Η κλιματική αλλαγή αναγκάζει τους αρχιτέκτονες να αλλάξουν στιλ. Στα υλικά, στον τρόπο που ένα κτίσμα εντάσσεται στο περιβάλλον, στη συνύπαρξη με τη φύση, στον όλο σχεδιασμό. Ένα παράδειγμα αποτελεί η κατοικία στα Κονιά της Πάφου, η οποία διακρίθηκε στα φετινά κρατικά βραβεία αρχιτεκτονικής με έπαινο στην κατηγορία Α’ Αξιόλογο Αρχιτεκτονικό Έργο. Αρχιτέκτονας της, ο Αντρέας Ιωάννου.
Μέχρι τις δεκαετίες ’80-’90 τα Κονιά της Πάφου ήταν μία μικρή κοινότητα με 200-300 κατοίκους. Πλέον, ξεπερνούν τις 3000. Η εγγύτητα με την πόλη της Πάφου, το υψόμετρο της, η θέα που προσφέρει, η ευκολία στην έξοδο προς αλλού, το γύρω φυσικό περιβάλλον, την έχουν κάνει περιζήτητη τόσο για ντόπιους όσο και για ξένους. Η ξαφνική αυτή ανάπτυξη προσφέρει πλέον και ένα μωσαϊκό με δείγματα σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Από τα οποία ξεχωρίζει η εν λόγω κατοικία η οποία κατάφερε να ξεχωρίσει και ανάμεσα στις προτάσεις που υποβλήθηκαν για τα φετινά κρατικά βραβεία. Η κατοικία σχεδιασμένη από τον Αντρέα Ιωάννου, ο οποίος διατηρεί γραφείο στην Πάφο, απέσπασε έπαινο στην κατηγορία Α’ Αξιόλογο Έργο (το πρώτο βραβείο απέσπασε η Αίθουσα Συνεδριάσεων του Δήμου Λευκωσίας, όπως είχαμε αναφέρει και στη στήλη της προηγούμενης βδομάδας).
Όπως εξηγεί ο Αντρέας Ιωάννου, η κατοικία στα Κονιά αποτελεί αρχιτεκτονική πράξη που επιδιώκει τη συμβίωση και συνύπαρξη του τοπίου, της κατασκευής, και των χρηστών. Ως σύνθεση ενώνει το γεωμετρικό και το οργανικό, το κτιστό με το φυσικό, το παρόν και το μέλλον. Οι ανάγκες των κατοίκων επικεντρώθηκαν στην ποιότητα ζωής, την ήρεμη καθημερινότητα και τη διαρκή επαφή με τη φύση, μέσα από μια αρχιτεκτονική απλής γραμμής, ειλικρινών υλικών και διακριτικής ένταξης στο περιβάλλον. Η κατοικία λειτουργεί ως δυναμικό σύστημα, όπου ο άνθρωπος, η φύση, το φως και ο χρόνος βρίσκονται σε διαρκή διάλογο.
Το κτήριο εντάσσεται ήπια στο επικλινές του εδάφους και αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα, ακολουθώντας τις φυσικές ροές του αναγλύφου. Η μελέτη ξεκινά από τη γεωμορφολογική ανάγνωση του τεμαχίου και αξιοποιεί τη φυσική κλίση ως εργαλείο μετάβασης και σύνδεσης.
Η παλιά τρεμιθιά που βρισκόταν στο χώρο, αναδεικνύεται ως το βασικό συνθετικό στοιχείο. Λειτουργεί ως σημείο αναφοράς και γύρω της οργανώνεται γεωμετρικά η κατοικία και ο περιβάλλον χώρος, μια συνειδητή αρχιτεκτονική επιλογή και δήλωση σεβασμού προς το αιωνόβιο δέντρο. Η πορεία προς την είσοδο συγκροτεί μια ακολουθία χωρικών και υψομετρικών εναλλαγών, που εισάγουν σταδιακά τον επισκέπτη στο εσωτερικό. Το στοιχείο του ενδιάμεσου χώρου, ενσωματώνεται λειτουργικά και συνθετικά.
Στο ισόγειο αναπτύσσονται όλοι οι κοινόχρηστοι χώροι, οι οποίοι βρίσκονται σε άμεση επαφή με το αίθριο και τους κήπους. Το εσωτερικό αίθριο λειτουργεί ως κεντρικός πνεύμονας, ενισχύοντας τη φυσική διαμπερότητα, τη φωτεινότητα και τη θερμική άνεση των χώρων.
Στον όροφο οργανώνονται οι δευτερεύοντες λειτουργίες και τα υπνοδωμάτια, περιμετρικά των οποίων αναπτύσσονται πτυσσόμενα ξύλινα πανέλα. Τα πανέλα αυτά, αποτελούν μορφολογικό στοιχείο και ταυτόχρονα ενεργό μηχανισμό προσαρμογής φωτεινότητας, σκίασης και ιδιωτικότητας. Ενσωματώνουν τη λογική της αρχιτεκτονικής μεταβλητότητας, που επιτρέπει στον χρήστη να συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της καθημερινής εμπειρίας.
Ο περιβάλλον χώρος αντιμετωπίζεται ως αναπόσπαστο στοιχείο της αρχιτεκτονικής πρότασης. Οι υπαίθριοι χώροι διαμορφώνονται με έμφαση στην τοπική χλωρίδα, δημιουργώντας ένα ενισχυμένο μικροκλίμα. Τα φυτεμένα δώματα λειτουργούν όχι μόνο ως παθητικό βιοκλιματικό στοιχείο, αλλά και ως μηχανισμός φυσικής συνέχειας: η στέγη γίνεται ξανά έδαφος, ένα πεδίο συμβίωσης ανάμεσα στην κατασκευή και τη φύση.
Ο σχεδιασμός και η κατασκευή της κατοικίας υιοθετούν στρατηγικές εξοικονόμησης ενέργειας, σύμφωνα με τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Οι διπλές τοιχοποιίες εμφανούς σκυροδέματος με ενσωματωμένη θερμομόνωση προσφέρουν υψηλή ενεργειακή απόδοση και θερμική αδράνεια, εξασφαλίζοντας σταθερό εσωτερικό μικροκλίμα. Η στρατηγική ένταξη διατρητών σκιάδιων, σε συνδυασμό με τη χωροθέτηση του εσωτερικού αίθριου, ενισχύει τη φυσική σκίαση, τη διαμπερότητα και τη ροή του αέρα, βελτιστοποιώντας τη θερμική άνεση και μειώνοντας την ανάγκη για μηχανικά μέσα ψύξης και θέρμανσης.
Τα υλικά – εμφανές σκυρόδεμα, ξύλο και πέτρα – επιλέγηκαν για την αντοχή, τη φυσική τους παλαίωση και τη διακριτική ένταξη τους στο περιβάλλον. Η κατοικία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2024 και έχει εμβαδό 800 τ.μ.
Ελεύθερα 13.7.2025
