Ένας από τους εμβληματικούς δημιουργούς της δεύτερης γενιάς Κυπρίων καλλιτεχνών και πρωταγωνιστής της αφηρημένης τέχνης της Κύπρου, ο Κώστας Ιωακείμ «ζωγραφίζει» τον καμβά της ζωής του και μιας πορείας γεμάτης με πλούσιες εμπειρίες και μνήμες.
Στην είσοδο του στούντιό του στην Ακρόπολη είναι αναρτημένη η μικρή πινακίδα που είχε πριν από το 1974 στο εργαστήρι του στο Μπελαπάις: «Bellapais studio-gallery. Paintings-prints». Ο ζωγράφος Κώστας Ιωακείμ με υποδέχθηκε με τη σύζυγο του Σούζαν Κερ, επίσης ζωγράφο, λίγο πριν από τα εγκαίνια της έκθεσής του στην Γκαλερί Γκλόρια με τίτλο «Διάλογος με την Επιφάνεια 2». Στο ισόγειο του σπιτιού είναι το μεγάλο εργαστήριο που, μετά την τουρκική εισβολή, λειτουργεί και σαν εκθεσιακός χώρος. Στις σκάλες που οδηγούν στον όροφο μου δείχνει μια σειρά με αφηρημένα έργα πολύ μεγάλων διαστάσεων που δημιούργησε όταν ήταν ακόμη στο Μπελαπάις. Ο τόπος που γεννήθηκε και μεγάλωσε επανέρχεται συχνά στη συζήτησή μας. Μου τονίζει ότι το παρθένο και μαγικό τοπίο της Κερύνειας είχε μεγάλη επίδραση στο ζωγραφικό του έργο μέχρι σήμερα. Γεννημένος το 1936, συγκαταλέγεται στους σημαντικούς δημιουργούς της δεύτερης γενιάς Κυπρίων καλλιτεχνών. Το 1968 έλαβε μέρος στην πρώτη συμμετοχή της Κύπρου στην Μπιενάλε Βενετίας μαζί με τους Χριστόφορο Σάββα, Στέλιο Βότση, Γιώργο Κυριάκου και Γιώργο Σκοτεινό. Στα 89 του χρόνια πλέον, ο εμβληματικός ζωγράφος περιγράφει με απλότητα την πετυχημένη πορεία του, που σημαδεύτηκε από πολλές επιτυχίες, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και σε πολλές χώρες του εξωτερικού.
ΤΟ ΠΑΤΡΙΚΟ ΜΟΥ ΣΠΙΤΙ ΗΤΑΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΑΠΟ ΤΟ ΑΒΒΑΕΙΟ ΤΟΥ ΜΠΕΛΑΠΑΪΣ. Όταν ήμουν μικρός, θυμάμαι που περπατούσαμε μαζί με τους φίλους μου πάνω στις καμάρες του Αββαείου και τρέχαμε προς τα κάτω από τις κορυφές τους. Ο παππούς μου ήταν ο ιερέας του χωριού και ήμουν ο βοηθός του. Όταν έπαιζε την καμπάνα, έτρεχα να του πάρω το κλειδί της εκκλησίας. Για κολύμπι πηγαίναμε μόνοι μας με τους φίλους μου στην Κερύνεια, στο Πέντε Μίλι και στο 13 Μίλι. Εκεί είχα ανακαλύψει μια παραλία παρθένα με τεράστιους βράχους. Ήταν ένα μαγικό μέρος.
ΖΩΓΡΑΦΙΖΑ ΑΠΟ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΟΣ. Σε ηλικία δέκα χρονών στο Δημοτικό, είχα εκθέσει στο σχολείο 14 σχέδια. Ένας δάσκαλος από το Δίκωμο, ο Καραγιάννης, είχε δει ότι είχα ταλέντο και με ενθάρρυνε. Ένας άλλος δάσκαλός μου, ο Ηλιόπουλος, με όρισε ως τον ζωγράφο για τους χάρτες όλων των χωρών της γης, και αυτούς χρησιμοποιούσε στο μάθημα της Γεωγραφίας. Ένα από τα σημαντικά έργα μου, που το ζωγράφισα σε ηλικία 15 χρονών, ήταν το Αββαείο του Μπελαπάις που έβλεπα καθημερινά από το σπίτι μου.
ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΗΓΑΙΝΑ ΣΤΗΝ ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΜΕ ΤΑ ΠΟΔΙΑ Ή ΜΕ ΤΟ ΠΟΔΗΛΑΔΟ, ΚΑΠΟΤΕ ΜΕ ΤΟ ΓΑΪΔΟΥΡΑΚΙ. Θυμάμαι που η Κερύνεια είχε ένα τρίγωνο με συκαμιές όπου δέναμε το γαϊδουράκι και του βάζαμε φαγητό για να αντέξει ως το μεσημέρι. Ήταν πολύ όμορφη ζωή. Κατεβαίναμε συχνά στο λιμάνι, βλέπαμε τον κόσμο, τους τουρίστες. Τον χειμώνα είχε απίστευτο κρύο γιατί απέναντι είναι τα βουνά της Αττάλειας, πολλές φορές βλέπαμε τα χιόνια. Φορούσα δυο παντελόνια όταν έβρεχε, και όταν έφτανα στο σχολείο έβγαζα το βρεγμένο.
ΑΡΧΙΚΑ ΣΠΟΥΔΑΣΑ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΣΤΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΟ ΚΟΛΕΓΙΟ ΜΟΡΦΟΥ το οποίο ήταν πολύ υψηλού επιπέδου. Κάποια στιγμή διορίστηκα στα Καμπιά, ένα χωριό με εξαιρετικό τοπίο. Έχω κάνει μια σειρά υπέροχα έργα με έμπνευση το τοπίο των Καμπιών τα οποία κρατώ μέχρι σήμερα. Είναι τα μόνα που δημιούργησα πριν από τις σπουδές μου στη ζωγραφική. Επίσης μια φορά είχα πάει στο λόφο του Αναλιώντα και, επειδή αγαπούσα τον Βαν Γκογκ, έκανα ένα υπέροχο ηλιοβασίλεμα. Ο Ματίς είναι ένας άλλος ζωγράφος που με επηρέασε τότε. Μου άρεσε πολύ να ζωγραφίζω μαζί με τα παιδιά του σχολείου την περίοδο που δούλεψα ως δάσκαλος. Μαζί με τους μαθητές δημιουργήσαμε ένα ανάγλυφο με την Κύπρο. Τοποθετήσαμε όλα τα χωριά πάνω και τα παιδιά μάθαιναν πού είναι το καθένα.
ΔΟΥΛΕΨΑ ΩΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΓΙΑ ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ 40 ΛΙΡΕΣ ΠΟΥ ΕΠΑΙΡΝΑ ΚΑΘΕ ΜΗΝΑ τις φύλαγα για να πάω να σπουδάσω ζωγραφική. Το 1960 πήγα με υποτροφία από την κυβέρνηση της Κύπρου στην Αγγλία για σπουδές στο Bath Academy of Art. Είχε πολύ καλούς ζωγράφους η σχολή και πολύ καλό όνομα. Εκεί γνωριστήκαμε με τη σύζυγο μου Σούζαν Κερ, που σπούδαζε κι αυτή ζωγραφική. Θυμάμαι που όταν κουβεντιάζαμε τα βράδια με τους συμφοιτητές, μου έλεγαν ότι τους έκανε εντύπωση που με έστειλε η κυβέρνηση της Κύπρου, παρόλο που πολεμούσε τους Άγγλους. Ασχολήθηκα με τη ζωγραφική και τη γλυπτική, και με ενθάρρυνση του Τηλέμαχου Κάνθου έκανα και υφασματογραφία. Το 1975 το πτυχίο μου αναγνωρίστηκε από τη Σχολή Καλών Τεχνών του Πολυτεχνείου Αθηνών και το 1980 απέκτησα μεταπτυχιακό στη Ζωγραφική, Αισθητική και Ιστορία της Τέχνης από το Byam Shaw College of Art, στο Chelsea του Λονδίνου.
