Η αποχώρηση ή απομάκρυνση ενός αρχηγού από το προσκήνιο της κυπριακής πολιτικής πραγματικότητας είναι κάτι το απίθανο, πόσο δε για εκλογικές αναμετρήσεις όπως της 9ης Ιουνίου. Ευρωεκλογές και εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση αποτελούσαν διαχρονικά ένα τσεκ-πόιντ για τα κομματικά επιτελεία προκειμένου δουν που στέκονται ανάμεσα στις κύριες αναμετρήσεις των προεδρικών και των βουλευτικών.
Στην προκειμένη περίπτωση, και με την ενοποίηση των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, έχει μειωθεί η δυνατότητα ελέγχου της πορείας ενός κόμματος. Προ της αλλαγής, οι δημοτικές προσέφεραν την ευκαιρία στα κόμματα να δουν που στέκονται λίγους μήνες μετά τις βουλευτικές, συνάμα αποτελούσαν το χώρο όπου κτίζονταν συμμαχίες για τις προεδρικές εκλογές. Στην προκειμένη περίπτωση ένας ακταρμάς συνεργασιών δεν επιτρέπει την ασφαλή εξαγωγή συμπερασμάτων ως προς το τι δέον γενέσθαι.
Από την άλλη οι ευρωεκλογές είχαν μικρότερη εμβέλεια, και ήταν μια εκλογική διαδικασία γοήτρου. Όπως για παράδειγμα η πρωτιά του ΔΗΣΥ το 2004 λίγες εβδομάδες μετά το δημοψήφισμα, όταν το κόμμα είχε δείξει τάσεις διάλυσης. Η πρωτιά το 2004 πρόσφερε ευκαιρία ανασύνταξης και επανάκαμψης.
Η ιδιαιτερότητα των συγκεκριμένων εκλογικών αναμετρήσεων λειτουργούσαν προστατευτικά για μία έκαστη κομματική ηγεσία. Γεγονός που ισχύει και στην περίπτωση των φετινών εκλογών. Και η όποια προσπάθεια να αμφισβητηθεί η όποια ηγεσία είναι εν πολλοίς καταδικασμένη να πέσει στο κενό. Ενώ ακόμα πιο δύσκολο είναι να φορτωθούν αποκλειστικά οι ευθύνες σε έναν πολιτικό αρχηγό.
Με μια συγκεκριμένη προϊστορία και με τα δεδομένα ως έχουν είναι δύσκολο έως και απίθανο να αναμένει κανείς να δει κινήσεις όπως στη Γαλλία και το Βέλγιο, όπου οι ευρωεκλογές άνοιξαν το δρόμο για εθνικές εκλογές. Και αυτό δεν έχει να κάνει με κάποια παχυδερμία της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας αλλά με το ότι το κέντρο βάρους για κόμματα και αρχηγούς είναι οι βουλευτικές και όχι οποιαδήποτε άλλη εκλογική αναμέτρηση. Ο μόνος αρχηγός που εγκατέλειψε τη θέση του μετά από εκλογική ήττα ήταν ο Αβέρωφ Νεοφύτου όταν έχασε στις προεδρικές του ’23. Κι αν πάμε πέντε χρόνια πιο πριν θα δούμε ότι ο Νικόλας Παπαδόπουλος έχασε στις προεδρικές του ’18 αλλά δεν ηττήθηκε κομματικά.
Ήδη, μία εβδομάδα μετά τις εκλογές της 9ης Ιουνίου φάνηκε ξεκάθαρα πως κανένας δεν έχει πρόθεση να αμφισβητήσει τον όποιο πολιτικό αρχηγό ένεκα του εκλογικού αποτελέσματος. Και όσο περνά ο καιρός και θα εκτονώνεται η ένταση της στιγμής τόσο περισσότερο θα μειώνονται οι πιέσεις προς τις ηγεσίες των κομμάτων.
