Η ανάγκη για θεσμική κατοχύρωση του δικαιώματος των ατόμων με αναπηρία να συνοδεύονται από σκύλο βοηθείας, βρέθηκε στο επίκεντρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών, η οποία συνεδρίασε σήμερα στο πλαίσιο αυτεπάγγελτης εξέτασης έπειτα από εισήγηση του βουλευτή Χρίστου Σενέκη.
Όπως διεφάνη κατά τη διάρκεια της συζήτησης, νομοθετικό κενό και υψηλό κόστος εκπαίδευσης, που σε κάποιες περιπτώσεις αγγίζει μέχρι και τις 50.000 ευρώ, καθιστούν το δικαίωμα μη ουσιαστικά προσβάσιμο για τα άτομα με οπτική αναπηρία, ενώ καταγράφηκε ευρεία πολιτική και θεσμική συναίνεση για την ανάγκη άμεσης ρύθμισης.
Ο βουλευτής Χρίστος Σενέκης ανέφερε πως το δικαίωμα στη συνοδεία από σκύλο βοηθείας είναι ήδη κατοχυρωμένο στη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει κυρώσει από το 2011. Επεσήμανε ότι στην Κύπρο εξακολουθεί να υπάρχει έλλειμμα στη νομοθεσία σε σχέση με την καθολική πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, σε μέσα μαζικής μεταφοράς και σε υπηρεσίες. Με στόχο να καλυφθεί αυτό το κενό, ο ίδιος προχωρεί σε κατάρτιση πρότασης νόμου, σε συνεννόηση με την ΚΥΣΟΑ και την Παγκύπρια Οργάνωση Τυφλών, ώστε το δικαίωμα να κατοχυρωθεί πλήρως στη σχετική νομοθεσία.
Παρέπεμψε, επίσης, στο παράδειγμα της Ελλάδας όπου το δικαίωμα ρυθμίζεται από το 2010.
Επιπλέον, ο κ. Σενέκης σημείωσε πως η πιστοποίηση ενδεχομένως να διασυνδεθεί με τον περί Σκύλων Νόμο ή/και τον περί Ατόμων με Αναπηρίες (νέο πλαίσιο της εκτελεστικής εξουσίας), ώστε να κατοχυρωθεί ρητά το δικαίωμα.
Από την πλευρά της, η κα Χαραλαμπίδου χαρακτήρισε το θέμα «εξαιρετικά σημαντικό» και ανέδειξε το εμπόδιο της πιστοποίησης. «Δεν είναι δυνατόν να απαιτούνται περίπου 10.000 ευρώ για την πιστοποίηση σκύλου-οδηγού. Το κράτος έχει καθήκον να επιλύσει το ζήτημα με σαφές νομοθετικό πλαίσιο και διαδικασία πιστοποίησης», τόνισε.
Το υψηλό κόστος και η πιστοποίηση
Ο βουλευτής Χαράλαμπος Θεοπέμπτου σημείωσε πως, κατά τη συζήτηση των αλλαγών στους περί Σκύλων Νόμους, τέθηκε το ενδεχόμενο εξαίρεσης των σκύλων βοηθείας από το τέλος κατοχής, κάτι που ανέδειξε το πρόβλημα απουσίας πιστοποιημένων σκύλων στην Κύπρο.
Όπως ανέφερε, το κόστος εκπαίδευσης μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τις 10.000 ευρώ, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται λόγος για πολύ μεγαλύτερα ποσά. Επιπλέον, υπογράμμισε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν και υπάρχει υποχρέωση αποδοχής των σκύλων βοηθείας στα μέσα μεταφοράς, δεν υφίσταται κοινό σύστημα πιστοποίησης.
Η διευθύντρια της Σχολής Τυφλών, Πελαγία Εγγλεζάκη, ανέδειξε το τεράστιο πρακτικό κενό που βιώνουν οι πολίτες, εξηγώντας ότι το κόστος εκπαίδευσης ενός σκύλου μπορεί να αγγίξει ακόμη και τις 50.000 ευρώ σε σχολές του εξωτερικού. Υπογράμμισε πως η διαδικασία ξεκινά από τη νεαρή ηλικία του ζώου, διαρκεί χρόνια και απαιτεί συνδυασμένη εκπαίδευση σκύλου και ιδιοκτήτη, καθώς και τακτικές αξιολογήσεις.