Ο ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΚΑΝΘΟΣ ΗΤΑΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΣ ΜΟΥ ΟΤΑΝ ΔΟΥΛΕΥΑ ως καθηγητής στη μέση εκπαίδευση. Αυτός μου έδωσε βιβλία για να μελετήσω την αφαίρεση στη ζωγραφική. Τη δεκαετία του ’60 εξελίχθηκε πολύ η αφηρημένη ζωγραφική και με επηρέασε. Η τεχνοκριτικός Ελένη Νικήτα έγραψε ότι ήμουν από τους πρώτους στην Κύπρο που ζωγράφισα αφηρημένα έργα. Ακόμη και οι φιγούρες μου είχαν το στοιχείο της αφαίρεσης. Η ζωή και οι μνήμες μου από το Μπελαπάις έχουν καθορίσει τη ζωγραφική μου. Ένα κομμάτι του είναι ζωντανό μέσα στα έργα μου, πολλές φορές οι γραμμές από τα βουνά της Κερύνειας εισχωρούν στις φιγούρες μου..
ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ ΣΤΟ ΜΠΕΛΑΠΑΪΣ ΕΙΧΕ ΘΕΑ ΣΤΟ ΑΒΒΑΕΙΟ. Στο ισόγειο ήταν η κατοικία και όλος ο όροφος πάνω ήταν το στούντιο. Είχα πολύ συχνά επισκέπτες, όχι μόνο Κύπριους. Πάρα πολλοί ξένοι έμπαιναν στο στούντιο και ενδιαφέρονταν να γνωρίσουν εμένα και τη δουλειά μου. Κάποιοι από αυτούς που έγιναν φίλοι μου με βοήθησαν να κάνω έκθεση στο Μόναχο και στο Βερολίνο, όταν γίναμε πρόσφυγες και δεν είχαμε σπίτι. Έτσι, όταν ήρθαμε στη Λευκωσία, με την πώληση των έργων μου μπορέσαμε να σταθούμε ξανά στα πόδια μας, έτσι κτίσαμε το σπίτι μας εδώ. Όταν γύρισα από τις σπουδές μου, ο Κάνθος με διόρισε στο Λευκόνοικο, όπου πήγαινα από το Μπελαπάις μέσω Μύρτου. Έκανα 100 μίλια την ημέρα. Τότε ήθελε να με παντρέψει με μια από τις κόρες του, όμως εγώ είχα δεσμό με τη Σούζαν από το πανεπιστήμιο, και παντρευτήκαμε.
Η ΠΡΩΤΗ ΜΟΥ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΟΜΑΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΗΤΑΝ ΣΤΗΝ ΓΚΑΛΕΡΙ ΑΠΟΦΑΣΗ του Χριστόφορου Σάββα. Η πρώτη μου ατομική έκθεση ήταν στο Χίλτον το 1968 με έργα μεγάλων διαστάσεων, και είχε μεγάλη επιτυχία. Τότε ο Τώνης Σπητέρης Έλληνας ιστορικός τέχνης και επιμελητής της εθνικής συμμετοχής της Κύπρου στη Μπιενάλε Βενετίας, μου ζήτησε να βρω ένα ζωγράφο για να προτείνει ένα έργο μου. Έτσι ο Χριστόφορος Σάββα επέλεξε ένα από τα έργα μου, για να λάβω μέρος στην Μπιενάλε Βενετίας το 1968, μαζί με τον Χριστόφορο Σάββα, τον Στέλιο Βότση, τον Γιώργο Σκοτεινό και τον Γιώργο Κυριάκου. Θυμάμαι που έκανε σεισμό στη Βενετία όταν ήμασταν εκεί, και ο Βότσης αναστατώθηκε.
Η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΒΕΝΕΤΙΑΣ ΗΤΑΝ ΠΟΛΥ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΜΟΥ γιατί μου έδωσε την ευκαιρία να συμμετέχω σε διεθνείς διοργανώσεις. Το 1969 βραβεύθηκα στον διαγωνισμό αφίσας του Μοντεκατίνι και την ίδια χρονιά έλαβα μέρος στη Διεθνή Μπιενάλε του Σάο Πάολο. Επίσης παρουσίασα δουλειά μου στο Βερολίνο, το Αμβούργο, το Παρίσι, το Μόναχο, τη Φλωρεντία και σε πολλά άλλα μέρη. Μέχρι σήμερα θυμάμαι όλα τα περίπτερα της Μπιενάλε στη Βενετία, και κάθε δυο χρόνια πηγαίνουμε με την σύζυγό μου για να δούμε τα έργα αυτής της σπουδαίας διοργάνωσης. Επίσης επισκέφθηκα μουσεία τέχνης στην Ευρώπη και εντυπωσιάστηκα από τους πίνακες των Ρενουάρ, Μονέ, Βαν Γκογκ και Κλιμτ, με τα ζωντανά χρώματα του φυσικού τοπίου.
