Είναι δύσκολη εποχή για έναν 22χρονο προγραμματιστή. Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) προχωρά με ταχείς ρυθμούς και η αύξηση των θέσεων εργασίας έχει επιβραδυνθεί στις ΗΠΑ σε επαγγέλματα όπου η AI μπορεί να καλύψει μέρος της δουλειάς – όχι συνολικά, αλλά ειδικά για εργαζόμενους ηλικίας 22-25 ετών. Αυτό έχει προκαλέσει ανησυχίες ότι η AI θα κόψει το “σκαλοπάτι” εισόδου στην αγορά, καταλαμβάνοντας τις απλές, αρχικού επιπέδου εργασίες και αφήνοντας τους νέους μόνιμα εκτός οικονομίας.
Το αφήγημα αυτό ακούγεται πλέον σαν κοινή λογική. Όμως δεν υπάρχει κανένας οικονομικός κανόνας που να υπαγορεύει ότι μια νέα τεχνολογία βλάπτει κυρίως τους νέους. Συχνά συμβαίνει το αντίθετο. Ίσως σε λίγα χρόνια να κοιτάμε πίσω και να βλέπουμε τη σημερινή δύσκολη κατάσταση της αγοράς για νέους εργαζόμενους ως μια παροδική φάση και όχι ως μια μόνιμη απειλή.
Όπως είπε πρόσφατα ο συνιδρυτής του LinkedIn, Ριντ Χόφμαν, “δεν είναι νόμος της φυσικής” ότι η AI θα καταργήσει τις θέσεις κατώτερου επιπέδου. Οικονομολόγοι όπως ο Πίτερ ΜακΚρόρι (Anthropic) τονίζουν ότι είναι “πολύ νωρίς” για να αποδοθούν στην AI σημαντικές επιπτώσεις. Ο καθηγητής του Χάρβαρντ Ντέιβιντ Ντέμινγκ σημειώνει: “Θα ήταν το αντίθετο μοτίβο από κάθε τεχνολογική επανάσταση που έχουμε δει ιστορικά”.
Ακόμη και αν η AI δυσκολεύει προσωρινά τους νέους, η ιστορία δείχνει ότι εκείνοι είναι καλύτερα τοποθετημένοι ώστε να προσαρμοστούν. Όπως είπε ο Ντέμινγκ σε ομιλία του: “Οι καινοτομίες του τελευταίου αιώνα συνήθως ευνόησαν τους νέους και μορφωμένους, γιατί προσαρμόζονται ευκολότερα. Το ίδιο αναμένεται και τώρα”.
Η αγορά εργασίας στις ΗΠΑ δείχνει σημάδια επιβράδυνσης, με την ανεργία στο υψηλότερο σημείο από το 2021. Ωστόσο, δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι αυτό οφείλεται στην AI. Παρ’ όλα αυτά, δύο πρόσφατες μελέτες από Χάρβαρντ και Στάνφορντ υποστηρίζουν ότι οι νεότεροι εργαζόμενοι σε τομείς όπως η ανάπτυξη λογισμικού και η εξυπηρέτηση πελατών πλήττονται περισσότερο.
Γιατί; Μια εξήγηση είναι ότι οι πιο έμπειροι εργαζόμενοι έχουν γνώσεις και κρίση που η AI δεν μπορεί να αντιγράψει, ενώ οι νεότεροι ξεκινούν με πιο “τυποποιημένες” εργασίες, τις οποίες η AI εκτελεί άνετα. Οι μελέτες επισημαίνουν ότι η τεχνολογία αριστεύει σε “υλοποίηση” – δημιουργία παρουσιάσεων, ανάλυση δεδομένων, περίληψη εγγράφων – όχι όμως σε στρατηγικές αποφάσεις. Η ανθρώπινη εμπειρία παραμένει ανεκτίμητη.
Δεξιότητες
Ωστόσο, το συγκεκριμένο αφήγημα έχει και αδυναμίες. Είναι βολικό για τους ανώτερους, που θεωρούν ότι η δουλειά τους δεν κινδυνεύει, ωστόσο η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη: οι δυνατότητες της AI είναι απρόβλεπτες και εξελίσσονται διαρκώς. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι το επιχείρημα αυτό είναι “στατικό”. Οι νέοι είναι οι πιο κατάλληλοι να προσαρμοστούν σε τέτοιες αλλαγές.
Πολλοί οικονομολόγοι εκτιμούν ότι οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε “αναμονή”, δοκιμάζοντας πώς να εντάξουν την AI στις διαδικασίες τους. Αυτό καθυστερεί τις προσλήψεις νέων, χωρίς να σημαίνει μόνιμο αποκλεισμό τους. Όπως υποστηρίζει ο ερευνητής Μπαράτ Τσάνταρ, “οι εταιρείες μπορεί σύντομα να αλλάξουν ρότα και να αρχίσουν να προσλαμβάνουν ξανά περισσότερους νέους”.
