Το πύρινο μέτωπο της ορεινής Λεμεσού και το σκηνικό της καμένης γης έφεραν την Κυβέρνηση ενώπιον έντονων πιέσεων και το κομματικό τοπίο σε αναζήτηση βηματισμών, μπροστά σε μια νέα κρίση. Ο αντίκτυπος από τις φλόγες στην Κυβέρνηση είναι δεδομένος και γι’ αυτό είναι εμφανής η προσπάθεια του Προεδρικού να στρέψει την προσοχή στην επόμενη μέρα, αφήνοντας πίσω, όσο το δυνατόν συντομότερα τη συζήτηση για το τι έγινε ή δεν έγινε και γιατί ο Ανδρέας Γρηγορίου, που είχε τον ρόλο του συντονιστή των πυρκαγιών, βρισκόταν στην Αυστραλία σε αποστολή εκπροσώπησης του Προέδρου Χριστοδουλίδη.
Την ίδια ώρα, οι καπνοί από την καμένη γη δημιουργούν μια γκρίζα ζώνη θολούρας πάνω από ολόκληρο το πολιτικό σκηνικό. Ο θυμός της κοινωνίας καταγράφεται έντονος για την καταστροφή και τη συνολική διαχείριση, ωστόσο εκφράζεται σε οριζόντιο επίπεδο, επιμερίζοντας την ευθύνη ευρύτερα στο πολιτικό σύστημα του τόπου για τη διαχρονική του ανεπάρκεια.
Η πρώτη εκλογική μάχη που θα αποτυπώσει την οργή της κοινωνίας είναι οι βουλευτικές εκλογές. Το πολιτικό σκηνικό μοιάζει με κινούμενη άμμο. Τον Σεπτέμβριο οριοθετείται η έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για τις εκλογές, με τα κόμματα να εισέρχονται σε προεκλογική περίοδο. Σύντομα αναμένονται και δημοσκοπήσεις που θα καταγράψουν τα πρώτα δείγματα πρόθεσης ψήφου ενόψει της κάλπης του Μαΐου του επόμενου χρόνου.
Ο τρόπος με τον οποίο τα κόμματα διαχειρίστηκαν την επόμενη μέρα της πυρκαγιάς και τις πολιτικές διαστάσεις του θέματος δείχνει μια πρώτη κατεύθυνση διάταξης του πολιτικού σκηνικού, παραμένοντας ωστόσο ασαφές το πώς οι φλόγες της ορεινής Λεμεσού έχουν επηρεάσει ή πρόκειται να επηρεάσουν τον κομματικό χάρτη.
ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ σε σκληρό ροκ, αλλά…
Το μεγάλο ερώτημα που αιωρείται μετά την πυρκαγιά είναι κατά πόσο η κρίση αυτή και η, ως έναν βαθμό, δεδομένη φθορά της Κυβέρνησης θα αποβεί σε όφελος της αντιπολίτευσης.
Η Πινδάρου άνοιξε πρώτη τον χορό της κριτικής κατά της Κυβέρνησης για τις πυρκαγιές στην ορεινή Λεμεσό και παράλληλα άνοιξε και πρώτη μέτωπο με το Προεδρικό. Η διάθεση για έντονη κριτική διαπιστώθηκε και στην κοινή συνεδρία των κοινοβουλευτικών Επιτροπών Εσωτερικών, Γεωργίας και Περιβάλλοντος, την περασμένη Τρίτη, με την Αννίτα Δημητρίου, ως προεδρεύουσα της συνεδρίας να χαράσσει εν πολλοίς γραμμή κριτικής κατά της Κυβέρνησης.
Από την άλλη, η πολεμική που θα ασκούσε το ΑΚΕΛ κατά της Κυβέρνησης ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενη. Στην Εζεκία Παπαϊωάννου επιδιώκουν να αναδεικνύουν συχνά στον δημόσιο λόγο ότι είναι η «καθαρή φωνή» της αντιπολίτευσης και ήταν λογικό το όλο ζήτημα να προσφέρει πεδίο άσκησης κριτικής.
Τα δεδομένα για ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ είναι ωστόσο διαφορετικά. Τα δύο μεγάλα κόμματα βρίσκονται για πρώτη φορά ταυτόχρονα στην αντιπολίτευση, με εξαίρεση την περίοδο μετά τη διάλυση του μίνιμουμ προγράμματος συνεργασίας του ΑΚΕΛ με τον Σπύρο Κυπριανού, που έφερε το κόμμα της Αριστεράς από τη συμπολίτευση στην αντιπολίτευση μαζί με τον ΔΗΣΥ.
