Ένας δεύτερος γύρος άτυπων συνομιλιών για το Κυπριακό θα πραγματοποιηθεί το διήμερο 16 και 17 Ιουλίου στη Νέα Υόρκη. Οι προοπτικές για κάποια ουσιαστική εξέλιξη ή πρόοδο είναι από ελάχιστες έως και καθόλου. Οι προσεχείς «εκλογές» στα κατεχόμενα για την ανάδειξη νέου Τουρκοκύπριου ηγέτη και η γενικότερη συμπεριφορά της τουρκικής πλευράς περιορίζουν κατά πολύ τις όποιες πιθανότητες να γίνει έστω και μισό βήμα προς τα εμπρός.
Η δεύτερη άτυπη πενταμερής θα πραγματοποιηθεί υπό τη σκιά των «εκλογών» στα κατεχόμενα, και θεωρείται παράλληλα δεδομένο ότι έτσι θα κυλήσουν τα πράγματα στο Κυπριακό, τουλάχιστον μέχρι και τον Οκτώβρη. Αυτή είναι, εν πολλοίς, και η κοινή διαπίστωση της πολιτικής ηγεσίας όπως προκύπτει από την τελευταία συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου.
Τι επηρεάζει το σκηνικό
Ο Ερσίν Τατάρ ήταν εξ υπαρχής αρνητικός σε όποια κίνηση γινόταν με στόχο την επανέναρξη των συνομιλιών. Καθώς πίστευε και πιστεύει πως μέσω αυτής της παντελώς αρνητικής προσέγγισης θα τα καταφέρει να πετύχει κάποιας μορφής αναγνώριση.
Οι κινήσεις του Ερσίν Τατάρ ήταν πάντα υπό την καθοδήγηση της Τουρκίας, κάτι που και ο ίδιος παραδέχθηκε (όπως αποκάλυψε την Παρασκευή ο «Φ») στις συναντήσεις που είχε τον Απρίλιο και τον Μάιο με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας κατά τη συζήτηση του περασμένου Απριλίου όταν ηγέρθη το θέμα των οδοφραγμάτων ο Τατάρ ανέφερε στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη ότι οι αποφάσεις για τα οδοφράγματα είναι του στρατού και όχι δικές του.
Κατά τη δεύτερη τους συνάντηση, ένα μήνα μετά, ο κατοχικός ηγέτης επανέλαβε κατά τη σχετική συζήτηση πως δεν είναι δικές του οι αποφάσεις.
Ακόμα πιο αποκαλυπτικός, ως προς το ρόλο του στα κατεχόμενα, ήταν ο Ερσίν Τατάρ σε σχέση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Κατά τη συνάντηση της 5ης Μαΐου ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θέλησε να μάθει ποιες είναι οι θέσεις του Ερντογάν επί των υπό συζήτηση θεμάτων. Ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων ανέφερε ότι δεν ρώτησε τον Ερντογάν ο,τιδήποτε σε σχέση με το Κυπριακό. Προσθέτοντας μια άκρως ενδιαφέρουσα αναφορά: «Τον Ερντογάν δεν τον ρωτάς. Απαντάς».
Τι σημαίνει για τη διαδικασία
Ακόμα τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη έμμεσα σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις παραδέχονται πως οι πιθανότητες μιας προόδου είναι ελάχιστες όσο βρίσκεται ο Ερσίν Τατάρ στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής πλευράς. Βλέπουν επίσης δυσκολίες να προχωρήσουν τα πράγματα προς τα εμπρός μέχρι και τον Οκτώβριο.
Γι’ αυτό και δείχνουν να κινούνται προς δύο κατευθύνσεις:
- Συντήρηση της διαδικασίας που ξεκίνησε τον περασμένο Μάρτιο έστω και με τα μικρά αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί μέχρι στιγμής, με στόχο το φθινόπωρο να διαφοροποιηθεί το κλίμα και να προχωρήσουν σε μια πιο ουσιαστική συζήτηση.
- Κινήσεις προς την κατεύθυνση της Τουρκίας η οποία μπορεί, έστω και μετά τις «εκλογές» να συμβάλει θετικά. Ο κύκλος επαφών που είχε η Μαρία Άνχελα Ολγκίν σε Βρυξέλλες και Παρίσι δείχνουν ότι τα ευρωτουρκικά είναι ένα υπολογίσιμο στοιχείο για τον διεθνή οργανισμό ως προς τους παράγοντες που μπορεί να συμβάλουν στο Κυπριακό. Κι αυτό σε αντίθεση με μια εκτίμηση που παρουσιάστηκε από διάφορους κύκλους και εντός Κύπρου ότι η ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ θα δημιουργήσει εμπόδια στην προσπάθεια του ΟΗΕ.
Και η Λευκωσία από δικής της πλευράς προτίθεται – όπως φαίνεται και από την όλη τακτική που ακολουθεί ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης – να συνεχίσει να εκμεταλλεύεται κάθε ευκαιρία που προσφέρεται για μια απευθείας επαφή με την τουρκική πλευρά Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είχε στην Γενεύη μια κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν. Δεν αποκλείεται να το επιχειρήσει και στη Νέα Υόρκη.