Για την Αννίτα Δημητρίου η εκλογική αναμέτρηση της 9ης Ιουνίου ήταν το πρώτο μεγάλο τεστ έχοντας ήδη φορτωθεί αμαρτίες του παρελθόντος για τις οποίες έπρεπε να λογοδοτεί καθημερινά. Παράλληλα με τη διαχείριση μιας ιδιαίτερα δύσκολης κατάστασης είχε να αντιμετωπίσει μια συνεχή εκ των έσω υπόσκαψη. Μέσα σ’ αυτό το άκρως αρνητικό για την ίδια κλίμα κατάφερε να βγει κερδισμένη: πρωτιά και δύο έδρες στο ευρωκοινοβούλιο, διατήρηση ή και ενίσχυση των κομματικών ψήφων σε όλους σχεδόν τους δήμους της Κύπρου. Η αποτυχία εκλογής δημάρχων είχε να κάνει περισσότερο με τα άτομα παρά με το κόμμα.
Έχοντας τις ευρωεκλογές πίσω της και με ορίζοντα το 2026 και τις βουλευτικές εκλογές, σε πρώτη φάση θα ασχοληθεί με το πως ο ΔΗΣΥ πολιτεύεται απέναντι σε μια κυβέρνηση με την οποία έχει μια ιδιάζουσα αντιπαράθεση/σχέση. Μια πιο σκληρή γραμμή από πλευράς ΔΗΣΥ έναντι της κυβέρνησης, κυρίως σε θέματα εσωτερικής πολιτικής, θα πρέπει να θεωρείται σίγουρη. Απ’ εκεί και πέρα δεν αποκλείεται να δούμε τον ΔΗΣΥ να πιέζει περισσότερο την κυβέρνηση προς υλοποίηση δικών του προτάσεων (μια τακτική που ακολούθησε επιτυχώς το ΔΗΚΟ επί Αναστασιάδη) προκειμένου να διασφαλίζεται η απαραίτητη για την κυβέρνηση πλειοψηφία στη Βουλή.
Ένα σύμπλεγμα συμμαχιών σε όλους τους δήμους είχαν προδιαγράψει την επιτυχή πορεία που θα έχει το ΑΚΕΛ σ’ αυτή την πτυχή των εκλογών της 9ης Ιουνίου. Η ηγεσία του ΑΚΕΛ, υπό το Στέφανο Στεφάνου, μετά από την επιτυχή πορεία (έστω και δεν έφτασαν μέχρι τέλους) στις προεδρικές του ’23 βρισκόταν σε μια πολύ άνετη θέση χωρίς εκ των έσω ουσιαστικές πιέσεις. Κάποια μουρμουρητά που ακούγονταν απ’ εδώ και απ’ εκεί χάνονταν στην πορεία. Υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν πως η προδιαγεγραμμένη επιτυχία των δημοτικών και η ενδεχόμενη νίκη στις ευρωεκλογές βοήθησαν την ηγεσία του ΑΚΕΛ να κρύψει κάποια μικρά εσωκομματικά ζητήματα αλλά και μια χαλαρότητα η οποία στο τέλος πληρώθηκε ακριβά με την μη εκλογή δεύτερου ευρωβουλευτή.
Με τον επόμενο σταθμό να είναι σε δύο χρόνια η ηγεσία του ΑΚΕΛ είναι δεδομένο ότι θα κινηθεί σε μια πιο σκληρή αντιπολίτευση έναντι της κυβέρνησης. Και οι τοπικές αρχές – όπως διαμορφώθηκαν κατά τις τελευταίες δημοτικές – μπορεί να αποτελέσουν ένα ισχυρό χαρτί για το ΑΚΕΛ σ’ αυτή του την προσπάθεια. Βλέπει ότι μπροστά του έχει μια βεντάλια τοπικών αρχόντων που κανείς δεν ανήκει στο κυβερνητικό στρατόπεδο, και όσοι μπορεί να πρόσκεινται αναγνωρίζουν πως εκεί που βρίσκονται σήμερα το οφείλουν στις ψήφους του ΑΚΕΛ. Με αυτά τα δεδομένα μπορεί να κάνει ένα καλό «αντιπολιτευτικό παιχνίδι», ανεξαρτήτως του ότι στον Λόφο επιχείρησαν το βράδυ της Κυριακής να παρουσιάσουν το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών ως μιας μορφής ήττα για το ΑΚΕΛ λόγω της αντιπολιτευτικής του συμπεριφοράς.
