Για να δούμε: Άφησαν ποτέ οι ΗΠΑ ένα καλό αφήγημα να επηρεάσει την αυστηρή συλλογή πληροφοριών για τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή; Ο “πρόλογος” ξεκινά το 2003, όταν ο Λευκός Οίκος είπε στη χώρα, στον κόσμο και στον εαυτό του ότι το Ιράκ διέθετε όπλα μαζικής καταστροφής, τα οποία αποδείχθηκε ότι δεν υπήρχαν. Σίγουρα, οι ΗΠΑ δεν θα άφηναν ποτέ ξανά ισχυρά αφηγήματα να υπερισχύσουν της αναζήτησης της αλήθειας. Ή μήπως όχι;
Δυστυχώς, ο Λευκός Οίκος μπορεί να βρίσκεται σε μια διαδικασία επανάληψης αυτού του λάθους. Η διαμάχη αφορά την επιχείρηση Midnight Hammer, κατά την οποία αμερικανικά βομβαρδιστικά και άλλα αεροσκάφη έπληξαν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Η συζήτηση δεν αφορά -και δεν θα έπρεπε να αφορά- στο κατά πόσο η αποστολή ήταν στρατιωτικά εντυπωσιακή και αν οι πιλότοι, συμπεριλαμβανομένης μιας γυναίκας, ήταν ήρωες (ναι και ναι). Θα πρέπει να επικεντρωθεί σε ένα μόνο πράγμα: Πέτυχε τον στρατηγικό της στόχο;
Αυτός ο στόχος, τουλάχιστον όπως δηλώθηκε, ήταν να τερματιστεί η ικανότητα του Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα ή να καθυστερήσουν οι προσπάθειές του επ’ αόριστον. Υπό αυτό το πρίσμα, πέτυχε τελικά το Midnight Hammer; Είναι αδύνατο να δώσουμε μια οριστική απάντηση και η ασάφεια ενδέχεται να συνεχίσει να υπάρχει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Προφανώς, όμως, πρόκειται και για κάτι που δεν μπορούν να αντέξουν όχι μόνο ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και η ομάδα εθνικής ασφαλείας του, αλλά και η αμερικανική και η διεθνής κοινή γνώμη.
Η ιστορία που μας είπε ο Τραμπ μετά το αμερικανικό πλήγμα ήταν ότι η επιχείρηση Midnight Hammer “εξάλειψε” τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Σε αυτό το αφήγημα έχει τώρα προσθέσει την άποψή του ότι τα μέσα ενημέρωσης που έχουν αναφερθεί σε αντικρουόμενες εκτιμήσεις των μυστικών υπηρεσιών είναι “αποβράσματα. Είναι κακοί άνθρωποι. Είναι άρρωστοι”. Συνέχισε λέγοντας ότι πρόκειται για διακινητές “ψευδών ειδήσεων” που προσβάλλουν όχι μόνο τον ίδιο αλλά και τους γενναίους πιλότους που συμμετείχαν στην αποστολή. Στην πραγματικότητα, απ’ όσο γνωρίζω, κανένας δεν έχει δείξει κάτι άλλο πέρα από σεβασμό όσον αφορά στην εκτέλεση της αποστολής, και κανένας πιλότος δεν έχει δηλώσει προσβεβλημένος. Αυτό το αφήγημα είναι μία από τις πολλές απόπειρες αποπροσανατολισμού.
Οι πιο αφοσιωμένοι σύμβουλοι του Τραμπ, όπως ο υπουργός Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ, έχουν καταλάβει τους ρόλους τους σε αυτό το μιντιακό σόου. “Θέλετε να το αποκαλέσετε κατεστραμμένο; Θέλετε να το αποκαλέσετε ηττημένο; Θέλετε να πείτε ότι έχει εξαλειφθεί; Διαλέξτε μια λέξη”, είπε στους δημοσιογράφους την Πέμπτη.
Στη συνέχεια προσπάθησε κι αυτός να παρουσιάσει κάθε αμφιβολία για την τύχη του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν ως ένδειξη “κακής πίστης” από τον Τύπο. “Τι θα λέγατε να γιορτάσουμε” την αποστολή, τόνισε σε προσποιητή απόγνωση. “Τι θα λέγατε να μιλήσουμε για το πόσο ξεχωριστή είναι η Αμερική; Ότι μόνο εμείς έχουμε αυτές τις δυνατότητες;” Στην πραγματικότητα, τα περισσότερα από τα πρώτα σχόλια για το θέμα αυτό, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μου, ξεκίνησαν έτσι ακριβώς.
Τα άλλα μέλη της ομάδας Τραμπ έχουν τους δικούς τους λόγους για να ακολουθήσουν αυτή τη γραμμή. Η Τούλσι Γκάμπαρντ, η διευθύντρια των μυστικών υπηρεσιών, δέχεται ιδιαίτερες πιέσεις. Τον Μάρτιο κατέθεσε στο Κογκρέσο ότι οι υπηρεσίες κατασκοπείας πιστεύουν ότι το Ιράν δεν κατασκευάζει επί του παρόντος πυρηνικό όπλο. “Κάνει λάθος”, απάντησε πρόσφατα ο Τραμπ κληθείς να σχολιάσει την εκτίμηση αυτή, ενώ υποψιάστηκε γενικότερα ότι η Γκάμπαρντ βρίσκεται εκτός γραμμής. (Για την ενημέρωση της Γερουσίας την Πέμπτη, ο πρόεδρος έστειλε τον σύμβουλό του για θέματα εθνικής ασφάλειας και τον διευθυντή της CIA, αλλά όχι την Γκάμπαρντ).