Εκ των πραγμάτων, η κοινή παρουσία τους στην αντιπολίτευση και η παράλληλη άσκηση κριτικής στην Κυβέρνηση δημιουργούν την εντύπωση ταύτισης, την οποία η Κυβέρνηση επιχειρεί να αναδείξει με αναφορές περί «δησακελ» – κάτι που ενοχλεί τον κόσμο και των δύο κομμάτων, ιδιαίτερα του ΔΗΣΥ.
Στην περίπτωση του Δημοκρατικού Συναγερμού, το σκηνικό είναι ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς η Κυβέρνηση απαρτίζεται από έναν Πρόεδρο και αρκετά μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου που προέρχονται από τα σπλάχνα του κόμματος. Ένα μεγάλο μέρος των συναγερμικών συνεχίζει να στηρίζει την Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη, και η όποια κριτική από την Πινδάρου προκαλεί δυσαρέσκεια. Το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των συναγερμικών στον β΄ γύρο των προεδρικών εκλογών στήριξε τον Νίκο Χριστοδουλίδη δεν περνά απαρατήρητο.
Ένα άλλο κομμάτι της βάσης ζητά ακόμη πιο έντονη αντιπολίτευση. Σε κάθε περίπτωση, δεν φαίνεται η φθορά της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη και το κόστος από τις πυρκαγιές να λειτουργούν υπέρ του ΔΗΣΥ. Επιπλέον, οι όποιες αδυναμίες και κενά σε θέματα πυρασφάλειας δεν προέκυψαν τώρα, αλλά έχουν ρίζες που φθάνουν και στην προηγούμενη διακυβέρνηση.
Όσον αφορά το ΑΚΕΛ, δεν είναι η πρώτη φορά που δεν καταφέρνει να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά τη δυσαρέσκεια της κοινωνίας έναντι της Κυβέρνησης. Από το 2013, οπότε βρίσκεται στην αντιπολίτευση, αρχικά απέναντι στον Νίκο Αναστασιάδη και στη συνέχεια στον Νίκο Χριστοδουλίδη, και παρά την έντονη κριτική για διαφθορά, σκάνδαλα και άλλα ζητήματα, το κόμμα της Αριστεράς καταγράφει σταθερή συρρίκνωση των ποσοστών του.
Ο Shadow, η Αμμόχωστος και οι ανοικτές πληγές
Τα δύο μεγάλα κόμματα έχουν ανοικτά εσωκομματικά μέτωπα, τα οποία σε μεγάλο βαθμό δείχνουν αδυναμία διαχείρισης, με εμφανή αντίκτυπο στη δημόσια εικόνα τους.
Τις προηγούμενες ημέρες, στον ΔΗΣΥ –ενώ η προσοχή ήταν στραμμένη στο θέμα των πυρκαγιών– μια συζήτηση στο Χ μεταξύ του επικεφαλής του Συμβουλίου Παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου, Μιχάλη Ιωαννίδη, και του Υφυπουργού παρά τω Προέδρω επί διακυβέρνησης Αναστασιάδη, Πέτρου Δημητρίου, ξανάφερε στην επιφάνεια τις πληγές του παρελθόντος για τα όσα συνέβησαν την περίοδο των προεδρικών εκλογών. Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε εκνευρισμό σε στελέχη και βουλευτές του κόμματος, πυροδοτώντας εσωκομματική μουρμούρα περί «κενού» ηγεσίας, που αφήνει χώρο για τη δημιουργία συνεχών προβλημάτων.
Οι αναφορές του Μιχάλη Ιωαννίδη ερμηνεύθηκαν από ορισμένους και ως θέσεις της ηγεσίας του κόμματος, αλλά και ως υπονοούμενα που προσβάλλουν τον Αβέρωφ Νεοφύτου. Ο τελευταίος διατηρεί το δικό του εσωκομματικό κοινό και εξακολουθεί να έχει έρεισμα σε μερίδα του συναγερμικού κόσμου.