Υπό αυτά τα δεδομένα και με μια τάση για πιο σκληρή προσέγγιση από τα δύο μεγάλα κόμματα, το βάρος στήριξης της κυβέρνησης Χριστοδουλίδη πέφτει στους ώμους των τριών συμπολιτευομένων κομμάτων τα οποία βγήκαν λαβωμένα από τη μάχη των ευρωεκλογών. Κάποιοι – όπως υποστηρίζουν – διασώθηκαν σε τοπικό επίπεδο, αλλά αυτό ήταν κατορθωτό γιατί πήγαν σε συνταγή του παρελθόντος και εναγκαλίστηκαν με έναν εκ των δύο μεγάλων. Έδειξαν ότι σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να λειτουργήσουν ως μια ενιαία κυβερνητική μάζα με ισχύ. Επιβεβαίωσαν οι εκλογές της 9ης Ιουνίου ότι η επιτυχία τους ήταν καθαρά τυχαία και κυρίως ενίσχυσαν τις τοποθετήσεις εκείνων που έλεγαν προ του ’23 ότι η προδιαγραφόμενη επιτυχία Χριστοδουλίδη επέτρεπε σε Νικόλα Παπαδόπουλο, Μάριο Καρογιάν και Μαρίνο Σιζόπουλο να κρύψουν τις όποιες δικές τους αδυναμίες.
Παρά το αρνητικό αποτέλεσμα στις ευρωεκλογές κανείς εκ των τριών δεν φαίνεται να αντιμετωπίζει άμεσο ζήτημα αμφισβήτησης εσωκομματικά και μάλλον θα καταφέρουν να κερδίσουν κι αυτοί χρόνο μέχρι τις βουλευτικές του ’26. Από τα τρία κόμματα της λεγόμενης συμπολίτευσης ο μόνος αρχηγός που ρίσκαρε και έβγαλε μπροστά τις κυβερνητικές επιτυχίες ήταν ο Νικόλας Παπαδόπουλος. Οι άλλοι δύο ήταν περισσότερο προσεκτικοί στις διατυπώσεις τους. Το γεγονός ότι ο Νικόλας Παπαδόπουλος συνέδεσε κυβερνητικές επιτυχίες με το ΔΗΚΟ αυτό έδωσε την ευκαιρία για μουρμουρητά και διασύνδεσης του αρνητικού αποτελέσματος με το ότι βρίσκονται στην κυβέρνηση Χριστοδουλίδη.
Ανάλογες φωνές ακούγονται και στη ΔΗΠΑ αλλά και (σε μικρότερο βαθμό) στην ΕΔΕΚ. Ωστόσο το γεγονός ότι αυτές οι φωνές ακούγονται από άτομα τα οποία δεν ήταν από την αρχή υπέρ Χριστοδουλίδη λειτουργεί υποβοηθητικά στο να μειωθούν οι κραδασμοί και να αποφευχθούν οργανωμένες πιέσεις για αποχώρηση από την κυβέρνηση.
Εάν η κυβέρνηση δεν υποπέσει σε κάποιο σοβαρό ολίσθημα το αμέσως επόμενο διάστημα, το πιο πιθανό είναι μετά το καλοκαίρι όλα αυτά τα μουρμουρητά να σβήσουν και να ξεχαστούν για ένα –ενάμιση χρόνο. Κάτι που προσφέρει και στην πλευρά της κυβέρνησης την ευκαιρία να ανασκουμπωθεί και να πείσει – πρωτίστως τους εταίρους της – ότι μπορεί να παράξει πραγματικό έργο.