Σε μια προσπάθεια αποκλιμάκωσης, η Γκάμπαρντ συμφωνεί τώρα έντονα με το αφήγημα του Τραμπ: “Οι νέες πληροφορίες επιβεβαιώνουν αυτό που ο @POTUS [ο πρόεδρος των ΗΠΑ] έχει δηλώσει πολλές φορές”, έγραψε στο Χ. “Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν έχουν καταστραφεί”. Όποιος αμφιβάλλει γι’ αυτό, προσθέτει, προσπαθεί “να υπονομεύσει την αποφασιστική ηγεσία του προέδρου Τραμπ και τους γενναίους στρατιώτες και γυναίκες” που εκτέλεσαν την αποστολή.
Ο πιο συγκρατημένος, και πιο επαγγελματίας από την ομάδα του Τραμπ παραμένει ο Νταν Κέιν, ο επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Στα πρώτα του σχόλια μετά το Midnight Hammer, παρατήρησε ότι η πλήρης αξιολόγηση θα πάρει χρόνο. Στη δεύτερη ενημέρωση, στεκούμενος δίπλα στον Χέγκσεθ, δεν αναφέρθηκε σε καμία νέα πληροφορία από τις μυστικές υπηρεσίες. Αντιθέτως, πέρασε και αυτός σε λειτουργία storytelling, με λεπτομέρειες για τις επιθέσεις και τα μέλη των υπηρεσιών.
Αλλά, τι λένε τα γεγονότα, θα αναρωτηθείτε σε αυτό το σημείο. Ε, λοιπόν δεν γνωρίζουμε ακόμα, και αυτός είναι ο λόγος για όλη αυτή την ταραχή. Μια προκαταρκτική εκτίμηση που διέρρευσε από την Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας, ένα τμήμα του Πενταγώνου, έδειξε ότι το Midnight Hammer μπορεί να ανέστειλε το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μόνο κατά μερικούς μήνες, αλλά σίγουρα όχι κατά χρόνια. Αναφέρθηκε επίσης ότι το Ιράν είχε μεταφέρει μεγάλο μέρος του εμπλουτισμένου ουρανίου του από τις τοποθεσίες που χτυπήθηκαν, σε διάφορες άλλες τοποθεσίες. Αρκετές ευρωπαϊκές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν καταλήξει στο ίδιο συμπέρασμα.
Εάν αληθεύουν, οι αναφορές αυτές έρχονται σε άμεση αντίθεση με το αφήγημα του Τραμπ περί στρατηγικής (σε αντίθεση με την τακτική) επιτυχίας. Ο ίδιος και η ομάδα του, επομένως, επιλέγουν άλλες υπηρεσίες πληροφοριών, και κυρίως εκείνη του Ισραήλ, η οποία φαίνεται να έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα αμερικανικά πλήγματα “εμπόδισαν την ικανότητα του Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα κατά πολλά χρόνια”.
Όποιος θυμάται τα αντικρουόμενα αφηγήματα και την έλλειψη αδιάσειστων στοιχείων κατά την προετοιμασία του πολέμου στο Ιράκ, θα πρέπει τώρα να αρχίσει να αγχώνεται. Εγώ πάντως θυμάμαι να ξενυχτάω, με κόμπο στο στομάχι, για να ακούσω την κατάθεση του Κόλιν Πάουελ στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών το 2003.
Εκείνη την εποχή, ο πρόεδρος θα έπρεπε να είχε λάβει υπόψη του την πιθανότητα ότι ο αντίπαλος, παρά τις ενδείξεις, μπορεί και να μην διέθετε τελικά όπλα μαζικής καταστροφής. Αυτή τη φορά, ο πρόεδρος θα έπρεπε να σκεφτεί την πιθανότητα ότι το Ιράν, παρά το εντυπωσιακό βίντεο από το Φορντό, μπορεί ακόμη να έχει την ικανότητα να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα.
Αλλά αυτό θα απαιτούσε διανοητική ταπεινότητα. Και αυτή δεν αποτελεί επί του παρόντος προτεραιότητα ούτε για τον Λευκό Οίκο ούτε για πολλούς από τους επικριτές του στο Κογκρέσο, τα μέσα ενημέρωσης και αλλού. Τι κρίμα.
Όποιος προσπαθεί να μάθει από την ιστορία θα πρέπει να αποφασίσει να μην παραδοθεί μπροστά σε συγκεχυμένα και διφορούμενα στοιχεία και να αντισταθεί στην υιοθέτηση οποιουδήποτε αφηγήματος, μέχρι να αποδειχθεί αληθινό, ακόμη και αν ακούγεται καλό στον τηλεοπτικό φακό ή σε συζητήσεις μεταξύ φίλων. Προς το παρόν, το μόνο ειλικρινές συμπέρασμα που μπορεί να εξαχθεί σχετικά με το αμερικανικό χτύπημα και τον αντίκτυπό του στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι το εξής: Απλά δεν ξέρουμε – και πιθανότατα δεν θα ξέρουμε για αρκετό καιρό.
Απόδοση – Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου/BloombergOpinion
