικά» στοιχεία απαντώνται στα ποιητικά κείμενά της, όπως και κάποιες ποιητικές στιγμές στα πεζογραφικά αφηγήματά της.
Πιστεύω ότι η νοητή γραμμή που συνδέει όλα τα κείμενα στο βιβλίο είναι ο έρωτας. Είτε αυτός βρίσκεται στο προσκήνιο, είτε βρίσκεται στο παρασκήνιο, είτε υποβόσκει, είτε θάλλει, είτε ευφραίνει, είτε πικραίνει. Η ερωτική αφηγηματική γραμμή είναι η δεσπόζουσα, οι υπόλοιπες υποθεματικές είναι επικουρικές, ελαύνονται από τη σύγχρονη πραγματικότητα αλλά ουδέποτε διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία. Αυτό συμβαίνει ακόμα και σε κείμενα που φαινομενικά δεν έχουν σχέση με τον έρωτα, όπως το αφήγημα «Της νεκρής ξαδέλφης». (σελ. 34)
Αρχίζω την περιδιάβαση στο βιβλίο με τα ποιητικά κείμενα. Στο πρώτο κεφάλαιο «Αν είχα τ’ όνομά σου» (σελ. 9) είναι ευδιάκριτα κάποια σπέρματα ποιητικής: «Απ’ την αρχή μέχρι το τέλος / Ο χρόνος περνά με τον ίδιο ρυθμό / Σαν κρύο νερό απ’ το ποτάμι / Άλλοτε σκαλώνει σε μεγάλες πέτρες / Άλλοτε γλύφει σκουρόχρωμα βότσαλα». (σελ. 9) Θεματικό επίκεντρο του ποιήματος αυτού, ο απολογισμός ζωής μιας γιαγιάς, με αδρές ρεαλιστικές πινελιές, αλλά και βαθύ συναίσθημα.
Στο δεύτερο ποιητικό κεφάλαιο «Τα Αν του Έρωτα Τα Ίσως του θανάτου» (σελ. 30) η ερωτική γραμμή ηγεμονεύει, συνοδευόμενη και από υπαρξιακή εγκαρτέρηση. Οι ποιητικές εικόνες, στο βαθμό που πραγματώνονται άρτια, δίνουν αξιοπρόσεκτο αποτέλεσμα: «Οι μέρες περνούν σαν ραγισμένες καμάρες / Χανόμαστε στη δίνη του μάταιου / Του πρόσκαιρου…». (σελ. 31) Στο ίδιο ποίημα συναντούμε και τους στίχους: «Ονειρεύτηκα μια σκιά / Με φτερά αετού / Να χορεύει σεκλετισμένος / Βαρύ ζεϊμπέκικο / Με μάτια που έκαιγαν απ’ τον καπνό και το αλκοόλ». (σελ. 33) Η εικονοπλαστική διάθεση αποδίδει.
Το τρίτο ποιητικό μέρος του βιβλίου φέρει τον ίδιο τίτλο με το δεύτερο και είναι το πιο ευσύνοπτο. Εδώ η ερωτική γραμμή είναι ακόμη πιο ευδιάκριτη: «Θα θυμάμαι για πάντα τα κλειστά σου χείλη / Πριν τολμήσουν ν’ ανοίξουν / Πριν σκεφτούν τι παν να κάνουν». (σελ. 49)
Ας περάσουμε τώρα στα πεζόμορφα μέρη του βιβλίου. Στο πρώτο αφήγημα «Νομάδες στο χρόνο» (σελ. 17) καταγράφεται η εξελικτική πορεία ενός έρωτα, η ακμή και η φυγή πριν από την παρακμή του. Η Μ.Φ. ντύνει με τα κατάλληλα χρώματα την κάθε φάση της αφήγησής της. Εκεί που πρέπει, οι προτάσεις της είναι κοφτές, ολοζώντανες, δροσερές και ευχάριστες. Η γραφή της είναι γεμάτη εικόνες, φως, ευαισθησία και φαντασία. Το αισθητικό αποτέλεσμα είναι υπέρτερο του ποιητικού σκέλους του βιβλίου. Αυτή είναι η άποψή μου.
