Μια πολυδιάστατη εγκατάσταση στην οποία δοξάζεται η συμφιλίωση, η συνύπαρξη, η αλληλοκατανόηση, η συμπερίληψη και η παραδοχή της διαφορετικότητας, εμπνεύστηκε ο Έλληνας καλλιτέχνης στη Δημοτική Πινακοθήκη της Λάρνακας.
Εικαστικός και τέως καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ο Μάριος Σπηλιόπουλος γνωρίζει καλά την Κύπρο και τους ανθρώπους της, αφού τα τελευταία χρόνια ερχόταν στο νησί μας για τις εξετάσεις των υποψήφιων για την ΑΣΚΤ. Το τελευταίο διάστημα έζησε για λίγους μήνες στη Λάρνακα, για τη δημιουργία της εγκατάστασης «Ανθρώπων Ίχνη – Η συνομιλία των Κόσμων» που του ανατέθηκε από τον Οργανισμό Λάρνακα 2030, στο πλαίσιο της διεκδίκησης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το 2030.
Ο ίδιος μας εξηγεί πως πρόκειται για μια πολυδιάστατη και πολυαισθητηριακή εγκατάσταση. Η Δημοτική Πινακοθήκη μεταμορφώθηκε σε έναν «ιδιότυπο ναό», όπως την αποκαλεί. «Το έργο περιλαμβάνει προβολές βίντεο, ηχητικά στοιχεία και in situ παρεμβάσεις με τα παπούτσια που μαζέψαμε από τους κατοίκους της Λάρνακας». Ο κ. Σπηλιώπουλος σημειώνει πως πάντα επιδιώκει τα έργα του να βγαίνουν από τα κάτω, «να μην είναι ο καλλιτέχνης ο μικρός θεός και όποιος θέλει κατάλαβε». Έτσι λοιπόν, όταν μέσω του Λάρνακα 2030 κλήθηκε ο κόσμος να δώσει τα παπούτσια του για το έργο, υπήρξε θετική αντίδραση. «Ήταν πολύ συγκινητική η ανταπόκριση του κόσμου. Μαζέψαμε πάνω από 500 ζευγάρια παπούτσια. Τα παιδιά διέθεσαν τα μικρά παπουτσάκια τους, επίσης έκαναν εκδηλώσεις στα σχολεία κατά τις οποίες τα ζωγράφισαν. Τα παπούτσια συμβολίζουν τα ίχνη της ασώματης πορείας ανθρώπων, το καθένα φέρει τη δική του ιστορία, τη δική του καταγωγή, τη δική του θρησκεία. Με ενδιαφέρει η κοινωνική τέχνη αισθησιακής υφής και η άμεση επαφή με τον θεατή. Αυτό το έργο θα έχει σίγουρους θεατές όσους πρόσφεραν τα παπούτσια τους. Τα ονόματα των δωρητών αναγράφονται στον χώρο».
Στην εγκατάσταση το κοινό ακούει στα ελληνικά «Τα Θεωνύμια» του Θεοδώρου Δούκα του Λάσκαρι (1254) και τα «99 ονόματα του Αλλάχ» στα αραβικά. «Τα Θεωνύμια, τα οποία συγκέντρωσε ο Δούκας του Λάσκαρι, είναι 350 επίθετα για τον Θεό, καταπληκτικά ερανισμένα απ’ όλη την ελληνική γραμματολογία. Απ’ την άλλη μεριά, ακούγονται στα αραβικά τα 99 ονόματα του Αλλάχ. Όλα αυτά συνυπάρχουν σε έναν κοινό χώρο, ενώ στο βάθος ακούγεται μια πρωινή προσευχή του μουεζίνη, μια αίσθηση σαν να επέστρεψαν οι Τουρκοκύπριοι στη Λάρνακα. Είναι ένας κοινός τόπος το έργο, στον οποίο λατρεύεται ο Θεός όλων και του καθενός ξεχωριστά».
Ο χώρος όπου δημιουργήθηκε η εμβληματική εγκατάσταση είναι σκοτεινός και φωτίζεται μόνο από την εικόνα της τρικυμισμένης θάλασσας, με ένα ανάποδο κύμα που προβάλλεται στον τοίχο ενώ ένα καντηλάκι καίει στο κέντρο. «Στην προβολή, ο κυματισμός είναι ανεστραμμένος: Αντί να σκάει στην ακτή, το κύμα επιστρέφει προς τα πίσω, προς τον ορίζοντα. Το ανάποδο κύμα συμβολίζει το επέκεινα και την ελπίδα. Είναι σαν να ρουφάει τον κόσμο και να τον ταξιδεύει σε μια άλλη διάσταση, σε μια διέξοδο», λέει ο καλλιτέχνης.
