Ο γιος του Μιχαήλ Κκάσιαλου δημιούργησε γύρω στις ογδόντα ελαιογραφίες σε καμβά και εκατοντάδες έργα κεραμικής
*Της Ελένης Σιούφτα
Στις 20 Μαΐου 2025, εκεί στο ταπεινό προσφυγικό του σπίτι στον συνοικισμό «Καμάρες» στη Λάρνακα, έφυγε από τη ζωή, στα 95 του χρόνια, ο σημαντικός Ασσιώτης ναΐφ δημιουργός, Κυριάκος Μιλή Κκάσσιαλος, γιος της Ειρήνης και του Μιχαήλ Χρ.Κκάσσιαλου, πατέρα της Ναϊφ Ζωγραφικής της Κύπρου.
Ήταν το μικρότερο από τα έξι παιδιά του Μιχαήλ και της Ειρήνης Κκάσσιαλου. Φοίτησε μόνο στο δημοτικό σχολείο της Άσσιας αφού οι οικονομικές δυσκολίες δεν του επέτρεπαν να φοιτήσει στο Γυμνάσιο. Έμαθε την τέχνη της ξυλουργικής αλλά παράλληλα βοηθούσε τον πατέρα του τόσο στο τσαγγαράδικο όσο και στη δημιουργία χρηστικών και διακοσμητικών αντικειμένων (από ξύλο ή πηλό) τα οποία πωλούσαν σε πανηγύρια.
Το 1955, σε ηλικία 24 ετών, αναγκάστηκε να ξενιτευτεί στην Αγγλία επειδή η εργασία του δεν του απέφερε αρκετά χρήματα έτσι ώστε να μπορεί να χτίσει ένα σπίτι. «Το πρέπον» για έναν άντρα στην Άσσια, ήταν να έχει τη δυνατότητα να χτίσει σπίτι για να μπορεί να ζητήσει μια γυναίκα σε γάμο. Εκεί στην Αγγλία γνώρισε τη σύζυγό του Δομνίκη Κουλλουτέρη από τον Πεδουλά και εκεί παντρεύτηκαν. Απέκτησαν τέσσερα παιδιά: τον Μιχάλη, τη Χρυστάλλα, τη Μαίρη και τον Κωνσταντίνο. Το 1967, επέστρεψαν στην Άσσια πραγματοποιώντας και τον μεγάλο τους στόχο που ήταν η ανέγερση του σπιτιού τους.
Τότε ήταν που άρχισαν οι προτροπές του Μιχαήλ Κκάσσιαλου προς τον γιο του για να αρχίσει να ασχολείται με τη ζωγραφική. «Πιάσε να κάμεις τζαι σου!» ήταν η πατρική προστακτική αγάπης. Δίσταζε στην αρχή ο Κυριάκος. Πώς να πάρει το πινέλο και να φτιάξει ζωγραφιές όταν έβλεπε τα αριστουργήματα του καταξιωμένου πατέρα του; Θεωρούσε πως δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει όπως εκείνος και θα τον απογοήτευε. Ήταν 40 χρόνων όταν τελικά αποφάσισε να ασχοληθεί με τη ζωγραφική. Το αποτέλεσμα εξέπληξε ευχάριστα τον Μιχαήλ Κκάσιαλο που αναφώνησε βλέποντας τον πρώτο πίνακα του γιου του: «Ρε, εσού ζωγραφίζεις καλλύττερα που μέναν!».
Ο πρώτος αυτός πίνακας του Κυριάκου, «με τις χαρές του γάμου», έμεινε στο σπίτι του στην Άσσια αφού όταν τα τουρκικά τανκς κατά τη διάρκεια της δεύτερης φάσης της τουρκικής εισβολής μπήκαν στο χωριό και σημάδευαν τον άοπλο πληθυσμό δεν άφηναν περιθώρια σε κανέναν να σκεφτεί να σώσει οτιδήποτε άλλο πέρα από τη ζωή του. Στα χρόνια της προσφυγιάς που ακολούθησαν, ο Κυριάκος Κκάσιαλος, έχοντας βαρύ μέσα στην ψυχή του τον τραγικό και απάνθρωπο τρόπο με τον οποίο έφυγε ο πατέρας του, πήρε την απόφαση, στα 74 του χρόνια, να αφοσιωθεί και ο ίδιος στην Τέχνη.
Με φως και χρώμα δημιούργησε γύρω στις ογδόντα ελαιογραφίες σε καμβά και εκατοντάδες έργα κεραμικής. Ανέδειξε κι αυτός, όπως και ο πατέρας του, τον κόσμο της Άσσιας που τόσο πολύ αγάπησε απεικονίζοντας κυρίως ήθη, έθιμα αλλά και ασχολίες των ανθρώπων του τόπου του. Η τουρκική εισβολή όμως δεν άφησε ανεπηρέαστο το έργο του. Ένα από τα κορυφαία έργα του είναι η «Προσφυγιά» το οποίο ανήκει στο τρίπτυχο «Πόνος».