Η βουλευτής Αλεξάνδρα Ατταλίδου, υπογράμμισε πως σε πολλές χώρες της Ευρώπης η παρουσία των ζώων σε κλειστούς χώρους είναι ευρύτερα αποδεκτή, ενώ στην Κύπρο υπάρχει ακόμα προκατάληψη. Τόνισε ότι για πολλούς ανθρώπους, ειδικά για τα άτομα με αναπηρία, ο σκύλος βοηθείας είναι τα μάτια και η προστασία τους, ενώ σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί και μοναδικό σύντροφο ζωής.
Θέση Υπουργείων και οργανώσεων
Εκ μέρους του Υπουργείου Εσωτερικών, ο Πέτρος Αναγιωτός ανέφερε ότι υπάρχει θετική ανταπόκριση για τη ρύθμιση του ζητήματος.
Ο πρόεδρος της Παγκύπριας Οργάνωσης Τυφλών, Χριστάκης Νικολαΐδης, υπενθύμισε πως το θέμα τέθηκε για πρώτη φορά ήδη από το 1980, όταν έγιναν οι πρώτες προσπάθειες με σκύλους που στάλθηκαν για εκπαίδευση στο εξωτερικό. Σημείωσε ότι σήμερα υπάρχουν μόνο τρεις σκύλοι βοηθείας στην Κύπρο και υπογράμμισε την ανάγκη για νέα νομοθεσία που να ρυθμίζει την πιστοποίηση και την ελεύθερη πρόσβαση σε δημόσιους χώρους.
Η εκπρόσωπος του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως, αναφέρθηκε στο ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν καταγραφεί καταγγελίες, κάτι που αποδίδεται στην ανυπαρξία πιστοποιητικού πλαισίου. Υπενθυμίστηκε ότι το Υφυπουργείο Τουρισμού δεν διαθέτει σαφείς πρόνοιες για την είσοδο σκύλων βοηθείας σε τουριστικά καταλύματα, ενώ το Τμήμα Οδικών Μεταφορών εφαρμόζει υποχρεώσεις ευρωπαϊκών κανονισμών για πρόσβαση στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, με φίμωτρο και βιβλιάριο υγείας — στοιχείο που προκάλεσε αντιδράσεις βουλευτών.
Ο εκπρόσωπος της Αστυνομίας σημείωσε πως το έλλειμμα πόρων αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την εκπαίδευση σκύλων βοηθείας. Από την πλευρά της, η Ένωση Δήμων εξέφρασε στήριξη στη θεσμοθέτηση ενός σαφούς πλαισίου, δηλώνοντας ότι παραμένει ανοικτή για συνεργασία.
Επόμενα βήματα
Με τη λήξη της συνεδρίασης, η πρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνη Χαραλαμπίδου ανέφερε πως το ζήτημα θα προωθηθεί άμεσα στο Υπουργείο Εσωτερικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, ενώ παράλληλα θα κατατεθεί πρόταση νόμου από τον Χρίστο Σενέκη.
Με τη λήξη της συνεδρίασης, η πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, ανέφερε πως πρόκειται για ένα ζήτημα κοινωνικής ευαισθησίας και θεμελιωμένου δικαιώματος, σημειώνοντας ότι η Πολιτεία έχει καθήκον να παρέμβει.
Στόχος, όπως διαφάνηκε, είναι η δημιουργία ενός σαφούς και καθολικού πλαισίου που θα διασφαλίζει εθνικό σύστημα πιστοποίησης σκύλων βοηθεία, κάλυψη κόστους ή σχετικό επίδομα από το κράτος, ρητές εξαιρέσεις για πρόσβαση σε όλους τους χώρους και εκπαίδευση προσωπικού και ενημέρωση της κοινωνίας.