Στο κάδρο των ανησυχιών των συναγερμικών δεν βρίσκεται μόνο η αχρείαστη αντιπαράθεση, αλλά και το περιεχόμενο όσων ειπώθηκαν, καθώς διαπιστώνεται μια προσπάθεια της παρούσας ηγεσίας να παρουσιαστεί ως κάτι εντελώς καινούριο, διατηρώντας αποστάσεις τόσο από τη δεκαετία διακυβέρνησης Αναστασιάδη όσο και από τον Αβέρωφ Νεοφύτου – γεγονός που μάλλον επιτείνει τη δυσφορία και την καχυποψία, παρά ενισχύει την ενότητα.
Πέραν αυτού, υπάρχουν και τα ζητήματα πολιτικής για τα οποία η ηγεσία του κόμματος δέχεται κριτική. Η μη αντίδραση της Πινδάρου στις αναφορές του Ανδρέα Καζαμία, παρουσιαστή της αντικατοχικής εκδήλωσης του Δήμου Αμμοχώστου, η κριτική του οποίου αφορούσε και τον Νίκο Αναστασιάδη, δεν πέρασε απαρατήρητη και ενόχλησε πολλούς. Η απόσταση που θέλει να κρατά η ηγεσία του ΔΗΣΥ από τη διακυβέρνηση Αναστασιάδη, με τα θετικά και τα αρνητικά της, θεωρείται από αρκετά στελέχη ως άρνηση της ταυτότητας και της ιστορικής πορείας του κόμματος.
Η μη έκδοση ανακοίνωσης για την αντικατοχική εκδήλωση της Αμμοχώστου φαίνεται πως ήταν συνειδητή επιλογή της ηγεσίας. Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, ενοχλημένος για το θέμα, έστειλε επιστολή στην Αννίτα Δημητρίου ζητώντας να τεθεί το θέμα προς συζήτηση στο Πολιτικό Γραφείο του κόμματος.
Τα ακελικά στρατόπεδα
Το ζήτημα που προέκυψε με την ομιλία του παρουσιαστή της αντικατοχικής εκδήλωσης Αμμοχώστου άνοιξε μέτωπα και εντός του ΑΚΕΛ. Ο παρουσιαστής, Ανδρέας Καζαμίας, ήταν μέχρι τον Ιούνιο του 2024 μέλος της δημοτικής ομάδας του ΑΚΕΛ Αμμοχώστου. Είναι γιος του πρώην υπουργού, βουλευτή, δημάρχου Αμμοχώστου και γνωστού στελέχους του κόμματος, Κίκη Καζαμία.
Γύρω από το όνομά του αναπτύχθηκε φημολογία για υποψηφιότητά του με το ΑΚΕΛ στις βουλευτικές εκλογές του Μαΐου στο ψηφοδέλτιο της επαρχίας Αμμοχώστου, κάτι που από το περιβάλλον του διαψεύδεται κατηγορηματικά. Οι θέσεις που εξέφρασε απηχούν ένα σημαντικό τμήμα της Αριστεράς και των Αμμοχωστιανών – όχι όμως όλους. Ο δήμαρχος Αμμοχώστου, Σίμος Ιωάννου, επίσης προερχόμενος από το ΑΚΕΛ, διαχώρισε τη θέση του, δηλώνοντας πως τα όσα είπε ο παρουσιαστής δεν ήταν εν γνώσει του και δεν εκφράζουν τον δήμο.
Επισήμως, η Εζεκία Παπαϊωάννου δεν πήρε θέση, ωστόσο το θέμα άνοιξε εσωκομματική συζήτηση και αντιπαραθέσεις. Η Αμμόχωστος αποτελεί «καυτό» κεφάλαιο για τις βουλευτικές εκλογές, καθώς είναι επαρχία όπου αναμένεται έντονος εσωκομματικός ανταγωνισμός για τις βουλευτικές έδρες.
Παράλληλα, διαπιστώνεται αδυναμία του κόμματος να πείσει ότι μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική πρόταση εξουσίας ακόμα και όταν η Κυβέρνηση που έχει απέναντι της έχει να διαχειριστεί κρίσεις. Η καχυποψία απέναντί του, που υφίσταται από την περίοδο της διακυβέρνησής του, δεν έχει εκλείψει. Ως αποτέλεσμα, ακόμη και στις περιπτώσεις κυβερνητικών αδυναμιών, λαθών ή σκανδάλων, το ΑΚΕΛ αδυνατεί να κεφαλαιοποιήσει πολιτικά. Ο τρόπος αντίδρασης στο ζήτημα των πυρκαγιών έδειξε επίσης έλλειψη στόχευσης.