Η ΔΟΥΛΕΙΑ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΜΠΝΕΥΣΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟ ΤΟΠΙΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ. Στην παιδική μου ηλικία στο Μπελαπάις ήμουν περιτριγυρισμένος από πράσινο, τρεχούμενα νερά, σταλακτίτες πάνω από λίμνες, ρέματα ανάμεσα στην άγρια βλάστηση. Θυμάμαι τα λουλούδια και το φύλλωμα, τα αναρριχώμενα φυτά στις υγρές πράσινες χαράδρες και τις λίμνες όπου ως παιδί μπορούσα να κολυμπάω στο τρεχούμενο νερό. Στο μυαλό μου έρχονται συχνά εικόνες από τον παραλιακό δρόμο της Κερύνειας που διασχίζει χωράφια με άγριες παπαρούνες, μαργαρίτες και αγριολούλουδα με έντονα χρώματα. Αυτό είναι εμφανές στους πίνακές μου με θέμα την κυπριακή κληρονομιά και τα θαλασσινά τοπία της δεκαετίας του ’80, στις λεπτομέρειες των θαλάσσιων φυτών, των κοχυλιών και των αρχαίων ερειπίων. Ο συνδυασμός αναμνήσεων από το παρελθόν και από την επίσκεψή μου στην Άπω Ανατολή και στην Ταϋλάνδη, έδωσε αφορμή για τις πιο πρόσφατες δημιουργίες μου. Επίσης, η εμπειρία μου από τα μωσαϊκά της Ραβέννας, στην Ιταλία, αποτυπώνεται στους πίνακές μου.
ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΜΟΥ ΗΤΑΝ ΣΤΗΝ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟ, όπου είχαεκθέσει μεγάλα έργα σε εξωτερικούς χώρους. Ένας σπουδαίος συλλέκτης αγόρασε έργα μου και μετά με σύστησε για να παρουσιάσω έργα μου στο Lambert Galleries στο Λος Άντζελες. Επίσης κάποια από τα έργα που παρουσίασα στην Αμμόχωστο τα αγόρασε ο δήμαρχος του Ακαπούλκο στο Μεξικό, ο οποίος είχε δικό του μουσείο.
ΜΙΑ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΕΙΧΑΜΕ ΠΑΕΙ ΣΤΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ με τη σύζυγό μουγια μια έκθεση. Η Σούζαν ήταν έγκυος, και μετά πήγαμε στο πατρικό της στην Αγγλία. Εγώ και ο γιος μου ο Κώστας, τριών χρονών, γυρίσαμε στην Κύπρο στις 19 Ιουλίου με το τελευταίο αεροπλάνο που προσγειώθηκε στην Κύπρο από το Λονδίνο. Ήταν μια ημέρα πριν από την εισβολή. Εκείνο το αεροπλάνο βρίσκεται ακόμη στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας. Πήγαμε με τον γιο μου στο σπίτι μας στο Μπελαπάις. Όταν τηλεφώνησα στη Σούζαν στο Λονδίνο, μου είπε: «Πρέπει να φύγετε, στις ειδήσεις βλέπουμε τα πλοία των Τούρκων έξω από την Κερύνεια!». Στις δυο το πρωί, ξημερώματα της 20ής Ιουλίου, πήρα το αυτοκίνητό μας –ένα Volskvaken station– με τον γιο μου, τη μητέρα μου και όσους χωριανούς χωρούσε, και πήγαμε στον Άγιο Θεόδωρο του Αγρού. Στη διαδρομή πέρασα από τον Παχύαμμο και βγήκα στην Κυθρέα. Εκεί μας σταμάτησαν ένοπλοι της ΕΟΚΑ Β: «Δεν θα προχωρήσετε αν δεν μας δώσετε νερό» μου είπαν. Είχα δυο παγουράκια και τους έδωσα το ένα για να μας αφήσουν να περάσουμε. Στη Λευκωσία φτάσαμε στις δύο τα χαράματα, με σβηστά φώτα. Το μόνο φως που υπήρχε στη Λευκωσία ήταν το φωτισμένο παπούτσι πάνω από την περιοχή της Αστυνομίας του Λυκαβηττού. Η απόβαση των Τούρκων έγινε στο Πέντε Μίλι, εκεί όπου συνήθιζα να ζωγραφίζω κάθε μέρα. Μάλιστα, η σύζυγος του Στέλιου Ιωάννου, του γνωστού επιχειρηματία, έχει αγοράσει έναν μοναδικό πίνακα μου με το μικρό νησάκι στο Πέντε Μίλι.