Τα τελευταία δύο χρόνια, πολλές εταιρείες συνειδητοποίησαν ότι αρκετές παραδοσιακές εργασίες μπορούν να αντικατασταθούν εν μέρει από την AI. Ωστόσο, δεν γνωρίζουν ακόμα ποιες δεξιότητες χρειάζονται στη συνέχεια. Αυτό οδηγεί σε προσωρινό “πάγωμα” προσλήψεων, με τους νεότερους να πλήττονται περισσότερο.
Αυτό όμως δεν θα κρατήσει για πάντα. Σύντομα θα δημιουργηθούν νέοι ρόλοι και οι νέοι θα αποκτήσουν νέες δεξιότητες. Μάλιστα, εταιρείες όπως η OpenAI ήδη σχεδιάζουν πλατφόρμες σύνδεσης εργαζομένων με δεξιότητες AI με τους εργοδότες.
Η ιστορία δείχνει ότι οι νέοι είναι εκείνοι που μαθαίνουν γρηγορότερα. Στην εποχή των της εισαγωγής των υπολογιστών γραφείου, οι μεγαλύτεροι δυσκολεύτηκαν γιατί δεν είχαν εμπειρία στην πληκτρολόγηση ή στη χρήση λογισμικού, ενώ οι νεότεροι προσαρμόστηκαν αμέσως. Σήμερα, σχεδόν οι μισοί χρήστες του ChatGPT είναι 18-25 ετών, γεγονός που υποδηλώνει ότι η νέα γενιά βλέπει την AI όχι ως απειλή, αλλά ως εργαλείο ενδυνάμωσης.
Παρά τις ανησυχίες, οι νεότεροι είναι εκείνοι που χρησιμοποιούν περισσότερο την AI και την ενσωματώνουν δημιουργικά. Η Shopify, για παράδειγμα, ανακοίνωσε ότι προσλαμβάνει περισσότερους ασκούμενους γιατί “έχουν νοοτροπία αρχάριου και χρησιμοποιούν την AI με τον πιο ενδιαφέροντα τρόπο”. Παρόμοια και η Duolingo, που διαπίστωσε ότι οι νεότεροι υπάλληλοι πειραματίζονται με πιο καινοτόμες εφαρμογές.
Τα πανεπιστήμια επίσης προσαρμόζονται. Στο American University, ο κοσμήτορας Ντέιβιντ Μάρτσικ επισημαίνει: “Οι προβλέψεις ότι θα χαθεί το 50% των θέσεων εισόδου στην αγορά εργασίας είναι υπερβολικές. Ναι, θα καταργηθούν κάποιες, αλλά θα δημιουργηθούν πολλές νέες”. Το πανεπιστήμιο έχει ενσωματώσει την AI στο 90% των μαθημάτων, ενώ δίνει έμφαση και σε “soft skills” όπως επικοινωνία και συνεργασία, που η AI δεν μπορεί να αντικαταστήσει.
Προσαρμογή
Στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο, ο καθηγητής Άβι Γκόλντφαρμπ άλλαξε ριζικά το μάθημά του. Αντί οι φοιτητές να φτιάχνουν απλά ένα πλάνο μάρκετινγκ, τώρα δημιουργούν ολόκληρη καμπάνια με εργαλεία AI, λειτουργώντας σαν μικρές διαφημιστικές εταιρείες. Το αποτέλεσμα; Οι καλύτεροι παρήγαγαν πιο δημιουργικά και χρήσιμα έργα από ποτέ, ενώ απέκτησαν δεξιότητες που η αγορά ζητά ήδη.
Η AI όντως απειλεί πολλά επαγγέλματα γνώσης και ίσως οδηγήσει σε “μικρότερες ομάδες” εργαζομένων σε εταιρείες. Αυτό όμως είναι διαφορετικό από την ιδέα ότι η “σκάλα της καριέρας” κόβεται για πάντα. Στην πραγματικότητα, πολλοί ανώτεροι μάνατζερ δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα εργαλεία AI, ενώ οι νεότεροι τα υιοθετούν πρώτοι και βρίσκουν νέες χρήσεις.
Όπως καταλήγει ο Μάρτσικ: “Οι νέοι προσαρμόζονται – είτε το θέλουν οι θεσμοί είτε όχι“. Και αυτή ίσως να είναι η πιο σημαντική απάντηση σε όσους θεωρούν ότι η AI σημαίνει το τέλος για τους νεότερους εργαζόμενους: το μέλλον δεν θα καθοριστεί από το ποιος χάνει σήμερα, αλλά από το ποιος είναι πρόθυμος να μάθει αύριο.
Απόδοση – Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος
BloombergOpinion