Επίκειται συνάντηση
Το αμέσως επόμενο διάστημα, σύμφωνα με πληροφορίες μας, αναμένονται συναντήσεις του Προέδρου Χριστοδουλίδη με τους αρχηγούς των τριών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνησή του. Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι θα επιδιωχθούν χωριστές συναντήσεις με έναν έκαστο αρχηγό. Τα τετ-α-τετ Προέδρου με κομματάρχες κατά πάσα πιθανότητα θα γίνουν μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας και σε χώρο όπου θα μπορούν να μιλήσουν με περισσότερη άνεση και χαλαρότητα.
Από πλευράς αρχηγών υπάρχει πρόθεση να τονίσουν και πάλι το θέμα του συντονισμού και της επικοινωνίας ανάμεσα σε Λόφο και κόμματα. Παρά το γεγονός ότι υπήρξε σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης, εντούτοις θεωρούν ότι υπάρχει σημαντικό περιθώριο βελτίωσης. Το δύσκολο κομμάτι θα είναι να επιχειρηθεί να φορτώσουν στον ΠτΔ ευθύνη για το εκλογικό τους αποτέλεσμα. Γιατί ήδη είναι ξεκάθαρο πως σε καμιά περίπτωση δεν θα γίνει δεκτό να φορτωθεί ο Χριστοδουλίδης τις αποτυχίες Παπαδόπουλου, Καρογιάν ή Σιζόπουλου.
Μόνο άνεση δεν μπορεί να υπάρχει στον Λόφο
Οι εντολές που είχαν φύγει από τον Λόφο προεκλογικά προς τους λεγόμενους «πυρήνες Χριστοδουλίδη» ήταν να αποφύγουν επιμελώς την όποια ανάμιξη στις εκλογές της 9ης Ιουνίου. Με πρόσχημα ότι θα κατηγορούσαν το Προεδρικό για ανάμιξη στις εκλογές (κάτι που στο τέλος δεν απετράπη, βλέπε δηλώσεις Τσίγκη για δήμο Στροβόλου) ο Νίκος Χριστοδουλίδης επιτύγχανε να κρατήσει σε απόσταση ασφαλείας άτομα-κλειδιά για τον ίδιο και τα οποία θα χρειαστεί για το ’28.
Το εκλογικό αποτέλεσμα της 9ης Ιουνίου έχει δύο όψεις για τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Από τη μια, αποτελεί γεγονός ότι κανένα κόμμα δεν βγήκε ενισχυμένο από αυτή τη μάχη και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο δέχθηκαν ένα πλήγμα (το ΑΚΕΛ στις ευρωεκλογές και ο ΔΗΣΥ στην τοπική αυτοδιοίκηση). Αυτό μπορεί να θεωρηθεί και ως μια απάντηση των πολιτών προς τα δύο μεγάλα κόμματα για τον τρόπο που αντιπολιτεύονται.
Αυτό βεβαίως θα ίσχυε εάν δίπλα του είχε μια συμπαγή ομάδα συμπολιτευομένων η οποία θα ήταν έτοιμη να δώσει μάχες και να θυσιαστεί για την κυβέρνηση. Το γεγονός ότι σ’ αυτό το στάδιο δεν αναμένεται οποιοσδήποτε να ανοίξει την πόρτα και να φύγει προσφέρει μια πρόσκαιρη άνεση. Κομβικό σημείο θα είναι οι επόμενες βουλευτικές εκλογές, το 2026. Εκεί θα διαφανούν οι προθέσεις ενός εκάστου αρχηγού και πόσοι θα μείνουν δίπλα στο Νίκο Χριστοδουλίδη. Είτε παραμονές των βουλευτικών του ’26 είτε αμέσως μετά και με φόντο το ’28 κάποιοι θα αποχωρήσουν. Και δεν αποκλείεται νυν συγκυβερνώντες να πρωταγωνιστήσουν εναντίον του Χριστοδουλίδη.