ΤΟ 1975 ΓΥΡΙΣΑ ΣΤΟ ΜΠΕΛΑΠΑΪΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΩ ΤΑ ΕΡΓΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΟΥΝΤΙΟ ΜΟΥ. Με βοήθησαν να πάω ο Γλαύκος Κληρίδης, τότε πρόεδρος της Δημοκρατίας, η πρεσβεία της Αγγλίας και τα Ηνωμένα Έθνη. Κάποια από τα έργα μου ήταν διάτρητα από σφαίρες των αντρών της ΕΟΚΑ Β, που πυροβολούσαν μέσα από τις περσιάνες του σπιτιού. Μαζί με τους πίνακες πήρα και κάποια έπιπλα, τις γλάστρες μας. Είχα πάει με το Καναδικό Απόσπασμα των Ηνωμένων Έθνών, φορώντας κοντά παντελόνια με κάλτσες, και δεν κατέβηκα από το αυτοκίνητο για να μην καταλάβουν ότι είμαι Ελληνοκύπριος. Όταν φτάσαμε στο σπίτι, μας πλησίασε ένας Τουρκοκύπριος με στρατιωτικά ρούχα και μου είπε: «Γεια σου δάσκαλε. Θυμάσαι που πηγαίναμε τις κατσίκες για να βοσκήσουν στο Καζάφανι; Κοίταξε τώρα νισιάνια που έχω!». Λόγω της κατάστασης, μείναμε για λίγους μήνες στον Άγιο Θεόδωρο του Αγρού. Τον Σεπτέμβριο του 1974 πήγαμε για ένα χρόνο στο πατρικό της Σούζαν στην Αγγλία. Έπειτα δουλέψαμε για δυο χρόνια ως καθηγητές Αγγλικών στην Αθήνα. Το 1977 επιστρέψαμε στην Κύπρο και εγκατασταθήκαμε στη Λευκωσία.
ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ ΣΤΟ ΜΠΕΛΑΠΑΪΣ ΤΟ ΕΠΙΣΚΕΦΘΗΚΑ ΑΚΟΜΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ 2003 που άνοιξαν τα οδοφράγματα. Τώρα μένει κάποιος Τουρκοκύπριος με την οικογένειά του που ζούσε στο Μαρί. Του είπα: «Είναι καιρός να μας δώσεις το σπίτι μου γιατί εμείς δεν έχουμε». Μου απάντησε: «Το σπίτι σου μου το έγραψε ο Ντενκτάς». Σ’ εκείνη την επίσκεψη πήγα και στον τάφο του πατέρα μου. Σ’ αυτές τις καρέκλες που καθόμαστε σήμερα εδώ, κάθισε ο Τούρκος αξιωματικός όταν κατέλαβαν το Μπελαπάις και έγραψε στο βιβλίο επισκεπτών που υπήρχε στο στούντιό μου: «Θα είναι καλύτερα τώρα φίλε μου». Εννοούσε ότι θα ήταν καλύτερα που κατέλαβαν το χωριό μου. Το ότι έχασα το σπίτι μου στο Μπελαπάις είναι μια μεγάλη πληγή που δεν κλείνει. Κάθε φορά που θα βρεθούμε με τους συγχωριανούς μου, είναι όλοι κλαμένοι. Από το Μπελαπάις προς τα πάνω είναι όνειρο το τοπίο. Δίπλα από το σπίτι μας ήταν όλο χωράφια και ελιές. Τώρα έχει γεμίσει με νέα σπίτια.
Ελεύθερα 12.10.2025
