Το γεγονός ότι η κυπριακή οικονομία κατέγραψε μια θετική πορεία το 2024 αποτυπώνεται και σε ανάλυση του Δημοσιονομικού Συμβουλίου. Καταγράφοντας τα ενθαρρυντικά και τα ανησυχητικά στοιχεία της οικονομίας, καθίσταται σαφές ότι τα θετικά στοιχεία υπερέχουν. Αυτό βέβαια, επ’ ουδενί δεν σημαίνει ότι τα αρνητικά στοιχεία πρέπει να έρθουν σε δεύτερη μοίρα, καθώς πρόκειται για ζητήματα τα οποία εφόσον δεν επιλυθούν, θα γιγαντωθούν και θα δημιουργήσουν σοβαρή απειλή για τις προοπτικές της μελλοντικής μας πορείας.
Άλλωστε, τις τελευταίες μέρες καταγράφεται ένα μπαράζ αναθεωρήσεων προς τα κάτω του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας, το οποίο ξεκίνησε από το ΔΝΤ, συνέχισε με το Υπουργείο Οικονομικών και προχώρησε με το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου.
Όλα αυτά, εξαιτίας του εμπορικού πολέμου που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ των δυο υπερδυνάμεων του πλανήτη, των ΗΠΑ και της Κίνας, ο οποίος προκαλεί αστάθεια και αβεβαιότητα στο διεθνές περιβάλλον.
Ενθαρρυντικά στοιχεία
Αναλυτικότερα, μετά από ανάλυση της πορείας της οικονομίας για το 2024, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο επικεντρώνεται σε ορισμένα θετικά και μερικά αρνητικά στοιχεία.
Συγκεκριμένα, το Δημοσιονομικό εστιάζει σε έξι θετικά και δύο αρνητικά στοιχεία, στα οποία όμως αποδίδει ιδιαίτερη σημασία.
Όσον αφορά στα ενθαρρυντικά στοιχεία, το Δημοσιονομικό κρίνει ως ιδιαίτερα θετική εξέλιξη την σημαντική αύξηση των εσόδων, κατά 1 δισ. ευρώ, ή 7.8%. Όπως αναφέρεται, η ομαλοποίηση των εσόδων συνεχίζεται, αλλά με σταθερούς ρυθμούς, χωρίς απότομη μείωση. Η επεξήγηση που δίνεται είναι ότι η αύξηση των εσόδων καθοδηγείται από: (α) Αύξηση από τους φόρους, (790 εκατ. ευρώ), ή 10.25%, και (β) Από τις πωλήσεις (240 εκατ. ευρώ ή 28%).
Ακολούθως το Δημοσιονομικό καταπιάνεται με το ζήτημα των εξόδων, επισημαίνοντας δύο σημαντικά στοιχεία. Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει, καταγράφεται σημαντική συγκράτηση δαπανών, με αύξηση μόνο 1.5%, ή 197 εκατ. ευρώ, καθώς επίσης και συγκράτηση των τόκων, όπου είχαμε αύξηση κατά 25 εκατ. ευρώ.
Το πλεόνασμα είναι το επόμενο στοιχείο, το οποίο αναδεικνύει το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, όσον αφορά πάντα στα θετικά στοιχεία της οικονομίας τα οποία έχει εντοπίσει. Συγκεκριμένα, επισημαίνει ότι η Κεντρική Κυβέρνηση διατήρησε μικρό πλεόνασμα κατά 68 εκατ. ευρώ, δείχνοντας πως μπορεί να είναι ισοσκελισμένη. Επίσης, προστίθεται ότι το πλεόνασμα δίνει μεγάλο περιθώριο για να επιστρέψει η δημοσιονομική πορεία εντός τροχιάς κάτω από τους νέους Κανόνες Οικονομικής Διακυβέρνησης.
Ανησυχητικά στοιχεία
Όσον αφορά τώρα στα ανησυχητικά στοιχεία της οικονομίας, τα οποία εντόπισε το Δημοσιονομικό Συμβούλιο, αυτά επικεντρώνονται στη μείωση των αναπτυξιακών δαπανών, αλλά και στις υποχρεώσεις της κυβέρνησης έναντι του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Ειδικότερα, γίνεται λόγος για τη μείωση των κεφαλαιουχικών/αναπτυξιακών δαπανών κατά 381 εκατ. ευρώ για την Γενική Κυβέρνηση και 450 εκατ. ευρώ για τη Κεντρική Κυβέρνηση. Συγκεκριμένα, από 4.4% των δαπανών, οι αναπτυξιακές μειώθηκαν σε 1.5% για τη Γενική Κυβέρνηση.