Ρωτήσαμε τον κ. Σπηλιόπουλο αν ήταν στις προθέσεις του να προκαλέσει τη συγκίνηση του κοινού. «Ναι, ακριβώς. Δεν είμαι από τους καλλιτέχνες της αποστασιοποίησης, θέλω να δημιουργήσω συγκίνηση στο θεατή. Ο Μπρεχτ χρησιμοποιούσε την αποστασιοποίηση και δεν άφηνε το συναίσθημα να μπει στα έργα του αλλά τη λογική. Εγώ κάνω το αντίθετο. Με ενδιαφέρει να προκαλέσω το συναίσθημα και το έργο να μπει στην ψυχή του θεατή. Τα ιδρωμένα παπούτσια που περπάτησαν στους δρόμους, στις πλατείες και στις γειτονιές της Λάρνακας που τα πρόσφερε ο κόσμος, είναι μεγάλο δώρο για μένα. Πρόκειται για ένα έργο κοινωνικής τέχνης και ένα εργαλείο αντιμετώπισης των κοινωνικών στερεοτύπων, του ρατσισμού, των αποκλεισμών, όλων των φαινομένων που οδηγούν στον τυφλό ανταγωνισμό και στη βία. Προσπάθησα να δημιουργήσω ένα ναό ελπίδας και παρηγοριάς, συναδελφώνοντας εθνότητες και θρησκείες». Ο καλλιτέχνης επισημαίνει ακόμη ότι η εγκατάσταση έχει οικουμενικό και παγκόσμιο χαρακτήρα. «Τα παπούτσια που μας δόθηκαν είναι από Ινδούς, Πακιστανούς, απ’ όλες τις εθνότητες, γιατί είναι μια πολυπολιτισμική πόλη η Λάρνακα. Ένας από τους τεχνικούς που δούλεψαν μαζί μας και είναι Ινδός Σιχ, μας είπε “θα φέρω και εγώ τα παπούτσια μου”. Αυτό με συγκίνησε ιδιαίτερα».
Στις αβέβαιες μέρες που ζούμε, έχουμε ανάγκη έναν κοινό τόπο ειρήνης, ειδικά σε ένα νησί που έχει βιώσει στο πετσί του τι σημαίνει προσφυγιά, υπογραμμίζει ο καλλιτέχνης.«Έχω πολλούς φίλους από την Κύπρο, που προσφυγοποιήθηκαν από την Αμμόχωστο και την Κερύνεια. Επίσης γνώρισα δυο Τουρκοκύπριους που μιλούν ελληνικά, και μου έκανε εντύπωση που έρχονται από τα κατεχόμενα για να επισκεφθούν τη φίλη της μαμάς τους που πέθανε».
Το θέμα του πολέμου και των συνεπειών του που βγαίνει με έναν έμμεσο τρόπο σ’ αυτή την εγκατάσταση, πραγματεύεται και σε προηγούμενα έργα του. «Είχα κάνει μια σειρά έργων με τίτλο «Σχέδια πολέμου» όταν έγινε η πρώτη εισβολή στο Ιράκ. Ήθελα να δώσω όλο αυτό το σπάραγμα του ανθρώπου. Με έχει συγκλονίσει επίσης η εισβολή του Πούτιν στην Ουκρανία, ένα ανεξάρτητο κράτος. Αυτό δεν μπορούμε να το δεχτούμε γιατί είναι σαν να λέμε καλά έκαναν οι Τούρκοι στην Κύπρο. Σε έναν πόλεμο αυτοί που την πληρώνουν είναι οι πρόσφυγες, οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι, οι Ιρακινοί μετανάστες, οι Παλαιστίνιοι».
Λάρνακα, Δημοτική Πινακοθήκη. Η εγκατάσταση του Μάριου Σπηλιόπουλου «Ανθρώπων Ίχνη IV – (Η Συνομιλία των Κόσμων)» παρουσιάζεται ως τις 11 Ιανουαρίου, καθημερινά και Σαββατοκύριακα, 09:00–13:00 & 15:00–18:00. Είσοδος ελεύθερη.
Ελεύθερα 14.12.2025