Με πηλό έφτιαχνε αντίγραφα αρχαίων διακοσμητικών και χρηστικών αντικειμένων όπως γυναικεία κεφάλια, λυχνάρια, γλάστρες και εδώλια.
Το καλούπι με το οποίο έφτιαχνε τα γυναικεία κεφάλια και τους είχε ιδιαίτερη αδυναμία ήταν από έργο σκαλισμένο με το χέρι του Μιχαήλ Κκάσιαλου.
Ο Δημήτρης Πιερίδης στήριξε τον καλλιτέχνη
Κάποια στιγμή , ανακάλυψε το ταλέντο του ο ιδρυτής του Ιδρύματος Πιερίδη, ο γνωστός φιλότεχνος Δημήτρης Πιερίδης ο οποίος ανέδειξε και στήριξε τον Κυριάκο Κκάσσιαλο στο μεγαλύτερο μέρος της καλλιτεχνικής του πορείας. Ήταν αυτός ο οποίος τον ώθησε να εκθέσει τα έργα του. Ο Κκάσσιαλος , παρουσίασε τα έργα του σε ατομικές αλλά και ομαδικές εκθέσεις και κρίθηκε πολύ θετικά από κριτικούς τέχνης όπως τον Ανδρέα Χατζηθωμά ο οποίος αναφέρει στην εισαγωγή του υπό έκδοση βιβλίου της Ελένης Σιούφτα «Κυριάκος Κκάσιαλος, Με φως τζαι χρώμαν» :
«Τα έργα του εκπέμπουν ανθρώπινη ζεστασιά, επιβάλλονται με μια εσωτερική αλήθεια και μια καθαρότητα που ξεφεύγει από προηγούμενα έργα τετριμμένα, άλλων ναΐφ ζωγράφων. Το ταλέντο του διαφαίνεται μέσα από τη διάταξη των μορφών και των αντικειμένων που απεικονίζονται στα έργα του. Με ευαισθησία και πολύ ξεχωριστή παρατηρητικότητα τοποθετεί τα πρόσωπα στην κατάλληλη θέση με μια εντυπωσιακή ισορροπία στον χώρο που τα περιβάλλει. Έτσι ο πίνακας αποκτά ζωτικότητα, διαύγεια και αμεσότητα, προβάλλεται με άνεση η υφή των αντικειμένων και τονίζονται οι λεπτομέρειες με τελετουργικό ύφος. Στις συνθέσεις του είναι σημαντική η παρουσία των χρωμάτων που χρησιμοποιεί ο καλλιτέχνης. Το έντονο κίτρινο, οι αποχρώσεις του πρασίνου, το κόκκινο των κεραμιδιών και το βελούδινο μαύρο κυριαρχούν στα έργα του καλλιτέχνη. Τα χρώματα αυτά, από μια έμφυτη αίσθηση, δημιουργούν αρμονική ατμόσφαιρα και θυμίζουν καλοκαιρινές ώρες της κυπριακής φύσης».
Όπως ζεστά ήταν τα χρώματα του καμβά του, ζεστή ήταν κι η ψυχή του. Άνθρωπος καταδεκτικός, με χιούμορ, ειλικρίνεια και αισιοδοξία και ως αυθεντικός καλλιτέχνης , γενναιόδωρος. Χάριζε απλόχερα τα δημιουργήματά του με πηλό σε όποιον τον επισκεπτόταν και ενδιαφερόταν να πάρει πληροφορίες είτε για το δικό του έργο είτε για το έργο του πατέρα του.
Κι εδώ σημειώνουμε κάτι πολύ σημαντικό: Ο Κυριάκος Κκάσσιαλος συνέβαλε σημαντικά στην έρευνα για τη ζωή και το έργο του Μιχαήλ Χρ. Κκάσσιαλου. Τόσο το δημοσιευμένο όσο και το αδημοσίευτο οπτικοακουστικό υλικό το οποίο έχει προκύψει από συνεντεύξεις του είναι πολύτιμο. Επιβάλλεται μελέτη του, η αξιοποίησή του και η προβολή του.
Το ασσιώτικο καρτζιηλάτισμαν, Κκάσσιαλος με Κκάσσιαλον είναι κυπριακό καρτζιηλάτισμαν: Το παρελθόν ανταμώνει με το παρόν. Μαζί αγναντεύουν το μέλλον.
Πάνω ο ουρανός./Γύρω η θάλασσα./Κάτω η γη με τα «τρακόσια παραπούλια» του Πισκόπου./Όλοι χορεύουν, όλοι αγαπούν, όλοι ονειρεύονται,/στες σούσες, στο «πάντρεμαν» της αθασιάς, στο θέρος , στο αλώνισμαν…/Όλοι γελούν, στον καφενέν, στο χωράφιν, στον γουμάν τζαι χωραττεύκουν με τους σκαλαπούνταρους πον πας στο δώμαν./Η Τέχνη αφοπλίζει την απελπισία./ Γεια και χαρά σας «κκασσιαλούθκια»!/Στο καλόν, Κυριάκο Κκάσσιαλε!
Ευχαριστούμεν σε!
*Δασκάλα- Συγγραφέας