Περί άλλων όμως τυρβάζει ο Ερντογάν
Άκρως αποκαλυπτικά ήταν και τα όσα μετέφερε στον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, σχετικά με τη συνάντηση που είχε κατά την τελευταία σύνοδο του ΝΑΤΟ, με τον Τούρκο ηγέτη Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Σημειώνεται πως ήταν ο ίδιος ο Ερντογάν ανέφερε ότι συζήτηση το Κυπριακό με τον Μακρόν, ενώ σε πολλές περιπτώσεις στο παρελθόν απαντούσε αρνητικά όταν τον ρωτούσαν για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Ο Ερντογάν, φέρεται, να ανέφερε στον Μακρόν ότι θέλει να φέρει την Τουρκία πιο κοντά στην Ευρώπη. Με τον Γάλλο Πρόεδρο να υποδεικνύει πως ακόμα κι αν λυθούν όλα τα τεχνικά θέματα θα παραμείνει στο Κυπριακό.
Ο Ερντογάν εμφανίστηκε έτοιμος να το λύσει… αλλά έριξε κάποιες περίεργες αξιώσεις: Εισηγήθηκε να φύγει το Κυπριακό από τον ΟΗΕ και να μείνει η Τουρκία στην Κύπρο.
Ο Εμανουέλ Μακρόν φέρεται να απάντησε πως δεν μπορεί να φύγει το Κυπριακό από τον ΟΗΕ και ρώτησε τον Τούρκο Πρόεδρο τις ακριβώς εννοεί με το «να μείνει η Τουρκίας στην Κύπρο», χωρίς να λάβει κάποια απάντηση.
Και όπως ο Ερσίν Τατάρ παραδέχθηκε στον Νίκο Χριστοδουλίδη… «Τον Ερντογάν δεν τον ρωτάς. Απαντάς».
Που βρίσκεται η διαδικασία έως τώρα
Τον περασμένο Μάρτιο, κατά την πρώτη άτυπη πενταμερή που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη υπήρξε συμφωνία σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης: άνοιγμα τεσσάρων σημείων διέλευσης, αποναρκοθέτηση, δημιουργία τεχνικής επιτροπής για τη νεολαία, πρωτοβουλίες για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένων των επιπτώσεων στις περιοχές εξόρυξης, ηλιακή ενέργεια στη νεκρή ζώνη και αποκατάσταση των νεκροταφείων.
Επιπρόσθετα συμφωνήθηκε ο διορισμός νέου απεσταλμένου για το Κυπριακό καθώς και μια νέα άτυπη πενταμερής στα τέλη Ιουλίου.
Τι επιτεύχθηκε:
- Σ’ ότι αφορά τα ΜΟΕ: Συμφωνήθηκε η συστάθηκε η επιτροπή για τη νεολαία, ξεκίνησε το έργο της αναστήλωσης των κοιμητηρίων και ο διάλογος για προβλήματα που σχετίζονται με το περιβάλλον.
- Διορισμός απεσταλμένου: Η Μαρία Άνχελα Ολγκίν επανήλθε στη θέση της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.
- Νέα άτυπη πενταμερής: Ο αρχικός προγραμματισμός ήταν για τέλη Ιουλίου, αλλά λόγω διαφόρων τεχνασμάτων της τουρκικής πλευράς τελικά από τις 22-23 μετακινήθηκε στις 16-17 του μήνα.
Τι δεν προχωρά:
- Οδοφράγματα: Ο Τατάρ επιμένει μόνο στο άνοιγμα της Μιας Μηλιάς (και απ’ ότι και ο ίδιος παραδέχεται σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες του μάλλον ως εκεί του επιτρέπει ο κατοχικός στρατός να κινηθεί). Η πρόταση Χριστοδουλίδη για άνοιγμα της οδού Ληδίνης, δεν έγινε επίσης δεκτή από τον Τατάρ.
- Φωτοβολταϊκό πάρκο: Ο Ερσίν Τατάρ επιμένει σε χωριστές συνδέσεις των δύο δικτύων ηλεκτροδότησης. Παρά και τις προσπάθειες της Ολγκίν, η οποία έφερε μαζί της μέχρι και δικό της τεχνικό, για να τον πείσει ότι δεν χρειάζονται να γίνουν χωριστές διασυνδέσεις, ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων παραμένει αδιάλλακτος.
- Συμφωνία της Πύλας: Παρά το γεγονός ότι είχε επιτευχθεί μια πολύ συγκεκριμένη συμφωνία (ακόμα και με τη συνδρομή της Άγκυρας) εντούτοις το θέμα έμεινε στάσιμο ένεκα και πάλι της τουρκοκυπριακής προσέγγισης.
Τι αναμένεται στη Νέα Υόρκη
Μέσα σ’ αυτό το κλίμα και με δεδομένο ότι οι «εκλογές» στα κατεχόμενα δυσκολεύουν ακόμα περισσότερα τα πράγματα λίγα ο πήχης των προσδοκιών για τη δεύτερη άτυπη πενταμερή της Νέας Υόρκης βρίσκεται πάρα πολύ χαμηλά. Εκείνο που αναμένεται είναι μια γενική ανασκόπηση της κατάστασης και η συντήρηση της διαδικασίας μέχρι και τις «εκλογές» του Οκτωβρίου.
Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών θέλει να συνεχίσει την προσπάθεια, γεγονός που αναγκάζει και την τουρκική πλευρά – ανεξαρτήτως του τι λέει δημοσίως – να μην είναι σε θέση να απορρίψει πρόσκληση. Θα θελήσει, όπως και στη Γενεύη, να δεσμεύσει και τους πέντε για ένα νέο ραντεβού κατά πάσα πιθανότητα μετά τις «εκλογές» στα κατεχόμενα. Ενδεχομένως να αναφερθεί και σε χωριστές συναντήσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη το Σεπτέμβρη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης (αλλά σ’ αυτή την περίπτωση η πραγματοποίηση άτυπης πενταμερούς είναι αδύνατη λόγω περιορισμένου χρόνου).
Όσον αφορά τα ΜΟΕ, θα συνεχιστεί η συζήτηση (εκεί και όπου διεξάγεται) με την ελπίδα ότι θα επιτευχθούν συμφωνίες.
Οι εκτιμήσεις της πολιτικής ηγεσίας
Η πολιτική ηγεσία και ένεκα των ημερών που θα διεξαχθεί η άτυπη πενταμερής δεν θα βρίσκεται μαζί με τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη. Έχουν προγραμματιστεί και θα πραγματοποιηθούν συνεδρίες του σώματος μέσω τηλεδιάσκεψης για εξέταση της κατάστασης τόσο πριν όσο και μετά την δεύτερη άτυπη πενταμερή. Η απουσία των πολιτικών αρχηγών θα είναι μόνο φυσική.
Στην τελευταία συνεδρία του Εθνικού Συμβουλίου εξέφρασαν τις απόψεις για την κατάσταση στο Κυπριακό:
Αννίτα Δημητρίου (ΔΗΣΥ): Είπε ότι είναι ζητούμενο να υπάρξουν κάποιες θετικές εξελίξεις έστω και σε επίπεδο ΜΟΕ, σημειώνοντας πως ό,τι αποφασιστεί θα είναι θετικό. Σημείωσε ως σημαντικό το διορισμό Χαν αλλά και το ότι οι σχέσεις της Κύπρου με τη Βρετανία είναι καλύτερες από το παρελθόν.
Στέφανος Στεφάνου (ΑΚΕΛ): Σημείωσε ότι ήταν φανερό από τη Γενεύη ότι δύσκολα θα προχωρούσαν σε υλοποίηση των όσων είχαν συμφωνηθεί. Σημείωσε με τη σειρά του πως είναι φανερό ότι δεν είναι ο Τατάρ που αποφασίζει για τα περισσότερα θέματα και θεωρεί αναπόφευκτο ότι ο ΟΗΕ θα επιδιώξει να συντηρήσει τη διαδικασία.
Νικόλας Παπαδόπουλος (ΔΗΚΟ): Ανέφερε ότι είχε προβλεφθεί ότι θα αντιμετωπιστούν ειδικές δυσκολίες στην υλοποίηση των συμφωνηθέντων της Γενεύης. Ένεκα επιμονής Τατάρ για δύο κράτη και «εκλογές» εκτιμά ότι ήταν αναμενόμενες οι δυσκολίες εφαρμογής ΜΟΕ όσο δε να μιλά κάποιος για επανέναρξη συνομιλιών.
Λίνος Παπαγιάννης (ΕΛΑΜ): Ανέφερε πως όποιος και αν εκλεγεί στα κατεχόμενα η πολιτική της Τουρκίας στο Κυπριακό θα είναι η ίδια. Υποστήριξε απομάκρυνση από τη συμφωνία για την αποναρκοθέτηση και κλείσιμο των οδοφραγμάτων.
Νίκος Αναστασίου (ΕΔΕΚ): Στην πρώτη του παρουσία σημείωσε πως γίνεται από όλους αντιληπτό πως καταβάλλεται μια προσπάθεια προκειμένου να κρατηθεί ζωντανή η διαδικασία. Ανέφερε ακόμα ότι το κεκτημένο των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να είναι ξεκάθαρο και κατανοητό.
Μάριος Καρογιάν (ΔΗΠΑ): Εξέφρασε την εκτίμηση ότι θα είναι διαδικασία «συντήρησης» η συνάντηση της Νέας Υόρκης, υπογραμμίζοντας πως επί της ουσίας δεν υπάρχει κινητικότητα. Υπογράμμισε δε ως χρήσιμο το να υπάρχει ένα κανάλι επικοινωνίας.
Σταύρος Παπαδούρης (Οικολόγοι): Στην πρώτη του, κι αυτός, παρουσία, μίλησε για την ανάγκη ρεαλιστικής αποτίμησης της κατάστασης ενώ εξέφρασε και την εκτίμηση ότι στη Νέα Υόρκη δεν θα αποφασιστεί κάτι επί της ουσίας.