Στο κόμμα παραμένουν ανοικτά και άλλα ζητήματα, μικρά και μεγάλα, για τα οποία η ηγεσία πρέπει να βρει λύσεις σύντομα, καθώς ο Σεπτέμβριος πλησιάζει και οι εσωκομματικές διεργασίες για τις βουλευτικές εκλογές θα μπουν στα «βαθιά». Κυριότερα είναι το θέμα των εξαιρέσεων, η συγκρότηση των ψηφοδελτίων και το ζήτημα της Ειρήνης Χαραλαμπίδου.
Άμυνα από ΔΗΚΟ και ΔΗΠΑ υπέρ της κυβέρνησης
Σημείο αναφοράς στο πολιτικό σκηνικό αποτελεί η στάση των κομμάτων της συμπολίτευσης. Η κρίση από την πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό και η κριτική που δέχεται η Κυβέρνηση, με τη συνεπακόλουθη φθορά που αναμένεται να επιφέρει, θα μπορούσαν να αποτελέσουν αφορμή για άρση της στήριξης προς τον Νίκο Χριστοδουλίδη.
Άλλωστε, εσωκομματική μουρμούρα υπήρχε εξαρχής και στα τρία κόμματα της συμπολίτευσης. Κριτικές δηλώσεις καταγράφηκαν και αυτή την περίοδο, με χαρακτηριστικές τις αναφορές του Χρύση Παντελίδη και τη συνέντευξη του Γιώργου Σολωμού την περασμένη Κυριακή.
Παρόλα αυτά, οι ηγεσίες των κομμάτων της συμπολίτευσης –ιδιαίτερα του ΔΗΚΟ και της ΔΗΠΑ– λειτούργησαν προληπτικά και προστατευτικά προς την Κυβέρνηση, προβάλλοντας προς τα έξω εικόνα σύσφιξης των σχέσεων. Ιδιαίτερα, ο τρόπος που ενήργησε ο Νικόλας Παπαδόπουλος στη Βουλή κατά την κοινή συνεδρία των τριών επιτροπών έδειξε ότι ήθελε να αναδείξει ηγετικό ρόλο ως υπερασπιστής της Κυβέρνησης.
Κατάφερε να καλύψει ή και να σιγήσει τις όποιες επικριτικές φωνές εντός κόμματος και, τελικά, στη συνεδρία της Βουλής από πλευράς ΔΗΚΟ δεν υπήρξαν κριτικές τοποθετήσεις. Υποστηρικτικοί ήταν και οι βουλευτές των άλλων κομμάτων της συμπολίτευσης, με εξαίρεση την επικριτική δήλωση του βουλευτή της ΔΗΠΑ, Μιχάλη Γιακουμή, η οποία σχολιάστηκε καθώς στάλθηκε προς δημοσίευση πριν ολοκληρωθούν οι εργασίες της Βουλής.
Καταγράφηκε επίσης η μη αντίδραση υπεράσπισης της Υπουργού Γεωργίας, Μαρίας Παναγιώτου, από πλευράς ΕΔΕΚ. Παράλληλα, υπάρχει δυσαρέσκεια στα κόμματα της συμπολίτευσης για τον τρόπο που η Κυβέρνηση χειρίστηκε το θέμα της απουσίας του Ανδρέα Γρηγορίου στην Αυστραλία και για την έλλειψη πειστικής απάντησης που θα μπορούσαν να επικαλούνται υπερασπιζόμενα το Προεδρικό.
Η πολιτική εκτίμηση που γίνεται είναι πως η γραμμή στήριξης της Κυβέρνησης και η ανάδειξη του ρόλου των κομμάτων ως συμμάχων της θα έχει λιγότερο πολιτικό κόστος στην παρούσα φάση από την επιλογή να σταθούν απέναντί της, χάνοντας ψηφοφόρους που την υποστηρίζουν. Επιπλέον, διαπιστώνεται μια οριζόντια κατανομή του θυμού της κοινωνίας, που δεν δίνει σαφή κατεύθυνση απομάκρυνσης από την Κυβέρνηση.
