Μετά από μακρά περίοδο εγκατάλειψης και ερήμωσης ο ναός της Παναγίας Παραμυθίας (γνωστής ως Βλαχσαράι στην περιοχή του Φαναρίου στην Κωνσταντινούπολη) περνά σε μια νέα εποχή. Ανακοίνωση της Επιτροπής του ναού αναφέρει:
« Σε μια περιοχή που η ιστορικότητα και αδιάλειπτη παρουσία του ελληνορθόδοξου στοιχείου γίνεται φανερή μέσα από τους ναούς και τα εκπαιδευτικά μας ιδρύματα, μοναδική επιλογή όλων μας είναι η διατήρηση και η παράδοση στην επόμενη γενιά αλώβητων και αποκατεστημένων όλων ανεξαιρέτως των κληροδοτημάτων μας. Έχοντας πάντα ως γνώμονα το όφελος τής Ομογένειάς μας, καθώς και τη συνεργασία με διεθνείς φορείς και πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας για την επίτευξη του καλύτερου αποτελέσματος, προχωρήσαμε στην αναζήτηση τρόπων και μέσων διάσωσης και αποκατάστασης του συγκροτήματος συνολικά».
Ο ναός βρίσκεται κοντά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, στην Μεγάλη του Γένους Σχολή και στα Μετόχια του Παναγίου Τάφου και της Μονής Σινά.
Το Έργο Τεκμηρίωσης και Προστασίας του ναού Παναγίας Παραμυθίας (Panayia Paramythia Kilisesi Belgeleme ve Koruma Projesi) ξεκίνησε το 2022 υπό την εποπτεία του καθηγητή Dr. Alessandro Camiz της Σχολής Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Özyeğin. Στο πλαίσιο των εργασιών, που χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, με το υπ’ αριθμό STU15022GR0043 πρόγραμμα, αρχικά έγινε η τρισδιάστατη ψηφιακή αποτύπωση του χώρου. Στη συνέχεια, το 2023, υπό την καθοδήγηση της Επιτροπής (Steering Committee), η οποία αποτελείται από τους καθηγητές Dr. Aslıhan Ünlü, Dr. Alper Ünlü και την Ayşegül Özer, οι εργασίες αναπροσαρμόστηκαν σύμφωνα με τη νομοθεσία του Ιδρύματος Ανώτατης Εκπαίδευσης (YÖK) και τις ανάγκες του μνημείου.
Από τον Νοέμβριο του 2023, ξεκίνησαν οι εργασίες επιτόπιας έρευνας, τεκμηρίωσης, προστασίας και διάσωσης με την απαιτούμενη άδεια.
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, απομακρύνθηκαν τα απορρίμματα από τον χώρο και αποκαλύφθηκαν τα αυθεντικά δάπεδα του ανώτερου επιπέδου του μνημείου. Σε συνεργασία με ειδικούς του Πολυτεχνείου Κωνσταντινούπολης (İTÜ), διερευνήθηκαν υπόγεια στρώματα εντός και γύρω από τον Ναό, με τη μέθοδο γεωραντάρ, και ήρθαν στο φως προγενέστερα δομικά και διακοσμητικά στοιχεία. Επίσης ειδικοί από το Πανεπιστήμιο Καλών Τεχνών Mimar Sinan (MSGSÜ) αφού εντόπισαν χρώματα και διακοσμητικά μοτίβα στους τοίχους της εκκλησίας συνέταξαν προτάσεις έργων διατήρησης.
Η διαδικασία τεκμηρίωσης των νέων ευρημάτων πραγματοποιήθηκε μέσω σαρώσεων με λέιζερ με την υποστήριξη της χρηματοδότησης και με συμμετοχή φοιτητών της Σχολής Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Özyeğin. Βάσει των ευρημάτων, μελετήθηκε η δομική κατάσταση των ερειπίων του Ναού και αναπτύχθηκαν προτάσεις τεχνικών και υλικών για τη διατήρησή του.
Με γνώμονα τη σπάνια, πολυεπίπεδη ταυτότητα τού συγκροτήματος της Παναγίας Παραμυθίας και με σκοπό τη διατήρησή του μέχρι τις εργασίες αποκατάστασης, καθώς και τη δυνατότητα πρόσβασης σ’ αυτό από το κοινό, προβλέφθηκε επίσης η κατασκευή προσωρινού στεγάστρου πάνω από τα ερείπια του. Μετά την προετοιμασία του σχεδίου για το προσωρινό στέγαστρο και την έγκρισή του από την Επιτροπή Μνημείων, ξεκίνησαν αυτό τον μήνα οι εργασίες θεμελίωσης υπό την εποπτεία του Αρχαιολογικού Μουσείου της Πόλης.
Το έργο τεκμηρίωσης και προστασίας πραγματοποιείται στα πλαίσια του πρωτοκόλλου συνεργασίας μεταξύ της Κοινότητας μας και του Πανεπιστημίου Özyeğin, υπό την επιστημονική καθοδήγηση της Καθηγήτριας Αyşegül Özer και με τη συνεργασία του Δρ Αποστόλου Πορίδη, μέλους της Επιτροπής του ναού.
Σκοπός είναι η ενίσχυση και η προστασία της εναπομείνασας τοιχοποιίας κάτω από ένα στέγαστρο, το οποίο σχεδιάστηκε ειδικώς για να χρησιμοποιηθεί και κατά τη φάση της ολικής αποκατάστασης του ιερού ναού και των πέριξ αυτού πέντε κελιών.
Α. Χ. ΒΙΚΕΤΟΣ