Στο επόμενο κεφάλαιο «Παν-Δώρα» (σελ. 25) έχουμε ένα γλυκό αποχαιρετισμό σ’ έναν πολύ δικό άνθρωπο της συγγραφέα. Έναν άνθρωπο ζεστό, δοτικό, γεμάτο καλοσύνη. Τα ίδια χαρακτηριστικά προσλαμβάνει επί του προκειμένου και η γραφή της Μ.Φ.
Το αφήγημα «Της νεκρής ξαδέλφης» (σελ.34) είναι το πιο μακροσκελές στο βιβλίο. Κι αυτό που φαινομενικά απέχει πιο πολύ από την κεντρική θεματική. Ωστόσο, εντοπίζονται και σ’ αυτό μικρές ενσταλάξεις ερωτικής αφύπνισης εφηβικής ηλικίας, είτε αυτές αφορούν την αφηγήτρια ή την ηρωίδα του αφηγήματος. Βέβαια, το κείμενο αυτό έχει κι άλλες προεκτάσεις, πιο εκτενείς και πιο ουσιαστικές, όπως η κοινωνική του υφή και η υπαρξιακή του διάθεση. Ενδεχομένως να είναι και το πιο αξιόλογο κείμενο στο βιβλίο, ελέω του σκληρού ρεαλιστικού του χαρακτήρα και της ανεπιτήδευτης ειλικρίνειάς του. Η εμπειρία του θανάτου ενός στενά συγγενικού προσώπου εκφράζεται με αξιοσημείωτη επάρκεια.
Το «4/3 από μια σταγόνα μέλι» (σελ. 51) είναι μάλλον το πιο ενδοσκοπικό κείμενο στο βιβλίο. Εδώ η συγγραφέας αναμετράται με τον εαυτό της κοιτάζοντας περισσότερο μέσα της παρά γύρω της. Το αφήγημα αυτό θεωρώ πως πληροί όλες τις προϋποθέσεις λογοτεχνικής μετουσίωσης προσωπικών βιωμάτων: «Μοιράζεσαι τα σχέδια της μέρας σου: ‘Ναι θα πάω στον οδοντογιατρό, έχω ουλίτιδα και χρειάζεται να με δει’ {Κι ας αιμορραγεί το μέσα μου χειρότερα από κάθε ουλίτιδα}. (σελ. 52.) Σ’ αυτό το ποιητικό πεζογράφημα με τα μεγάλα διαλογικά μέρη ο έρωτας σκιαγραφείται ωμά, ρεαλιστικά και πανοραμικά. Ο έρωτας προβάλει ως έχει, χωρίς εξιδανικεύσεις, ως δύσκολη, βασανιστική διεργασία, με ανασφάλειες, παγίδες, κρημνοβασίες, αβεβαιότητα, αμφιβολία, πόνο. Θεματοποιείται και η ανάταση ψυχής που προσφέρει ο έρωτας, αλλά υπερισχύουν τα γκρίζα χρώματά του, παρά τα φωτεινά: [Θέλω να σκέφτεσαι μόνο εμένα διαρκώς, χωρίς τελειωμό, χωρίς παύση, χωρίς ανάσα]. Ήρθες με την άμυνά σου να αστράφτει καλογυαλισμένη στον ήλιο». (σελ. 54)
Συνολικά αποτιμώντας το νέο βιβλίο της Μ.Φ., το τρίτο στη σειρά, θα έλεγα ότι απαντώνται σε αυτό πολλές καλές στιγμές, στιγμές που προοιωνίζουν για ανάλογη και καλύτερη συνέχεια. Τούτο ευχόμαστε κι εμείς. Φτάνει η ματιά της λογοτέχνιδας ν’ αποκτήσει πιο καθολικευμένη θεώρηση των πραγμάτων, έτσι που ο αναγνώστης να κερδίζεται, ενδεχομένως και να ταυτίζεται, πιο εύκολα και πιο ολοκληρωμένα.