Η κόντρα στη Βουλή Αννίτας – Νικόλα
Από το συνολικό σκηνικό δεν περνά απαρατήρητη η αντιπαράθεση της Αννίτας Δημητρίου με τον Νικόλα Παπαδόπουλο κατά τη διάρκεια της κοινής συνεδρίας των τριών κοινοβουλευτικών επιτροπών για το θέμα της πυρκαγιάς. Η διαφωνία για τη διαδικασία, αλλά και οι επανειλημμένες ενστάσεις που καταγράφηκαν, έθεσαν ουσιαστικά τον έναν απέναντι στον άλλο, αναδεικνύοντάς τους ως δύο εν δυνάμει αντιπάλους για την Προεδρία της Βουλής το 2026.
Ένα τέτοιο σενάριο ανατρέπει τη φημολογούμενη συνεργασία τους, σύμφωνα με την οποία –όπως υποστήριζαν πολιτικοί ψίθυροι– ο Νικόλας Παπαδόπουλος θα είχε στήριξη για την Προεδρία της Βουλής και η Αννίτα Δημητρίου για τις προεδρικές εκλογές του 2028. Τα σημερινά δεδομένα φαίνεται να δημιουργούν νέα σενάρια και ισορροπίες.
Αμυντική στάση από το ΕΛΑΜ έναντι του Προέδρου
Ένα ακόμη ερωτηματικό αφορά το πώς θα επηρεάσει το συνολικό σκηνικό κόμματα όπως το ΕΛΑΜ, το υπό ίδρυση ΑΛΜΑ του Οδυσσέα Μιχαηλίδη ή άλλους νέους πολιτικούς σχηματισμούς. Το ΕΛΑΜ τηρεί αμυντική στάση, αποφεύγοντας να τοποθετηθεί είτε επιθετικά είτε υποστηρικτικά απέναντι στην Κυβέρνηση. Η στάση παραγκωνισμού του που επιχειρήθηκε, όπως υποστηρίζεται, από προεδρίο κατά τη διάρκεια της κοινής συνεδρία των κοινοβουλευτικών επιτροπών δεν φαίνεται να είχε αρνητικό αντίκτυπο. Αντίθετα μπορεί και να το ευνόησε. Μέσα από τον οριζόντιο θυμό της κοινωνίας προς το πολιτικό σύστημα, το κόμμα επιχειρεί να κεφαλαιοποιήσει την εικόνα του ως «αντισυστημικού».
Πολιτικό όφελος θα ανέμενε κάποιος και για τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη. Ωστόσο, το γεγονός ότι το ΑΛΜΑ δεν έχει ακόμη συσταθεί επισήμως ως κόμμα δεν επιτρέπει ασφαλή συμπεράσματα. Οι εκτιμήσεις διίστανται: η μία θεωρεί ότι η παρούσα συγκυρία τον ευνοεί, καθώς εμφανίζεται ως πολιτική δύναμη «απ’ έξω» που μπορεί να εισπράξει τον θυμό προς το υπόλοιπο κομματικό σύστημα. Η άλλη υποστηρίζει ότι ο τρόπος λειτουργίας του ίδιου και του περιβάλλοντός του –ακόμη και προσώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως συνεργάτες του σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης– τον εκθέτει και υπονομεύει την προοπτική του ήδη από τη γέννησή της.
Σε γενικές γραμμές, υπάρχει ανησυχία για επανάληψη στην κάλπη συμπεριφορών παρόμοιων με αυτές των ευρωεκλογών, με ψήφο προς εντελώς αντισυμβατικές ή «απολιτίκ» επιλογές.
Στην εξίσωση του νέου κομματικού χάρτη, διεκδικεί θέση και το VOLT, το οποίο κινείται στην γραμμή της έντονης κριτικής κατά της Κυβέρνησης και με επιθετικό λεκτικό κατά της Κυβέρνηση για τους χειρισμούς της. Στην μέγγενη της κριτικής προς την Κυβέρνηση αναδεικνύονται συχνά θέματα για τη διαφθορά. Δεν ήταν τυχαία η κόντρα των προηγούμενων ημερών στο Χ με άτομο του περιβάλλοντος του Οδυσσέα Μιχαηλίδη, το οποίο χαρακτήρισε το VOLT ως το άλλο άκρο στο Κυπριακό, λέγοντας πώς μαζί με το ΕΛΑΜ αποτελούν τα δύο άκρα. Αναφορά η οποία προκάλεσε αντιδράσεις από στελέχη του VOLT. Μια κόντρα που δείχνει πώς τα δύο κόμματα «αλιεύουν» ψήφους από κοινή δεξαμένη.