Σε σχέση τώρα με το δεύτερο κομμάτι, αναφέρεται ότι το 94% του πλεονάσματος προέρχεται από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, το οποίο κατέγραψε πλεόνασμα 1.4 δισ. ευρώ. Η υποχρέωση της Κυβέρνησης προς το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων ανέρχεται σε 12.03 δισ. ευρώ (Δεκ. 2024).
Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο ζήτημα έχει απασχολήσει κατά καιρούς διάφορους φορείς και ιδιαίτερα τους κοινωνικούς εταίρους και πιθανότατα θα συζητηθεί και στα πλαίσια της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού συστήματος, καθώς το ενδεχόμενο να ξεφύγει το χρέος της κυβέρνησης είναι ένα στοιχείο που δημιουργεί σοβαρές ανησυχίες.
Η αβεβαιότητα του 2025
Όσον αφορά τώρα στο 2025, όπως προκύπτει από τα μέχρι στιγμής δεδομένα, αυτό ενδεχομένως να μην κριθεί τόσο από τα δημοσιονομικά δεδομένα, όσο από το πόσο θα διαρκέσει η αβεβαιότητα και η ανησυχία στο διεθνές σκηνικό εξαιτίας του εμπορικού πολέμου των υπερδυνάμεων.
Ήδη, το ΔΝΤ υποβάθμισε τις εκτιμήσεις του για τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας της Κύπρου, εκτιμώντας για το 2025 ότι αυτός θα περιοριστεί στο 2,5% του ΑΕΠ, σε αντίθεση με προηγούμενες εκτιμήσεις, που ήθελαν τον ρυθμό ανάπτυξης στο 3,1%. Επιπλέον, για το 2026 το ΔΝΤ εκτιμά ρυθμό ανάπτυξης στο 2,7%. Το Υπουργείο Οικονομικών στον προϋπολογισμό του 2025 εκτιμούσε την ανάπτυξη για το έτος στο 3,1% και για το 2026 στο 3,2%. Όπως αναφέρεται στο World Economic Outlook Απριλίου, το ΔΝΤ εκτιμά ότι η απότομη αύξηση στους δασμούς και συνεπακόλουθα στην αβεβαιότητα, «θα οδηγήσει σε σημαντική επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης στο άμεσο μέλλον». Ως εκ τούτου, οι εκτιμήσεις Απριλίου, που δημοσιεύτηκαν την Τρίτη, δείχνουν επιβράδυνση της ανάπτυξης στις περισσότερες αναπτυγμένες, αλλά και αναδυόμενες οικονομίες, σε σχέση με τις εκτιμήσεις Οκτωβρίου.
Το ξανασκέφτεται και ο ΥΠΟΙΚ
Ακολούθησε η τοποθέτηση του υπουργού Οικονομικών, ο οποίος σχολιάζοντας τις τελευταίες εκτιμήσεις του ΔΝΤ για ρυθμό ανάπτυξης 2,5% στην Κύπρο το 2025, αντί 3,1% όπως ήταν οι εκτιμήσεις Οκτωβρίου, είπε ότι «ζούμε σε μια περίοδο με μεγάλες αβεβαιότητες και με ένα ρευστό οικονομικό περιβάλλον. Λόγω της αβεβαιότητας που υπάρχει για τις εξελίξεις, είναι λογικό να υπάρχει μια εκτίμηση προς τα κάτω για διάφορα οικονομικά μεγέθη και σε παγκόσμιο επίπεδο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο και στις διεθνείς χρηματαγορές».
Σε αυτό το πλαίσιο, ενέταξε και την εκτίμηση από το ΔΝΤ για χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας Κύπρου στις προβλέψεις Απριλίου, σημειώνοντας, ωστόσο, ότι «πάντα το ΔΝΤ έχει πιο συντηρητικούς υπολογισμούς».
Ο κ. Κεραυνός πρόσθεσε ότι «το επόμενο χρονικό διάστημα, για την επόμενη περίοδο του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Σχεδίου, οι προβλέψεις μας θα έχουν ένα οριακά χαμηλότερο ρυθμό ανάπτυξης».
Τέλος, το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου αναθεώρησε επίσης προς τα κάτω την πρόβλεψή του για τον ρυθμό μεγέθυνσης του πραγματικού ΑΕΠ της Κύπρου για το 2025, υποβαθμίζοντάς την κατά 0,5 ποσοστιαία μονάδα στο 2,8%, σύμφωνα με το τεύχος Απριλίου των «Οικονομικών Προοπτικών».
Η υποβάθμιση αποδίδεται στους χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των εμπορικών εταίρων της χώρας και στην αυξημένη αβεβαιότητα γύρω από τις διεθνείς εμπορικές πολιτικές. Για το 2026, το ΚΟΕ προβλέπει βελτίωση του ρυθμού μεγέθυνσης στο 3,2%.
